E-book details

Zmysł smaku. Studium leksykalno-semantyczne

Zmysł smaku. Studium leksykalno-semantyczne

Barbara Mitrenga

Ebook

Oddana do rąk Czytelników książka o charakterze monografii naukowej zawiera szczegółowy opis leksyki związanej ze zmysłem smaku w ujęciu historycznojęzykowym. Podjęto w niej próbę pokazania, w jaki sposób na przestrzeni wieków zmieniało się postrzeganie, zdawałoby się tak niezmiennych jakości, jakimi są cztery podstawowe smaki: słony, słodki, kwaśny i gorzki. Analizę materiału językowego opatrzono komentarzem historyczno-kulturowym dotyczącym zmieniających się upodobań smakowych Polaków i kształtowania się kuchni polskiej. Obserwacją objęto leksykę smakową zarówno w znaczeniu podstawowym, jak i metaforycznym.

Książka składa się z wprowadzenia, siedmiu rozdziałów i zakończenia. W kolejnych rozdziałach omówiono zagadnienia teoretyczne i ogólne dotyczące percepcji smakowej (rozdział 1.), poddano analizie leksykę związaną z samym pojęciem smaku (rozdział 2.), z poszczególnymi smakami (rozdziały 3.—6.) oraz zjawiskiem synestezji (rozdział 7.). Całość zamyka spis tabel ujętych w książce, wykaz skrótów, literatura i indeks.

Publikacja adresowana jest do Czytelników nie tylko z kręgu szeroko rozumianej humanistyki, lecz również do wszystkich osób zainteresowanych tematyką zmysłów człowieka, w szczególności zmysłem smaku.

Spis treści

 

Wprowadzenie / 7

Cele i zakres pracy / 8

Źródła i zakres materiału / 12

Metoda opisu leksyki smakowej / 16

 

1. Zmysł smaku – problem badawczy / 23

1.1. Psychologiczne i biologiczne podstawy percepcji zmysłowej / 23

1.2. Zmysły w ujęciu filozoficznym / 29

1.3. Zmysł smaku w literaturze lingwistycznej / 31

1.4. Podsumowanie / 40

 

2. Leksyka związana z nazwami zmysłu smaku / 43

2.1. Historia smaku w polskiej kulturze / 43

2.2. Nazwy zmysłu smaku w języku polskim / 53

2.3. Semantyka wyrazów ukuszenie i ukusić / 59

2.4. Semantyka rzeczownika smak i jego derywatów / 66

2.5. Znaczenia metaforyczne wyrazu smak i jego derywatów / 76

2.6. Podsumowanie / 80

 

3. Leksykalne wykładniki smaku słonego / 85

3.1. Wokół historii i symboliki soli / 85

3.2. Wyrazy sól i słony w badaniach etymologicznych / 92

3.3. Semantyka leksykalnych wykładników smaku słonego w polszczyźnie / 95

3.4. Znaczenia metaforyczne leksyki związanej z solą i ze smakiem słonym / 105

3.5. Podsumowanie / 80

 

4. Leksykalne wykładniki smaku słodkiego / 115

4.1. Smak słodki w ujęciu historycznym / 115

4.2. Etymologia przymiotnika słodki / 119

4.3. Semantyka przymiotnika słodki i charakterystyka smaku słodkiego w polszczyźnie / 124

4.4. Referencje prototypowe smaku słodkiego w ujęciu diachronicznym / 132

4.5. Metaforyczne znaczenia leksyki związanej ze smakiem słodkim / 148

4.6. Podsumowanie / 154

 

5. Leksykalne wykładniki smaku kwaśnego / 157

5.1. Smak kwaśny dawniej i dziś / 157

5.2. Etymologia przymiotnika kwaśny / 159

5.3. Semantyka przymiotnika kwaśny i charakterystyka smaku kwaśnego w polszczyźnie / 163

5.4. Referencje prototypowe smaku kwaśnego w ujęciu diachronicznym / 176

5.5. Znaczenia metaforyczne leksyki związanej ze smakiem kwaśnym / 189

5.6. Podsumowanie / 191

 

6. Leksykalne wykładniki smaku gorzkiego / 197

6.1. Smak gorzki wobec innych smaków w świetle historii / 197

6.2. Etymologia przymiotnika gorzki / 201

6.3. Semantyka przymiotnika gorzki i charakterystyka smaku gorzkiego w polszczyźnie / 204

6.4. Referencje prototypowe smaku gorzkiego w ujęciu diachronicznym / 213

6.5. Znaczenia metaforyczne leksyki związanej ze smakiem gorzkim / 223

6.6. Podsumowanie / 228

 

7. Zjawisko synestezji w języku polskim / 231

7.1. Smak a inne doznania zmysłowe / 231

7.2. Smak i węch / 233

7.3. Smak i dotyk / 238

7.4. Smak i wzrok / 245

7.5. Smak i słuch / 248

7.6. Podsumowanie / 251

 

Zakończenie / 255

Wykaz skrótów źródłowych / 261

Literatura / 273

Indeks wyrazów związanych ze zmysłem smaku / 285

Wykaz tabel / 293

Summary / 295

Резюме / 296

 

  • Title: Zmysł smaku. Studium leksykalno-semantyczne
  • Author: Barbara Mitrenga
  • ISBN: 978-8-3801-2033-4, 9788380120334
  • Date of issue: 2017-09-20
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0mv7
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego