Details zum E-Book

Varianti dell'espressionismo nella narrativa italiana postmoderna 1980-2000

Varianti dell'espressionismo nella narrativa italiana postmoderna 1980-2000

Joanna Janusz

E-book

Monografia jest poświęcona postmodernistycznym realizacjom tendencji ekspresjonistycznej we włoskiej literaturze, powstałej między 1980 a 2000 rokiem. Świat współczesnej kultury przeciwstawia różnice i wielość dawnemu pragnieniu ujednolicania, eliminuje ciągłość na rzecz przypadkowości, preferuje różnorodność i odmienność bardziej niż tożsamość i podobieństwo, odrzuca porządek i bezpieczeństwo teoretycznych sformułowań. Próba potwierdzenia, że istnieje i trwa niezmiennie również dziś jakiś prąd estetyczno-literacki, który dla niektórych jest niczym innym niż historycznym zjawiskiem z przeszłości może się wydać pustym i beznadziejnie nierealnym zabiegiem retorycznym. Precyzyjne określenie czym ekspresjonizm jest dziś, w czasach gdy tak trudno i niemal niezręcznie mówić o eksperymencie artystycznym czy literackim, wydaje się równie trudne, jak na początku wieku, w dobie awangard historycznych. Awangardy historyczne, zatem również ekspresjonizm, stały się bowiem od dawna częścią współczesnego kanonu. Ekspresjonistyczne techniki wyrazu artystycznego upowszechniły się i straciły swój transgresyjny charakter; zmieniła się także ich rola i sposób funkcjonowania w rozległej koine literatury postmodernistycznej. Zmiany te nie oznaczają jednak utraty znaczenia czy artystycznej produktywności. Dzisiejszy ekspresjonizm to styl i funkcja tekstu, ale także pewna filozofia i wizja człowieka, stale obecna w tyglu wielości i różnorodności także dzisiejszej literatury, pozbawionej granic i teoretycznych odniesień.

 

Indice

 

Introduzione / 7

 

PRIMO CAPITOLO

Definizioni, cronologie, estetiche dell’espressionismo storico / 15

Genesi e definizione dell’espressionismo storico / 16

Espressionismo storico tedesco: basi del pensiero / 20

Tipologie dell’espressionismo storico / 28

Espressionismo in Italia: le avanguardie storiche / 33

Espressionismo vociano / 34

Futurismo ed espressionismo / 35

Diffusione dell’espressionismo nella letteratura italiana del Primo e del Secondo Novecento: Tozzi, Pirandello, Gadda / 39

Espressionismo nel Terzo Novecento / 49

Teorie italofone sull’espressionismo / 51

Espressionismo ed espressivismo / 58

 

SECONDO CAPITOLO

Gli stilemi dell’espressionismo / 63

Bisogno di espressione / 64

Estetica dell’espressionismo: principi generali / 67

Costanti dell’espressionismo / 71

Costanti a livello linguistico-stilistico / 71

Tipologie testuali / 76

Topoi espressionisti. Espressionismo tematico / 81

Invarianti dell’espressionismo astorico / 86

Attualizzazione postmoderna degli stilemi espressionistici / 88

Espressionismo: definizione operativa / 101

 

TERZO CAPITOLO

Questione di lingua. Trasgressioni espressionistiche / 103

Rifiuto della letterarietà: linguaggi giovanili / 105

Oralità e dinamismo espressionistico dei linguaggi giovanili / 107

Primo procedimento dinamizzante: semplificazione della sintassi / 109

Incongruenze grafiche della scrittura giovanile / 117

Secondo procedimento dinamizzante: manipolazione del tempo della narrazione / 120

Esaltazione della letterarietà: ritorno alla tradizione / 123

Oralità all’antica: sfruttamento delle proprietà foniche della lingua / 125

Aulicismi morfosintattici / 132

Trasgressioni lessicali. Dialettalità, plurilinguismo e sperimentazione / 136

 

QUARTO CAPITOLO

Narrazioni espressionistiche: il momento estatico / 143

Funzione narratoriale / 149

Prospettiva autoriale / 151

Autore – narratore: gioco metalettico delle istanze narrative / 151

Autotelismo narrativo e ibridazione testuale. Inserti

metaromanzeschi / 155

Confusione delle voci narranti. Narrazioni in prima e in terza persona / 166

Narrazioni in prima persona. Infrazione del patto fiduciario / 171

Narrazione figurale. Narratore testimone: mimetismo apparente / 174

Schemi narrativi / 182

Sospensione del climax: schema circolare e schema parentetico / 186

Schema episodico. Focalizzazione variabile / 193

Narrazioni dilatate. Frequenza moltiplicata / 197

 

QUINTO CAPITOLO

Immaginario espressionista: referenzialità infrante / 203

Fusione dei contrasti. Coincidentia oppositorum / 204

Immagini stranianti / 217

Motivo del sogno / 221

Motivo lunare / 225

Motivo della città / 229

Straniamento figurale: allegoria e simbolo / 233

Mimetismo esasperato. Iperbolizzazione / 244

 

Conclusione / 255

 

Bibliografia / 259

Opere analizzate / 259

Opere citate e consultate / 261

Indice dei nomi / 273

Streszczenie / 279

Summary / 283

  • Titel: Varianti dell'espressionismo nella narrativa italiana postmoderna 1980-2000
  • Autor: Joanna Janusz
  • ISBN: 978-83-226-3227-7, 9788322632277
  • Veröffentlichungsdatum: 2018-05-25
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_0ve5
  • Verleger: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego