Деталі електронної книги

Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki

Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki

Dariusz Bęben

Eлектронна книга

Filozofia Jana Patočki zajmuje się człowiekiem, który staje do walki o swą duszę, co przejawia się tym, że odrzuca on to, co oczywiste, to, co absolutne, to, co pozaświatowe, to, co pewne. Zdaniem Patočki, człowiek, który chce żyć w prawdzie, nie może sobie pozwolić, by uśpiła go spokojna harmonia codzienności; musi otworzyć się na to, co niepokojące oraz tajemnicze, czyli na to, od czego zwykle życie się  odwraca, by przejść od porządku dnia do tajemnicy nocy.

Patočka krytycznie odnosił się do historii metafizyki klasycznej (od Platona do Husserla), uważając, że dążyła ona do tego, co pewne, obiektywne, a w końcu – absolutne i wieczne. Przeciwstawiał temu Sokratejską niepewność. Czeski filozof ukazał specyficzną formę wiedzy o absolutnym transcendowaniu, w którym zachodziła szczególna relacji życia człowieka do całości, w tym prymarne odniesieniu do niebytu. Patočka podkreślał motyw negatywności jako immanentnej cechy ludzkiej wolności. Horyzontem zaś wolności jest czasowość i dziejowość.

Podejście Patočki do filozofii dziejów było szczególne, wykraczało poza ramy klasycznie rozumianej filozofii dziejów. Filozofia dziejów nie jest interpretacją tego, co się wydarzyło. Zdaniem Czecha, dzieje od zawsze oznaczają dzieje człowieka, stanowią obiektywną moc, której zrozumienie z jednej strony wymyka się człowiekowi, z drugiej  tylko dzięki historii ludzie mogą nadać swemu życiu sens.

Kolejnym ważnym tematem Patočki było zagadnienie dziejów Europy. Europa to pojęcie filozoficzne. Na pytanie o to, czym jest w Europa, odpowiadał, opisując i rozjaśniając jej dzieje oraz siły, które nią rządzą. W swych rozważaniach Patočka koncentrował się na jej powstaniu (stawiając kwestie: jak Europa stała się Europą?) oraz na tym, co nastąpiło później, a co czeski filozof określił mianem epoki poeuropejskaiej (dlaczego upadła Europa?). Nie bez znaczenia było również to, co rozpościerało się pomiędzy narodzinami a śmiercią, czyli  przebieg duchowych losów Europy. Zdaniem Patočki, podstawą dziedzictwa europejskiego była troska o duszę.

W dyskusji dotyczącej sensu i ciągłości czeskich dziejów nie mogło zabraknąć głosu Patočki. Po pierwsze, odnosił się do historii samego sporu, polemizując z poglądami Jungmanna, Bolzana przede wszystkim zaś Masaryka. Po drugie, można w tym kontekście nieco szerzej spojrzeć na samą koncepcję filozofii dziejów Patočki, uwypuklając jej aspekt narodowy.

Ponieważ filozofia Patočki jest ściśle związana z jego życiem, ostatni fragment książki przedstawia jego biografię intelektualną. Składa się on z dwóch części: pierwsza charakteryzuje spotkania z filozofami, którzy wpłynęli na rozwój jego poglądów. Część druga dotyczy udziału Patočki w wydarzeniach politycznych w Czechosłowacji (Karta 77).

Spis treści

 

Wstęp / 7

 

Rozdział 1: Człowiek w świecie idei / 15

Wprowadzenie / 15

Zmierzch metafizyki / 17

Czym jest metafizyka? / 19

Metafizyka nowożytna / 22

Metafizyka współczesna / 29

Początek metafizyki / 36

Doświadczenie wolności / 40

Chorismos / 46

Dziejowość i wolność / 48

Negatywny platonizm jako filozofia niemetafizyczna / 50

Na zakończenie – życie w równowadze i życie w amplitudzie / 53

 

Rozdział 2: Człowiek w dziejach / 55

Wprowadzenie / 55

Człowiek jako istota dziejowa / 57

Mit / 62

Klasyfikacja dziejów / 65

Początek dziejów / 67

Trzy podstawowe ruchy życia / 71

Fenomenologia asubiektywna a dzieje / 75

Sens dziejów / 77

Dzieje jako dzieje Europy / 79

Troska o duszę / 81

Koniec Europy / 85

Heretycka filozofia dziejów / 92

Na zakończenie – człowiek duchowy a intelektualista / 93

Rozdział 3: Człowiek w narodzie / 97

Wprowadzenie / 97

O kwestii czeskiej / 99

O małym narodzie w centrum Europy / 101

Dwa pojęcia narodu / 108

Synteza Palackiego / 114

Masaryka myślenie o dziejach / 120

Karta 77 jako problem filozoficzny / 130

Filozofia czeskich dziejów / 139

Na zakończenie – życie w idei a życie w ideologii / 143

 

Rozdział 4: Człowiek w świecie filozofii i polityki / 147

Wprowadzenie / 147

Człowiek w świecie filozofów / 150

Człowiek w świecie polityki / 173

Na zakończenie – czy istnieje kanon życia filozoficznego? / 194

 

Zakończenie / 197

Bibliografia / 203

Bibliografia podmiotowa / 203

Bibliografia przedmiotowa / 208

 

Indeks nazw osobowych / 219

Summary / 225

Zusammenfassung / 227

  • Назва: Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki
  • Автор: Dariusz Bęben
  • ISBN: 978-8-3226-3031-0, 9788322630310
  • Дата видання: 2017-06-20
  • Формат: Eлектронна книга
  • Ідентифікатор видання: e_0l5m
  • Видавець: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego