Modele życia rodzinnego. Studium demograficzno-społeczne na przykładzie łódzkiej młodzieży akademickiej

Witold Śmigielski

W części teoretycznej pracy przedstawiono: modele rodziny (pojęcie rodziny, typy rodzin, funkcje rodziny) na przestrzeni wieków, z uwzględnieniem zachodzących przemian historycznych (poglądy na życie rodzinne wśród „pierwszych ludzi”; rodzina w epoce preindustrialnej w Europie i na ziemiach polskich; rodzina w epoce industrialnej na ziemiach polskich w okresie zaborów na tle przemian życia rodzinnego w Europie w XIX i na początku XX w.) oraz alternatywne formy życia rodzinnego (monoparentalność, egalitarne małżeństwo monogamiczne, czyli małżeństwo partnerskie, niezamężna kohabitacja). Część oparta na badaniach własnych zawiera ujęcie modeli życia rodzinnego młodzieży akademickiej, określa główne determinanty preferowanego modelu, charakteryzuje respondentów w kontekście deklarowanego modelu życia, wielowymiarowej analizie poddaje uwarunkowania preferowanego modelu życia (w świetle wyników badania ankietowego) i preferowane modele życia rodzinnego. Na tle polskiej literatury przedmiotu, w której liczne publikacje prezentują wyniki badań ankietowych poświęconych tematyce małżeńsko-rodzinnej (z młodzieżą szkolną lub akademicką jako grupą badawczą) omawiana praca jest wyjątkowa. Stanowi analizę wpływu czynników społeczno-ekonomicznych na preferencje respondentów, w tym szczególnie tzw. młodych dorosłych, związane z modelem związku i życia rodzinnego. Rzecz ogranicza się zazwyczaj do wyboru między małżeństwem a związkiem nieformalnym. Na podstawie badań można twierdzić, że rośnie grupa młodych osób deklarujących docelowo chęć życia w małżeństwie, poprzedzonym związkiem nieformalnym lub też - choć w mniejszym stopniu - chęć życia w pojedynkę. Autor żywi nadzieję, że wnioski z badania przeprowadzonego na losowej próbie 1000 studentów uczelni łódzkich wzbogacą wiedzę o preferencjach młodzieży akademickiej, dotyczących modelu życia małżeńsko-rodzinnego.  

Trwanie życia Polaków i innych mieszkańców krajów słowiańskich. Od epoki prehistorycznej po współczesność

Witold Śmigielski

Szacuje się, iż trwanie życia ludzi żyjących w gromadach pierwotnych wynosiło przeciętnie od 15 do 30 lat. Istotny progres stwierdzono dopiero w połowie XIX wieku, ponieważ jeszcze w okresie od XVI do XVIII wieku kształtowało się ono na poziomie od 25 do 35 lat. Od połowy XIX wieku obserwowany jest niemal liniowy wzrost trwania życia ludzi i obecnie wynosi ponad 72 lata (w skali świata), przy silnym zróżnicowaniu regionalnym (w Japonii i Szwajcarii wynosi blisko 85 lat, zaś w Lesotho czy Somalii nie przekracza 60 lat). Niemniej jednak wybuch światowej pandemii COVID-19 boleśnie przypomniał światu, że obserwowany liniowy wzrost trwania życia nie jest zagwarantowany na stałe. * Monografia odnosi się do problematyki badawczej, w gruncie rzeczy do tej pory nieinterpretowanej. Wypełnia więc coś, co dziś jeszcze jest w demografii „terra incognita”. Z recenzji prof. Wojciecha Bieleckiego Oryginalność pracy wynika przede wszystkim stąd, że podejmuje ona rzadko brany pod uwagę kontekst porównywania zjawisk bądź procesów demograficznych (w tym przypadku – trwania życia) w grupie jednostek (państw, krajów, regionów) stanowiących zbliżony krąg etniczny. Z recenzji prof. Jerzego T. Kowaleskiego