E-book details

Etnologia i okolice. Eseje antyperyferyjne

Etnologia i okolice. Eseje antyperyferyjne

Janusz Barański

Ebook
Przedmiotem rozmyślań autora są zagadnienia teoretyczne (zakresy przedmiotowe, paradygmaty, podstawowe pojęcia, misja) i metodologiczne (heurystyka, metody badawcze, rodzaje źródeł, relacje z innymi dyscyplinami wiedzy), z którymi boryka się współczesna etnologia, jak również niektóre tematy szczegółowe (m.in. kultura popularna, polityka, etykieta, konsumpcja, technika). Obie te perspektywy, ogólna i szczegółowa, służą potwierdzeniu głoszonej w pracy tezy, podważającej wyobrażenie o etnologii jako dyscyplinie i wiedzy cokolwiek peryferyjnej. Jest bowiem odwrotnie: za jej antyperyferyjnością przemawia nie tylko źródłowe skupienie na antropologicznie rozumianej kulturze, stanowiącej wszak sam rdzeń kondycji ludzkiej, oraz jakościowe metody jej badania, ukazujące istoty, a nie liczby, lecz także swoista epistemologiczna centralność refleksji wynikajaca z usytułowania etnologii pomiędzy różnymi dyskursami kulturowymi, co pozwala jej realizować misję tłumacza na osi partykularyzmuniwersalizm kulturowy. Etnologia okazuje się całkiem centralna i konieczna jest jej obecność w debatach na takież centralne tematy, co robią wszak inne dyscypliny humanistyki i nauk społecznych, sięgając częstokroć po jej ustalenia i metody.
Wstęp 9
I. Etnologia / antropologia
1. Koniec etnologii czy koniec wieku etnologii – uwagi u progu nowego wieku 17
Od Levy-Bruhla do Baudrillarda 17
Etnologia i antyetnologia 21
Etnografi a i antropologia 24
Chwalenie cudzego 27
Etnologizacja poza etnologią 31
Powrot do źrodeł? 35
2. Moszyński i inni – znaczenie klasyki antropologicznej dla etnografi i wspołczesności 43
Era antropologii wspołczesności 43
Etnografi a wspołczesności? 51
Dokąd prowadzi esencjalistyczny tekstualizm? 55
W stronę „żywej” kultury 60
3. Antropolog badaczem czy działaczem? 69
Wielość możliwych gatunkow (zmąconych) 69
Od antropologii stosowanej do antropologii publicznej 73
Przemożna siła tubylczego punktu widzenia 76
Niezbędność starego dobrego relatywizmu kulturowego 82
Znaczenie studiow kulturowych i krytyki kulturowej 84
Animacja kultury jako antropologia zaangażowana 88
Końcowa aporia – obiektywność/solidarność 90
II. Okolice etnologii
1. Kulturoznawstwo – nowa superdyscyplina nauk o człowieku? 99
Geneza antropologii i cultural studies 99
Krytycyzm postmarksowski 104
Tekstualizm, esencjalizm, elitaryzm 107
Inspiracje etnografi czne 110
Zwrot postmodernistyczny 111
Taktyki codzienności 115
2. Kulturoznawstwo postantropologią czy erzacem filozofi i? 121
Antropologia, kulturoznawstwo, studia kulturowe 121
Kulturoznawstwo postantropologią? 124
Jak to się robi na Zachodzie? 127
Kolonizacja antropologii 130
Dylematy interdyscyplinarności i zaangażowania 133
Kulturoznawstwo postnauką? 138
3. Rola antropologii w badaniach kultury popularnej i tożsamości 143
Prehistoria badań kultury popularnej 143
Zwrot etnografi czny 148
Antropologiczne rozumienie kultury 153
Struktura a działanie sprawcze 156
Refl eksyjność estetyczna 161
Aksjologia codzienności 165
4. Wojna jako system kulturowy 171
Transgresja 171
Potrzeba identyfi kacji 174
Kosmogonia wojenna 177
Przemoc ofi arnicza 179
Teatr wojenny jako całościowy fakt społeczny 181
... oraz jako hiperrzeczywistość 183
III. Okolice rytuału
1. Etykieta – rytuał estetyczny 191
Etykieta jako rodzaj „mowy zachowaniowej” 191
Etykieta jako rytuał 196
Performatywność etykiety 198
Pojęcie rytualności 201
Habitus 205
Teatralność etykiety 209
Homo aestheticus 211
2. Szkolny habitus – rzecz nie tylko o mundurkach szkolnych 217
Liminalność ubioru 217
Mundurek elementem szkolnego habitusu 221
Szkoła przestrzenią enkulturacji 225
Za i przeciw mundurkom 230
Szkoła a społeczeństwo obywatelskie 233
Polidyskursywność mundurka 235
3. Potęga i urok zakupow 241
Potrzeba nowej antropologii ekonomicznej 241
Zakupy jako praktyka kulturowa 247
Rytualność zakupow 250
Sklepowe theatrum 252
Zakupy jako dar ofi arny 258
... i akt ofiarny 261
4. Dom – świat życia poważnego 267
Dom – urządzenie egzystencjalne 268
Społeczna funkcja domu 272
Rytualna funkcja domu 275
Autokomunikacja jako aspekt rytualności 278
Dom – uogolniony inny 283
Domowa epifania 287
IV. Okolice rzeczy
1. Antropologia techniki 293
Heideggerowskie bycie techniki 293
Technika w ujęciu klasyki antropologicznej 299
Produkcja jako kosmogonia 302
System kulturowo-techniczny 305
Metafi zyka użyteczności 309
Rytualna rola techniki 312
2. Dyskurs gęsty – w poszukiwaniu interpretatywnej teorii przedmiotu muzealnego 319
Dualizm ducha i materii 320
Wielofunkcyjność „zwykłych” rzeczy i muzealiów 323
Mityczno-magiczna funkcja muzealiow 326
Potrzeba empatii transkulturowej 332
Muzeum miejscem samopoznania 337
Muzeologia zerwania 340
Lokalne kompleksy muzealne 343
Muzealia – uogolnieni inni 347
O większą autonomię muzeum 351
3. Muzeum etnograficzne XXI wieku 357
Meandry polityk antropologicznych i muzealnych 357
Odmienność kulturowa – pierwotna stała antropologiczna 360
Komunistyczna spuścizna w muzeum etnografi cznym 366
Odmienność kulturowa redivivus 373
Musaeum mundi – etnografi czny kompleks muzealny 379
World anthropologies w muzeum etnograficznym 384

Literatura 389
Nota bibliografi czna 409
Indeks osob 411
Indeks rzeczowy 417

  • Title: Etnologia i okolice. Eseje antyperyferyjne
  • Author: Janusz Barański
  • ISBN: 978-8-3233-8595-0, 9788323385950
  • Date of issue: 2014-05-16
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0b0q
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego