Cud mniemany. Czyli Krakowiacy i górale

Wojciech Bogusławski

Cud Mniemany, czyli Krakowiacy i Górale to opera komiczna, uznawana za jedno z najwybitniejszych dzieł polskiego oświecenia. Osadzona w realiach wsi podkrakowskiej opisuje aktualne wydarzenia społeczne oraz polityczne na tle insurekcji kościuszkowskiej. Autorem jest Wojciech Bogusławski polski aktor, śpiewak operowy, dramatopisarz, reżyser, tłumacz, propagator ideologii oświecenia, dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie, żyjący w latach 17571829.

Henryk VI na łowach

Wojciech Bogusławski

Wojciech Bogusławski (1757–1829), dramatopisarz, aktor, reżyser. W  1778  roku  debiutował  jako  aktor,  śpiewak  operowy  i autor  sceniczny; w latach 1783–1785, 1790–1794 i 1799–1814 dyrektor Teatru Narodowego. Prowadził własny teatr m.in. w Wilnie (1785–1789) i we Lwowie (1794–1799). Propagator ideologii oświecenia, rzecznik Stronnictwa Patriotycznego i wolnomularz, walczył o narodowy i postępowy  repertuar.  Wystawiał  sztuki o aktualnych  treściach  politycznych i społecznych (np. Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza, 1791). Tworzył  teatr  pełniący  ważną  funkcję  wychowawczo-obywatelską (zwłaszcza  po  upadku  państwa  polskiego).  Napisał  dla  niego  około 80  utworów  dramatycznych i librett  (był  współtwórcą  polskiego  teatru  operowego). Najważniejsze i najbardziej znane to Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale (1794, z muzyką J. Stefaniego) oraz Henryk VI na łowach (1792). Wprowadził na polską scenę dramaty Szekspira i innych obcych autorów, m.in. F. Schillera, P. Corneille’a, J.B. Racine’a, Woltera. Występował do 1827; grał role charakterystyczne i tragiczne, śpiewał także partie operowe. W 1811 założył w Warszawie pierwszą szkołę dramatyczną; napisał podręcznik gry aktorskiej. Cieszył  się  u współczesnych  ogromnym  autorytetem,  jest  nazywany „ojcem teatru polskiego”.

Saul

Wojciech Bogusławski

Następująca edycja jest krytycznym wydaniem sztuki wystawionej w 1809 r. w Warszawie. Podstawą wydania został pierwodruk „Saula”, opublikowany przez Wojciecha Bogusławskiego w „Dziełach dramatycznych”, wydanych w 1823 r. Inicjatorzy przygotowania niniejszej edycji, oparli się na zamieszczonych w Cyfrowej Bibliotece Narodowej Polona fotografiach stronic dramatu oraz stronic tworzących ramę wydawniczą utworu. Tekst dramatu opublikowano według zasad opracowywania tekstów oświeceniowych, a kolejność zamieszczonych tekstów została zachowana zgodnie z oryginalnym założeniem Bogusławskiego. Przypomnienie „Saula” Bogusławskiego ma głębokie uzasadnienie ze względu na walory utworu, na podjętą w nim problematykę, wykorzystanie tematyki biblijnej, zakorzenionej w fabule starotestamentalnej. Wszystko to sprawia, że po książkę mogą sięgać zarówno czytelnicy–pasjonaci, amatorsko zainteresowani starożytną historią Izraela, jak i profesjonaliści: filolodzy, teolodzy, bibliści, a przede wszystkim studenci polonistyki. 

Taczka occiarza

Wojciech Bogusławski

Publikacja zawiera opracowany według zasad nowoczesnego edytorstwa naukowego dramat Taczka occiarza Wojciecha Bogusławskiego, wystawiany od 1790 do 1793 roku, wydany w ósmym tomie Dzieł dramatycznych autora. Tekst sztuki opatrzono objaśnieniami językowymi i rzeczowymi, wykazem znaków i skrótów, zasadami transkrypcji oraz aparatem krytycznym. Dramę poprzedza wstęp historyczno-literacki, zawierający informacje na temat Louisa-Sebastiena Merciera, autora oryginału, i jego poglądów na teatr, z uwzględnieniem różnic między La Brouette du vinaigrier a polskim przekładem utworu. We Wprowadzeniu do lektury opisano również problem gatunku i sposób kreacji postaci. Wiele uwagi poświęcono piosence occiarza – głównego bohatera dzieła, a także kontekstowi społeczno-politycznemu, związanemu z walką o prawa mieszczan w czasie Sejmu Czteroletniego. * Niniejsze wydanie Taczki occiarza w opracowaniu młodej badaczki łódzkiej Agnieszki Kozyry, pod redakcją naukową Barbary Wolskiej, doskonale wpisuje się w kontekst spóźnionych obchodów ćwierćwiecza istnienia Sceny Narodowej. Edycja czyni zadość zasadom obowiązującym w naukowym edytorstwie utworów literackich, a dzięki rozważnej ingerencji Autorki w warstwę językową dzieła zachowany zostaje w nim koloryt czasów stanisławowskich. Dodatkowym walorem opracowania edytorskiego są doskonałe objaśnienia do tekstu. Staranne wydanie dramatu pozwala sądzić, że zyska uznanie ze strony Czytelników, a w szczególności tych zainteresowanych twórczością dramatyczną i kulturą literacką epoki Oświecenia. Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Maksimowicz