Dom pogranicza w kulturze wsi podlaskiej

Magdalena Sulima

Książka jest podsumowaniem i zwieńczeniem dziesięcioletnich badań autorki nad tytułowym zagadnieniem idei domu pogranicza w kulturze wsi podlaskiej i jego przekształceń na tle aspektów przestrzennych i kulturowych. Rozważania na temat przestrzeni zamieszkania dotyczą zarówno architektury tradycyjnego domu w zagrodzie pogranicza polsko-białoruskiego, jak i związanych z nim wierzeń lokalnych społeczności prawosławnych. Mając na uwadze fakt sukcesywnie następujących przeobrażeń kulturowych dotykających swoim zasięgiem także współczesną wieś podlaską, zaistniała potrzeba zebrania i utrwalenia na piśmie dawnych zwyczajów związanych z domostwem oraz prezentacja ram architektonicznych, w których miały one miejsce. Można je potraktować jako element niezbędny do podtrzymania pamięci wśród tych i następnych pokoleń.

Podróże po drewnianym Podlasiu 2

Magdalena Sulima

Publikacja „Podróże po drewnianym Podlasiu 2” jest pomysłem na promocję i ochronę dziedzictwa kulturowego. Proponowana w niej wycieczka wiedzie najmłodszych oraz ich rodziców lokalnymi ścieżkami, wskazując podlaską tożsamość oraz podkreślając ważność kultury regionu. Tytułowe „drewniane Podlasie” stanowi bowiem „żywy” organizm, z którym kontakt ma zachęcać i angażować do wędrówki po różnych zakamarkach tego zakątku Polski, tak geograficznych jak i tematycznych. Książka jest kontynuacją części I, która oprowadzała po terenach powiatów bielsko-hajnowskich. Część druga, skonstruowana jest jako rodzaj ilustrowanego przewodnika po kulturze innego obszaru Podlasia – powiatu sokólskiego i okolic. Trasa, przez którą prowadzi, zorientowana jest na drewniane obiekty o istotnych walorach kulturowych, ukazujących różnorodność opisywanych miejsc. To charakterystyczne dla pagórkowatego terenu Sokólskich Wzgórz drewniane olbrzymy czyli wiatraki, które do dziś spotkać można w pasie pomiędzy Sokółką, Kuźnicą Białostocką i Krynkami. To drewniana zabudowa domów mieszkalnych z gankami i przeszklonymi werandami w okolicach Korycina i Suchowoli. To powrót, za sprawą przetrwałych tu dworów, do zakorzenionego w polskiej świadomości wzorca szlachcica – ziemianina, żyjącego w zgodzie z przyrodą. To w końcu deskale (nie murale!), czyli wielkopowierzchniowe malowidła, które powstały na ścianach drewnianych domów i budynków gospodarczych. Na tak małym obszarze spotykają się aż 4 kultury i religie, które poznajemy zwiedzając m.in. najstarszy drewniany kościół na Podlasiu, malowniczo wpisujące się w wiejski krajobraz drewniane krzyże i kapliczki, prawosławne cerkwie, żydowskie domy modlitwy, czyli synagogi oraz przepełnione symboliką meczety i mizary we wsiach Bohoniki i Kruszyniany, gdzie po dziś dzień społeczność tatarska kultywuje swoją religię, tradycje i folklor.