Książka Maritaina przedstawia sytuację Kościoła tuż po zakończeniu II Soboru Watykańskiego, diagnozując szkodliwe tendencje umysłowe i zjawiska wśród intelektualistów. Krytyce zostaje poddana nie tylko filozofia współczesna, ale naiwne przejmowanie mód myślowych wśród samych katolików. Autor, szeroko komentując ślepe uliczki zachodniego idealistycznego myślenia, pokazuje potencjał kryjący się w tradycji myślenia realistycznego (zarówno w wariancie uczonym, jak i zdroworozsądkowym, reprezentowanym przez figurę wieśniaka), za którego wzór stawia filozofię św. Tomasza z Akwinu oraz chrześcijańską kontemplację.