E-book details

Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945-1949)

Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945-1949)

Magdalena Ruta

Ebook

Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945–1949) – to ostatni tom z serii łódzkich judaików, sfinansowanej ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Projekt obejmował przebadanie literatury i kultury łódzkich Żydów w latach 1918–1950. O ile ta pierwsza data, oznaczająca odzyskanie niepodległości i utworzenie państwa polskiego, stanowi ważną cezurę w historii Polski i jej obywateli, którymi byli także mieszkańcy wyznania mojżeszowego, o tyle ta druga może wydawać się nieoczywista. Nic bowiem szczególnego nie wydarzyło się w roku 1950. W życiu łódzkiej gminy żydowskiej rok ten miał jednak znaczenie przełomowe, gdyż to właśnie wówczas – w wyniku wzmożonej emigracji z Polski do Izraela i innych krajów – większość mieszkańców żydowskiego pochodzenia opuściła Łódź. Była wśród nich duża grupa ocalonych z getta.

Seria Judaica Łódzkie

Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Twórczość literacka Żydów w Łodzi 1900–1939

Bałuty. Powieść o przedmieściu

Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego

Notatki z łódzkiego getta 1941–1944

Oblicza getta. Antologia literatury z getta łódzkiego

Wykaz skrótów IX

 

Wstęp XIII

Magdalena Ruta, Literatura jidysz w powojennej Łodzi – twórcy, teksty i konteksty XIII

Ewa Wiatr, Życie kulturalne Żydów w Łodzi w latach 1945–1950 XXV

Nota edytorska LIII

 

Część 1. Jedna literatura żydowska 1

Dawid Sfard, Na powrót naszych pisarzy [fragmenty] 1

Odnowiony Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Polsce (Łódź) 7

Ber Mark, Jedna literatura żydowska 14

 

Część 2. Wojna i Zagłada 19

Getto 21

Jeszaje Szpigel, W ciemności [fragment] 23

Rachela Auerbach, Herszele (Danielewicz). Z cyklu: O tych, którzy zdołali umrzeć przed wysiedleniem 25

Rywa Kwiatkowska, Nogi 32

Dowid Hofnung, Złodziej 33

Rywa Kwiatkowska, Między dwiema racjami (Opowiadanie gettowe) 36

Jeszaje Szpigel, We-dibarto bom (Opowiadanie) [fragment] 47

Ucieczka na Wschód 51

Josef Okrutny, Pod dalekim niebem 53

Guta Guterman, Nad brzegiem morza 61

Awrom Zak, Do Warszawy 63

Icchok Warszawski, Ojciec Dwojry 64

Awrom Zak, Mój dzień 69

Josef Okrutny, Życie 70

Rachela Korn, Na skraju pustyni 77

Elchonen Wogler, Jedyna 80

Szlojme Berliński, Jelinowie (Opowiadanie) 82

Rejzl Żychlińska, Miasteczko jest bardzo daleko 89

Hadasa Rubin, Do żydowskiego żołnierza 90

Rejzl Żychlinska, Przynieś mi krew wroga 91

Binem Heller, A miesiąc już nisan w getcie w Warszawie… 92

Binem Heller, Dziedzictwo 95

Awrom Zak, Kwarantanna! 96

Binem Heller, Nie z podroży w zaświaty 99

 

Część 3. Polacy i Żydzi 101

Efrom Kaganowski, Ostatnia droga (Rozdział opowiadania) 103

Dowid Hofnung, Na dworcu 114

Jeszaje Szpigel, Rodzina Lipszyców idzie do getta [fragment] 123

Binem Heller, Pieśń Żyda z lasu 127

Lejb Olicki, W pociągu 129

Lejbl Kuperszmid, Pościel na bazarze 137

Szmerke Kaczerginski, Pogrzeb kieleckich męczenników 138

Chaim Grade, Kielce [fragmenty] 142

Icchok Guterman, Ocalony (Rozdział opowiadania) 149

Guta Guterman, Jak długo jeszcze trwać będzie to zło? 151

 

Część 4. Na ruinach żydowskiej Polski 153

Żałoba 155

Awrom Suckewer, Pożegnanie 157

Mojsze Grosman, Isroel Sztern 161

Lejbl Kuperszmid, Płomyki latarenek 166

Lejbl Kuperszmid, Spaleni młodzieńcy studiują święte wersety 167

Mojsze Knaphejs, Skarga mojego ojca na cmentarzu przy Gęsiej [fragmenty] 169

Rejzl Żychlińska, Moja siostra Chana 174

Rejzl Żychlińska, Moje żydowskie oczy 175

Awrom Zak, Moje miasteczko Indura 176

Hadasa Rubin, Wiosna w tym roku… 178

Chaim Lejb Fuks, Jisker!. 179

Odrodzenie 181

Hadasa Rubin, Modlitwa 183

Icchok Guterman,W pustym mieście 184

Chaim Grade, Przesłanie mojej matki 189

Josef Okrutny, Powrót (Opowiadanie) 195

Hadasa Rubin, Przemierzam ulice… 198

Icchok Jonasowicz, Modlitwa 199

Zostać czy wyjechać? 201

Mendel Man, Wstrzymaj oddech… 203

Rejzl Żychlińska, Kawałek ziemi 204

Rejzl Żychlińska, Skrzypce 205

Guta Guterman, Moja mama śpiewała piosenkę 206

Apel pisarzy języka jidysz w Polsce do pisarzy języka jidysz w państwie Izrael 208

Awrom Suckewer, Do Polski 211

Michał Mirski, Fundamenty centrów kultury żydowskiej [fragmenty] 220

Awrom Zak, Odnowiony Związek Literatów 222

Binem Heller, Piosenka o szczęściu [fragmenty] 225

Isroel Aszendorf, Tylko popiół 228

 

Część 5. Polityka, pamięć, tożsamość 245

Pamięć heroiczna i niepamięć słabych 247

Awrom Zak, Pewnej nocy (Poemat dramatyczny w pięciu obrazach) 249

Binem Heller, Ja ocalałem 265

Isroel Aszendorf, Ten sam los 266

Jeszaje Szpigel, Pożegnanie (Poemat dramatyczny) [fragmenty] 282

Icchok Kanter, Traumatyczne przeżycia a literatura 286

W obronie tożsamości 289

Szlojme Lastik, Rozmowa z przyjacielem (o aktualnych problemach literatury) [fragmenty] 291

Ber Mark, Światło z otchłani. Dwa zbiory opowiadań Jeszai Szpigla Malches-geto (Lodż 1947) i Sztern ibern getto (Paris 1948) [fragmenty recenzji] 297

Dawid Sfard, Nowości książkowe w Polsce. „Malches-geto” Jeszai Szpigla, „Mała Biblioteka” wydawnictwa Nowe Życie [recenzja] 302

Jeszaje Szpigel, Wprowadzenie [do tomu Un geworn iz licht (I stała się jasność) (Warszawa–Łódź 1949)] 304

Szmuel Wilner, L. Kuperszmid: Flemlech in der nacht. Wydawnictwo Idisz Buch, Łódź 1949 [recenzja] 306

Lejbl Kuperszmid, List do redakcji 309

 

Krystyna Radziszewska, Posłowie 312

Biogramy twórców 319

Słowniczek terminów judaistycznych 337

Bibliografia 343

Indeks osób 351

  • Title: Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945-1949)
  • Author: Magdalena Ruta
  • ISBN: 978-83-814-2031-0, 9788381420310
  • Date of issue: 2018-07-31
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0x1x
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego