Komentowana bibliografia polskich przekładów literatury ludowej kręgu Slavia Orthodoxa

Agata Kawecka, Karolina Krzeszewska, Izabela Lis-Wielgosz, Ivan N. Petrov, ...

Jednym z podstawowych składników historii recepcji literatury ludowej kręgu Slavia Orthodoxa w Polsce jest rozwijana na przestrzeni wieków - z różną dynamiką - twórczość przekładowa. Jej całościowy opis oraz szczegółowa analiza wymagają zebrania, zaprezentowania i skomentowania danych bibliograficznych na temat istniejących tłumaczeń przedmiotowej literatury. Temu właśnie poświęcony jest kolejny tom "Series Ceranea". Bibliografia porządkuje polskie przekłady tekstów ludowych powstałych na terenie obszaru Slavia Orthodoxa. Pierwotny podział materiału źródłowego warunkuje terytorium geograficzne, z jakiego one pochodzą: Słowiańszczyzna Południowa i Wschodnia. Wewnątrz tych dwóch grup utwory zostały podzielone według sposobu ich przekazu lub wykonania na utwory prozatorskie, przeznaczone do opowiadania (bajki, legendy, podania itp.), oraz utwory o charakterze poetyckim, przeznaczone do śpiewu lub recytacji (pieśni, w tym także pieśni epickie, ballady, dumy, byliny i in.). Bibliografii towarzyszą analityczno-opisowe studia szczegółowe.

Komentowana bibliografia polskich przekładów piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa

Agata Kawecka, Izabela Lis-Wielgosz, Ivan N. Petrov, Małgorzata Skowronek, ...

Jednym z podstawowych składników historii recepcji piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa w Polsce jest rozwijana na przestrzeni wieków - z różną dynamiką - twórczość przekładowa. Jej całościowy opis oraz szczegółowa analiza wymaga zebrania, zaprezentowania i skomentowania danych bibliograficznych na temat istniejących tłumaczeń przedmiotowego piśmiennictwa. Temu właśnie poświęcony jest kolejny tom "Series Ceranea". Bibliografia uwzględnia teksty powstałe i/lub funkcjonujące w kręgu Słowiańszczyzny obrządku wschodniego między schyłkiem IX a XXI wiekiem, które zostały przełożone na język polski z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, oraz redakcji (odmian lokalnych) języka cerkiewnosłowiańskiego. Opisem objęto zarówno utwory, których autorstwo jest możliwe do określenia, jak i piśmiennictwo anonimowe. Bibliografii towarzyszy kilkanaście analityczno-opisowych studiów szczegółowych.

Palaea Historica. The Second Slavonic Translation: Commentary and Text

Małgorzata Skowronek

The so-called Byzantine “Palaea Historica” is a text that functioned in the literature and culture of the Byzantine-Slavic commonwealth. As a collection of stories on “Old Testament” themes, which are basically of biblical origin, it preserves some pre-Christian narrations coming from the Hebrew tradition, as well as some Early Christian apocrypha. Moreover, it represents different interpretations of the Bible. An important component of the “Palaea Historica” are the poetic fragments – excerpts from the “Book of Psalms” and from some liturgical poetry by St. John of Damascus, St. Cosmas of Maiuma, and St. Andrew of Crete. Although firstly thought to be a part of a bigger whole, the edition of the source text accepted the form of an independent title. In this volume, the presented critical edition of the second Slavonic translation of the “Palaea Historica” is preceded by an introduction, which discusses the origins and characteristics of the literary relic as well as the history of its reception amongst the Slavs. 

Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła słowiańskie

Georgi Minczew, Małgorzata Skowronek, Jan Mikołaj Wolski

Do czego porównamy heretyków? Czy do kogoś ich upodobnimy? Gorsi są bowiem od głuchych i ślepych bożków, ponieważ idole są z kamienia i drzewa, nie widzą ani nie słyszą. Heretycy, mając myśli człowiecze, z własnej woli ukamienowali się, nie poznawszy prawdziwej nauki. Lecz czy do demonów ich porównać? Gorsi są od demonów. Demony bowiem boją się krzyża Chrystusowego, heretycy zaś rąbią krzyże i tworzą z nich swoje narzędzia. Demony boją się oblicza Pana namalowanego na desce, heretycy zaś nie kłaniają się przed ikonami, ale nazywają je bożkami. Demony boją się kości sprawiedliwych [w Panu], nie śmieją zbliżyć się do relikwiarzy, w których leżą bezcenne skarby dane chrześcijanom dla ratunku z każdej niedoli; heretycy zaś drwią z nich i naśmiewają się z nas, widząc, jak kłaniamy się im, prosząc je o pomoc. Pierwszy tom Series Ceranea stanowi dwujęzyczne komentowane wydanie antologii słowiańskich tekstów źródłowych - 15 tekstów z dziejów herezji dualistycznych na Bałkanach, różnych gatunkowo, stylistycznie i objętościowo. Całość poprzedza studium wstępne zawierające szczegółowy przegląd historii neomanichejskich herezji dualistycznych oraz wnikliwą analizę doktryny bogomilskiej w kontekście innych religijnych ruchów dysydenckich. 

Średniowieczne opowieści biblijne. Paleja historyczna w tradycji bizantyńsko-słowiańskiej. Series Ceranea 4

Małgorzata Skowronek

Czwarty tom Series Ceranea stanowi monografia dotycząca drugiego przekładu słowiańskiego Palei historycznej –bizantyńskiej kompilacji tekstów rozmaitej proweniencji na tematy biblijne, zaczerpnięte ze Starego Testamentu.   Zamiarem moim było ukazanie sposobów odczytania pewnego średniowiecznego tekstu literackiego – zarówno odczytów skierowanych w głąb niego samego, jak i ukazujących go w najbliższym mu środowisku relacji intertekstualnych. Pozostaję jednak z nadzieją, że każdy głos dotyczący nawet jednego tylko zabytku z niezmierzonego dziedzictwa Slaviae Orthodoxae, tym bardziej zabytku przekazywanego w odmiennych szatach językowych i przyjmującego rozmaite postacie, prowadzi do lepszego poznania nie tylko tego jego komponentu, jakim jest stricte literatura, lecz także tworzących go: myśli i ducha. Z Zakończenia