E-book details

"Polski atlas etnograficzny". Historia, osiągnięcia, perspektywy badawcze

"Polski atlas etnograficzny". Historia, osiągnięcia, perspektywy badawcze

Zygmunt Kłodnicki, Joanna Koźmińska, Agnieszka Pieńczak

Ebook

Książka stanowi pokłosie kilkuletnich badań prowadzonych w ramach projektu badawczego pt. Polski Atlas Etnograficzny – opracowanie naukowe, elektroniczny katalog danych, publikacja zasobów w sieci Internet, etap I, realizowanego na cieszyńskim Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego. Autorami opracowania są etnolodzy doskonale znający zagadnienia atlasowe od strony teoretycznej i praktycznej (dr hab. emerytowany prof. UŚ Zygmunt Kłodnicki, dr Agnieszka Pieńczak) oraz realizujący projekty digitalizacyjne mające na celu popularyzację treści etnologicznych w sieci (mgr Joanna Koźmińska). Badacze połączyli swoje doświadczenia we wspólnym projekcie, w efekcie czego powstała pierwsza tak obszerna praca podsumowująca dotychczasową historię, osiągnięcia i perspektywy badawcze PAE. Książka może być przydatna dla badaczy szerzej zainteresowanych problematyką dziedzictwa kulturowego, głównie etnologów, folklorystów, muzealników oraz pasjonatów kultury wiejskiej.

Etnologia jest nauką, która nie tylko dokumentuje tradycyjną kulturę, ale i zapuszcza się w przeszłość. Korzysta przy tym z jednej strony z pamięci informatorów, z drugiej zaś strony odważnie sięga w odległe czasy, na co pozwalają jej metody - etnogeograficzna i retrogresywna. Badając zjawiska „długiego trwania” (określenie spopularyzowane przez Fernanda Braudela) spotyka się z historią i archeologią, uzupełnia te dyscypliny, a nawet kontroluje. Obydwa sposoby wnioskowania wymagają jednak od badaczy precyzji i benedyktyńskiej pracowitości – od badań terenowych począwszy, poprzez mapy do interpretacji dotyczących genezy badanych zjawisk.

Dobrze się stało, że autorzy przedstawili nam Polski atlas etnograficzny i obydwie metody, wskazując nie tylko osiągnięcia, ale i słabsze ich strony. Dowiadujemy się również o mrówczej pracy w zakresie opracowania obszernych elektronicznych katalogów danych. Dziedzictwo kulturowe Polski znajduje tu swoje odbicie.

W efekcie prowadzonych działań cieszyńskich badaczy otrzymujemy niezwykle przydatne narzędzie wspomagające prace etnologów i innych badaczy podejmujących problematykę dziedzictwa kulturowego – platformę cyfrową Cyfrowe Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego – dzięki której PAE będzie miała szansę trafić wreszcie pod przysłowiowe „strzechy”, a więc do wszystkich osób zainteresowanych kulturą wsi polskiej. (PhDr. Rastislava Stoličná, DrSc. , fragmenty recenzji wydawniczej)

Spis treści

 

Przedmowa 9

Preface 11

 

C z ę ś ć 1 Polski atlas etnograficzny w perspektywie historycznej

 

Wprowadzenie /15

Metody etnogeograficzna i retrogresywna /17

Metoda etnogeograficzna /19

Atlasy tradycyjnej kultury ziem polskich /20

Atlasy etnograficzne opracowane na podstawie materiałów zgromadzonych w pierwszej połowie lat trzydziestych XX wieku / 21

Polski atlas etnograficzny / 23

Atlasy językowo-etnograficzne i językowe / 43

Sposoby wnioskowania etnogeograficznego / 45

Metoda retrogresywna (retrospektywna) / 58

Przyczyny zróżnicowania tradycyjnej kultury wsi polskiej / 63

Zapożyczenia kulturowe z obszarów niemieckich / 63

Kwestia polsko-niemieckiego pogranicza etnograficznego / 64

Geograficzne i historyczne interpretacje genezy północno-wschodniej rubieży kulturowej w Polsce / 68

Związki między tradycyjną kulturą a grupą etniczną / 77

Geneza tradycyjnej kultury wsi polskiej w świetle analizy map etnograficznych / 80

Zakończenie / 92

 

C z ę ś ć 2 Polski atlas etnograficzny w perspektywie współczesnej

Dziedzictwo kulturowe na platformie Cyfrowe Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego. Od pomysłu do realizacji / 99

Koncepcja digitalizacji i udostępnienia zbiorów PAE oraz rola Polskiego Instytutu Antropologii / 100

Główne założenia projektu i działania badawcze / 101

Profil odbiorcy / 102

Cele i zadania badawcze / 102

Uczestnicy projektu / 103

Pracownia Digitalizacyjna Polskiego Atlasu Etnograficznego / 110

Kryteria doboru obiektów do digitalizacji / 116

Przygotowanie materiałów archiwalnych do digitalizacji / 117

Mapy opublikowane / 117

Fotografie atlasowe / 117

Ankiety z zielnikami / 120

Ogólna charakterystyka digitalizowanych zasobów / 122

Mapy opublikowane / 122

Fotografie atlasowe / 123

Ankiety z zielnikami / 123

Technika digitalizacji zbiorów / 124

Opracowanie naukowe katalogów elektronicznych na platformie cyfrowej (wyniki badawcze) / 126

Katalog map opublikowanych / 126

Katalog fotografii atlasowych / 133

Katalog ankiet z zielnikami / 139

Perspektywy dalszych prac atlasowych / 142

Antropologia w sieci. Projekty cyfrowe Polskiego Instytutu Antropologii / 143

Humanistyka cyfrowa / 143

Antropologia w sieci – przykłady realizacji / 145

Powstanie Biblioteki Cyfrowej Polskiego Instytutu Antropologii / 147

Udział w projekcie „Polski Atlas Etnograficzny…” / 150

Zakończenie / 153

 

Aneks 1. Wykaz etnograficznych i etnograficzno-językowych map Polski i krajów sąsiednich. Zagadnienia z zakresu tzw. kultury materialnej / 155

Aneks 2. Wykaz miejscowości, w których wykonano fotografie przechowywane w Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie / 319

Aneks 3. Wykaz miejscowości, w których na potrzeby Polskiego atlasu etnograficznego prowadzono badania ankietowe dotyczące zbieractwa roślin dziko rosnących / 333

 

Bibliografia / 341

Indeks nazw osobowych / 379

Spis tabel / 393

Spis rysunków / 394

Spis map / 395

Spis fotografii / 397

Spis wykresów / 399

Summary / 401

  • Title: "Polski atlas etnograficzny". Historia, osiągnięcia, perspektywy badawcze
  • Author: Zygmunt Kłodnicki, Joanna Koźmińska, Agnieszka Pieńczak
  • ISBN: 978-83-226-3275-8, 9788322632758
  • Date of issue: 2018-01-19
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0pw9
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego