E-book details

Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historycznoprawne

Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historycznoprawne

Anna Stawarska-Rippel

Ebook
Niniejsza praca jest historycznoprawnym studium, które po raz pierwszy w literaturze prawniczej przedstawia obraz zmagań kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej i ich uwarunkowań w Drugiej Rzeczypospolitej i Polsce Ludowej. Monografia traktuje o dziejach kodyfikowania polskiego procesu cywilnego na tle ewolucji tej gałęzi prawa w Europie i w świetle „rewolucji” w Polsce po drugiej wojnie światowej. Rozważania prowadzone są w kontekście zagadnienia elementów prywatnych i publicznych w procesie cywilnym, mających fundamentalne znaczenie dla kształtu i treści ustawy procesowej. Przedstawiono zarówno przebieg dwukrotnie podejmowanych w Polsce prac kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej, jak i dyskusję nad modelem ustawy procesowej w aspekcie wyznaczenia relacji pomiędzy jednostką a państwem. Monografia składa się z dwóch części: elementy prywatne i publiczne w postępowaniu spornym przed sądem pierwszej instancji oraz elementy prywatne i publiczne w systemie środków odwoławczych, które zostały poprzedzone obszernymi wprowadzeniami, zakreślającymi historyczno-polityczne, prawnoporównawcze i teoretyczne tło zasadniczych rozważań. Omówiono w nich ewolucję procesu cywilnego w XIX i XX w. w zachodniej Europie, a także odznaczający się wyraźną specyfiką socjalistyczny proces cywilny, jak też zagadnienie środków odwoławczych w nowożytnym procesie cywilnym w kontekście interesów państwa i jednostki. Studium zawiera elementy porównawcze. W odniesieniu do konstrukcji projektowanych w Polsce Odrodzonej wykraczają one poza dzielnicowe ustawy procesowe. Rozważania dotyczące dekodyfikacji i rekodyfikacji postępowania cywilnego w Polsce po drugiej wojnie światowej prowadzono z uwzględnieniem zmian zachodzących w prawie pozostałych państw demokracji ludowej w Europie oraz ich zasadniczego wzorca – radzieckiego postępowania cywilnego.

Spis treści

 

Wstęp / 9

 

Część pierwsza

Elementy prywatne i publiczne w postępowaniu spornym przed sądem pierwszej instancji

 

R o z d z i a ł  1

Uwagi wprowadzające / 19

1.1. Ewolucja procesu cywilnego w XIX I XX wieku / 19

1.2. Socjalistyczny proces cywilny / 29

 

R o z d z i a ł  2

Wstępne założenia i koncepcje zasad polskiego procesu cywilnego (1917–1918) / 35

2.1. Początki prac nad polską procedurą cywilną / 35

2.2. Status quo – dzielnicowe ustawy postępowania cywilnego / 40

2.3. Zasady procesu cywilnego w świetle uchwał komisji warszawskiej i obrad komisji krakowskiej / 44

2.4. „Ustność czytania” czy obszerna podstawa pisemna ustnej rozprawy? / 48

2.5. Problem zakresu władzy dyskrecjonalnej sędziego na tle rozwiązań w procedurze cywilnej austriackiej, węgierskiej, zuryskiej, berneńskiej oraz niemieckiej i rosyjskiej / 53

2.6. Przysięga czy przesłuchanie stron? / 65

2.7. Wpływ wyroków karnych na proces cywilny / 71

2.8. Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym / 75

 

R o z d z i a ł  3

Postępowanie sporne przed sądem pierwszej instancji w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Drugiej Rzeczypospolitej / 83

3.1. Sekcja prawa cywilnego procesowego / 83

3.1.1. Założenia kodyfikacji procesu cywilnego. Socjalizacja / 83

3.1.2. Skład sekcji postępowania cywilnego / 90

3.1.3. Prace sekcji postępowania cywilnego (przebieg prac) / 99

3.1.4. Dwa języki prawnicze / 108

3.2. Projekty o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji oraz ich późniejsze zmiany do noweli z 1932 roku / 110

3.2.1. Referat Józefa Skąpskiego – Postępowanie. Część ogólna / 110

3.2.2. Referat Franciszka Ksawerego Fiericha o postępowaniu przed sądami okręgowymi i koreferat Maurycego Allerhanda / 122

3.2.3. Projekt Tadeusza Dziurzyńskiego o postępowaniu przed sądami powiatowymi (grodzkimi) / 134

3.2.4. Projekt Jana Jakuba Litauera – Tytuł o dowodach / 138

3.2.5. Projekt Wiktoryna Mańkowskiego o wyrzeczeniach sądowych / 153

 

R o z d z i a ł  4

Postępowanie sporne w pierwszej instancji w pracach nad nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 20 lipca 1950 roku / 159

4.1. Zmiany prawa cywilnego procesowego przed nowelizacją z 20 lipca 1950 roku i ograniczanie drogi procesu cywilnego (postępowanie niesporne, państwowy arbitraż) / 159

4.2. Postępowanie przed pierwszą instancją w świetle prac Komisji Konsultacyjno‑Naukowej nad ustawą z 20 lipca 1950 roku / 168

4.3. Wzorzec radziecki w polskiej ustawie z 20 lipca 1950 roku / 182

4.4. Czechosłowacki (1950), bułgarski (1952) i węgierski (1952) kodeks postępowania cywilnego / 189

 

R o z d z i a ł  5

Postępowanie sporne przed pierwszą instancją w pracach nad nowym kodeksem postępowania cywilnego w Ministerstwie Sprawiedliwości w latach 1951–1955 / 197

5.1. Prace przygotowawcze Komisji Reformy Procesu Cywilnego / 197

5.2. Konsultacje wstępnych założeń projektu kodeksu postępowania cywilnego / 200

5.3. Konferencja procesualistów 26 listopada 1952 roku i kolejne redakcje projektu / 207

 

R o z d z i a ł  6

Postępowanie sporne przed pierwszą instancją w pracach Komisji Kodyfikacyjnej nad projektem kodeksu postępowania cywilnego i w pracach ministerialnych do uchwalenia kodeksu / 221

6.1. Wstępne założenia kodyfikacji procesu cywilnego / 221

6.2. Prace Zespołu Prawa Cywilnego Procesowego do ukończenia pierwszego czytania projektu / 224

6.3. Polityczne założenia drugiej redakcji projektu / 235

6.4. Uchwalenie projektu kodeksu postępowania cywilnego / 243

 

Część druga

Elementy prywatne i publiczne w systemie środków odwoławczych

 

R o z d z i a ł  1

Uwagi wprowadzające / 251

1.1. Środki odwoławcze w nowożytnym procesie cywilnym. Zagadnienia ogólne / 251

1.2. Środki odwoławcze w kontekście interesów pańtwa i jednostki / 255

 

R o z d z i a ł  2

Środki odwoławcze w kodeksach procedury cywilnej obowiązujących w Polsce po 1918 roku / 261

2.1. Niemiecki, austriacki i węgierski model rewizyjny / 261

2.1.1. Uwagi wstępne / 261

2.1.2. Odwołanie (apelacja) / 263

2.1.3. Rewizja / 266

2.2. Apelacja i kasacja w rosyjskiej ustawie postępowania cywilnego / 269

 

R o z d z i a ł  3

Wstępne założenia i koncepcje dotyczące środków odwoławczych przed powołaniem Komisji Kodyfikacyjnej Drugiej Rzeczypospolitej / 275

3.1. Kasacja, rewizja czy system pośredni? / 275

3.2. Prokurator w postępowaniu przed Sądem Najwyższym / 279

3.3. Kasacja na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości w 1918 roku / 283

3.4. Kasacja francuska / 288

 

R o z d z i a ł  4

Środki odwoławcze w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Drugiej Rzeczypospolitej / 293

4.1. Problem terminologii. Trzy posiedzenia sekcji postępowania cywilnego – narada ogólna / 293

4.2. Projekty o środkach odwoławczych i ich późniejsze zmiany do noweli z 1932 roku / 300

4.2.1. Projekt Tadeusza Dziurzyńskiego o apelacji / 300

4.2.2. Projekty postępowania przed Sądem Najwyższym / 306

4.2.2.1. Projekt Franciszka Ksawerego Fiericha / 306

4.2.2.2. Koreferat Józefa Skąpskiego / 310

4.2.2.3. Koreferat Jana Jakuba Litauera / 313

4.2.2.4. Koreferat Jerzego Trammera / 315

4.3. Posiedzenia sekcji postępowania cywilnego w dniach 4–8 czerwca 1923 roku / 316

4.4. Prace w podkomisji redakcyjnej. Zakończenie prac. Nowelizacja kodeksu (1932) / 319

 

R o z d z i a ł  5

Środki odwoławcze w pracach nad nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 20 lipca 1950 roku / 325

5.1. Trzy czy dwie instancje? Prace Komisji Konsultacyjno‑Naukowej nad nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego / 325

5.2. Krytyka ustawy z 20 lipca 1950 roku na konferencji procesualistów (1951) / 333

5.3. Charakter drugiej instancji w świetle socjalistycznego wzorca – przykład Polski i Węgier / 337

5.4. Rewizja nadzwyczajna i protest prokuratora w ustawodawstwie państw demokracji ludowej. Zakres recepcji rozwiązań radzieckich / 342

5.4.1. Wzorzec radziecki / 342

5.4.2. Wzruszanie prawomocnych orzeczeń z inicjatywy organu państwowego w Polsce, Czechosłowacji, na Węgrzech, w Bułgarii i NRD / 345

 

R o z d z i a ł  6

Środki odwoławcze w pracach nad nowym kodeksem postępowania cywilnego w Ministerstwie Sprawiedliwości w latach 1951–1955 / 349

6.1. Założenia ideologiczne prac Komisji Reformy Procesu Cywilnego / 349

6.2. Zakres konsultacji projektu kodeksu postępowania cywilnego / 353

6.3. Redakcje projektu kodeksu postępowania cywilnego / 357

 

R o z d z i a ł  7

Środki odwoławcze w pracach Komisji Kodyfikacyjnej nad projektem kodeksu postępowania cywilnego i w pracach ministerialnych do uchwalenia kodeksu / 361

7.1. Powrót do trzech instancji? Pierwsze zebranie ogólne Komisji Kodyfikacyjnej / 361

7.2. Referat Władysława Siedleckiego / 364

7.3. Wspólne posiedzenie zespołów ustroju sądów powszechnych, postępowania karnego i postępowania cywilnego / 367

7.4. Projekt Zespołu Prawa Cywilnego Procesowego uchwalony w pierwszym czytaniu. Krytyka projektu i jego późniejsze zmiany / 371

 

Zakończenie / 383

 

Bibliografia / 391

Źródła archiwalne / 391

Źródła drukowane / 391

Akty prawne / 395

Opracowania / 400

 

Summary / 423

Zusammenfassung / 427

  • Title: Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historycznoprawne
  • Author: Anna Stawarska-Rippel
  • ISBN: 978-8-3801-2787-6, 9788380127876
  • Date of issue: 2016-06-10
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_05xi
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego