E-book details

Wychować człowieka prawdomównego. Koncepcje, badania naukowe, wdrożenia

Wychować człowieka prawdomównego. Koncepcje, badania naukowe, wdrożenia

Alicja Żywczok

Ebook

Autorka oryginalnego dzieła naukowego z pogranicza nauk humanistycznych i społecznych zachęca wszystkich użytkowników kultury do podtrzymywania w wielu środowiskach dobrej tradycji prawdomówności. Czytelnik otrzymuje zatem pracę badawczą ze szczególnym przesłaniem. To pierwsza w Polsce od okresu międzywojennego pedagogiczno-filozoficzna monografia naukowa poruszająca kwestię wychowawczego kształtowania prawdomówności. Uzasadnieniem wyboru problematyki badawczej są zarówno współczesne zagrożenia prawdy, jak i niezgoda na eskalację nieprawdy w życiu publicznym, chęć uchronienia dzieci i młodzieży przed liberalistycznym zmniejszeniem wrażliwości na kłamstwo, niewystarczającym umiłowaniem prawdy i niedocenieniem prawdomówności. Mimo, iż współcześnie obserwuje się nobilitację zjawisk i wartości pozornych, wręcz celebruje się pozór, wciąż w ludzkiej samoświadomości istnieje norma prawdomówności wyrastająca z tęsknoty za autentycznością i szczerością.

Strukturę pracy tworzy: spis treści, wprowadzenie, pięć merytorycznie powiązanych rozdziałów, zakończenie, bibliografia, indeks osobowy, streszczenie w języku angielskim oraz aneks stanowiący prakseologiczne dopełnienie treści teoretycznych i empirycznych przeanalizowanych w monografii. Treść rozdziału pierwszego dotyczy pojęcia prawdomówności rozważanego w kontekście postępu nauki i indywidualnego rozwoju naukowego, w rozdziale drugim autorka wyjaśniła indywidualne i społeczne znaczenie takiej dyspozycji psychicznej i cechy, jak prawdomówność. Zawartość merytoryczną rozdziału trzeciego stanowi problem dyskredytacji prawdy i prawdomówności we współczesnym społeczeństwie konsumpcyjnym. Przyczyny nieprawdomówności oraz powody prawdomówności zostały szczegółowo zaprezentowane w rozdziale czwartym. Rozdział piąty zawiera wiele praktycznych wskazówek dotyczących respektowania normy prawdomówności w procesie wychowania dzieci i młodzieży.

By monografia naukowa nie spełniała wyłącznie funkcji normatywnej, ale również opisową i eksplikacyjną autorka przeprowadziła badania diagnostyczne młodzieży licealnej kilku śląskich miast. Chcąc dogłębnie poznać przedmiot badań i uzyskać dokładne dane zastosowała również metody hermeneutyczne pozwalające na interdyscyplinarną analizę i interpretację odpowiednio dobranych, zgodnych z celami badań tekstów źródłowych.  

Główny problem badawczy wyraża się w pytaniu: W jaki sposób w procesie wychowania kształtować w młodzieży prawdomówność? Poza celami kognitywnymi istotna była również realizacja innych celów podjętych badań: utylitarnych (związanych z podnoszeniem poziomu świadomości w zakresie funkcji wartości poznawczych i moralnych w życiu zbiorowości) i wychowawczych (kształtowanie przyzwyczajeń moralnych, takich jak mówienie prawdy; upowszechnianie zasady prawdomówności w relacjach wychowawczych).

Problematyka monografii może okazać się inspirująca nie tylko dla przedstawicieli wielu środowisk naukowych: filozofów, socjologów, politologów, antropologów, psychologów, pedagogów zainteresowanych epistemologią, etyką teoretyczną i stosowaną, teorią wychowania moralnego i prakseologią. Proces wychowania młodego pokolenia do reprezentowania postawy prawdomówności stanowi przedmiot refleksji również rodziców, nauczycieli, opiekunów, kuratorów, animatorów, moderatorów, asystentów rodzin czy terapeutów.

Spis treści

 

Wprowadzenie / 9

 

Rozdział  pierwszy

Pojęcie prawdomówności w kontekście postępu nauki i rozwoju naukowego

Treść i zakres pojęcia prawdomówności / 23

Status ontyczny prawdy / 28

Rodzaje prawdomówności / 31

Usytuowanie zagadnienia w problematyce badawczej pedagogiki i nauk pokrewnych / 33

Kształtowanie prawdomówności jako element formacji intelektualnej adeptów nauki i młodych pracowników naukowych / 37

·         Obowiązek prawdomówności — podstawa ethosu zawodowego uczonych / 37

·         Prawdomówność — cecha konstytutywna uczonych i budulec autorytetu / 40

·         Ekspedycja jako współczesna forma zorganizowanego poszukiwania prawdy — ujęcie neutralne i krytyczne / 41

·         „Podróż” do granic własnych możliwości poznawczych, wolitywnych i emocjonalnych — aktywator odkryć naukowych / 45

·         Fallibilizm i falsyfikacjonizm — postawy dystansu do prawdy naukowej w kontekście prawdomówności uczonych / 47

 

Rozdział drugi

Indywidualne i społeczne znaczenie prawdomówności

Stosunek do prawdy — miernik człowieczeństwa, czyli o powiązaniu prawdomówności z innymi jakościami idealnymi / 53

Prawdomówność — norma moralna służąca budowaniu zaufania / 59

Funkcje prawdy a polemika z pragmatyzmem / 63

Dlaczego nie należy kłamać, lecz warto mówić prawdę? / 66

Trwałość opartych na prawdomówności relacji koleżeńskiej i przyjacielskiej / 70

Prawdomówność — wyznacznik spójności małżeńskiej i rodzinnej / 74

 

Rozdział trzeci

Prawda i dobrobyt. Dyskredytacja prawdomówności w społeczeństwie konsumpcyjnym

Zakwestionowanie wzorca prawdomówności w dobie eskalacji postaw hedonistycznych / 79

Współczesne odmiany nieprawdomówności / 84

Odstępstwa od kierowania się zasadą prawdomówności / 88

Uczniowska prawdomówność i uchylanie się od prawdomówności / 91

Oszczerstwo, pomówienie, plotka i pogłoska — powszechne mankamenty życia zbiorowego /  94

Makiawelizm jako postawa „igrania z prawdą” / 101

Utopizm — wykwit idealizmu czy przywołanie wzorca prawdy? / 106

Podtrzymywanie mitów — zniekształcanie czy współtworzenie prawdy? / 110

Demaskowanie złudzeń a trud zdobywania prawidłowych przekonań / 116

 

Rozdział czwarty

Przyczyny nieprawdomówności oraz powody prawdomówności

Uwarunkowania nieprawdomówności dzieci i młodzieży w wybranych koncepcjach wychowania / 123

·         Demoralizujący wpływ rodzicielskiej kłamliwości. Ujęcie Ellen Key / 123

·         Hipokryzja i lęk — przeszkody w osiąganiu dojrzałości uczuciowej i moralnej. Alexandra Sutherlanda Neilla geneza nieprawdomówności / 125

·         Celebrowanie pozoru i pokrętny styl wyjaśniania zdarzeń przez dorosłych — Janusza Korczaka odkrywanie prawdy o dzieciństwie / 129

·         Niedobory obcowania z prawdą, miłością i pięknem — źródło zakłamania. Reinterpretacja Rabindranatha Tagorego koncepcji harmonizowania człowieka / 132

 „Etiologia” nieprawdomówności — wnioski z własnych badań / 136

·         Motywy nieprawdomówności / 136

·         Przyczyny mówienia nieprawdy / 138

Wyznaczniki prawdomówności / 143

·         Prawda a demokracja. Społeczno-polityczne warunki rozwoju prawdomówności / 143

·         Sytuacyjne czynniki prawdomówności / 149

·         Naturalistyczne, kulturowe, religijne i edukacyjne podpory prawdomówności / 150

 

Rozdział piąty

W obronie prawdy. Respektowanie normy prawdomówności w procesie wychowania dzieci i młodzieży

Prawdomówność jako komponent ideału wychowania, zasada wychowania, powinność wobec prawdy oraz zobowiązanie wobec siebie i innych / 155

Prawdomówność — cel dialogu wychowawczego, zadanie i cecha pedagoga, nauczyciela, opiekuna / 159

Rozpoznawanie przeciwieństw prawdy i prawdomówności w relacjach oraz sytuacjach wychowawczych / 161

Sankcje wychowawcze związane z okłamywaniem rodziców bądź nauczycieli / 164

Oczekiwanie prawdomówności jako sposób kształtowania sfery wolicjonalnej wychowanków / 166

Wychowanie człowieka prawdomównego — proces, treść i rezultat / 170

 

Zakończenie / 183

 

Aneks / 189

Bibliografia / 221

Indeks osobowy / 235

 

Summary / 241

Zusammenfassung / 247

  • Title: Wychować człowieka prawdomównego. Koncepcje, badania naukowe, wdrożenia
  • Author: Alicja Żywczok
  • ISBN: 978-8-3801-2845-3, 9788380128453
  • Date of issue: 2016-09-15
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_095f
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego