E-book details

Śląski Moniuszko. Recepcja postaci i twórczości kompozytora na Górnym Śląsku. Studium socjologiczne. T.2: Mitotwórcze narracje moniuszkowskie w górnośląskiej kulturze. Socjologiczna analiza działalności Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz Opery Śląskiej w drugiej połowie XX wieku

Śląski Moniuszko. Recepcja postaci i twórczości kompozytora na Górnym Śląsku. Studium socjologiczne. T.2: Mitotwórcze narracje moniuszkowskie w górnośląskiej kulturze. Socjologiczna analiza działalności Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz Opery Śląskiej w drugiej połowie XX wieku

Maja Drzazga-Lech

Ebook

Wraz z przekształceniami górnośląskości, które miały miejsce w XX wieku, a zwłaszcza po II wojnie światowej, zmieniały się również treści, które działacze śląskich zrzeszonych amatorskich kół śpiewaczych oraz kreatorzy recepcji scenicznych dzieł kompozytora wystawianych na śląskiej ziemi przypisywali Stanisławowi Moniuszce. Powojenna górnośląska recepcja moniuszkowska kształtowana przez autorów wypowiedzi prasowych opisujących działalność śląskich amatorskich chórów i zespołów instrumentalnych – spadkobiercy Związku Śląskich Kół Śpiewaczych ujawniła cechy dwutorowej mitologizacji. Z jednej strony okresowo przypisywano Moniuszce rolę prekursora polskiego socjalizmu, co było zgodne z linią programową socjalistycznego państwa polskiego. Z drugiej podtrzymano narracje czyniącą z postaci kompozytora symbol polskości Górnego Śląska, wykreowaną przez Związek Śląskich Kół Śpiewaczych w Dwudziestoleciu międzywojennym. Szczególnie interesujące jest to, że  w ramach działalności tego amatorskiego zrzeszenia muzycznego realizowanej po 1989 roku została rozpowszechniona nowa narracja moniuszkowska – Druh śląskiej drużyny śpiewaczej.

Analiza recepcji postaci Stanisława Moniuszki i jego scenicznej twórczości, zwłaszcza jego pierwszej opery Halki, kreowanej w oparciu o narracje nawiązującą odpowiednio do: występów artystów warszawskich pod batutą Emila Młynarskiego na terenie plebiscytowym w 1920 roku, działalności sceny operowej na deskach Teatru Polskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach w latach 1922 – 1931, gościnnych spektakli moniuszkowskich w Teatrze Polskim w Katowicach  w latach 1932 – 1939,  działalności Opery Śląskiej  w latach 1945 – 2010 również ujawniła, że istnieje specyficzna dla tego regionu narracja moniuszkowska odnosząca się do pierwszej opery kompozytora – „śląskiej” Halki. Interesująca jest również ewolucja treści przypisywanych tej operze poprzez kreatorów recepcji nawiązujących do kolejnych inscenizacji Moniuszkowskiego dzieła wystawianych na deskach Opery Śląskiej w Bytomiu. Z jednej strony stale przypomina się wydarzenia składające się na „śląski rodowód” tego dzieła, z drugiej jego twórcy przypisuje się pełnienie ról społecznych, których istotność podyktowana jest kontekstem recepcji: narodowy twórca w muzyce polskiej, prekursor polskiego socjalizmu czy twórca dzieł o uniwersalnym przesłaniu.

Wstęp / 9
Nota metodologiczna / 13

 

Rozdział 1
Górnośląska zbiorowa tożsamość etniczna i kulturowa w drugiej połowie XX wieku / 17

 

Rozdział 2
Mitotwórcze narracje moniuszkowskie w działalności zrzeszonych śląskich amatorskich chórów i zespołów instrumentalnych w drugiej połowie XX wieku / 25
2.1. Reaktywacja Związku Śląskich Kół Śpiewaczych po zakończeniu II wojny światowej w socjalistycznej Polsce / 25
2.2. Odbudowa katowickiego pomnika Stanisława Moniuszki i znaczenie tego wydarzenia / 33
2.3. Stanisław Moniuszko jako wytwór kulturowy podporządkowany socjalistycznej ideologii ludowego państwa polskiego na kartach „Życia Śpiewaczego”/„Życia Muzycznego” w latach 1948–1984 / 39
2.3.1. Twórczość Stanisława Moniuszki / 42
2.3.2. Stanisław Moniuszko a relacja etniczna / 44
2.3.3. Stanisław Moniuszko a rola społeczna / 56
2.4. Podwójna narracja moniuszkowska na Górnym Śląsku w latach 1948–1984 socjalistyczna propaganda a kontynuacja tradycji z lat dwudziestych) / 67
2.5. Od Oddziału Śląskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr do Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr – nawiązanie do tradycji Związku Śląskich Kół Śpiewaczych / 78
2.6. Stanisław Moniuszko jako wytwór kulturowy funkcjonujący w ramach intersubiektywnej górnośląskiej przestrzeni kulturowej – na podstawie analizy „Śpiewaka Śląskiego” z lat 1985–2010/82
2.6.1. Twórczość Stanisława Moniuszki / 85
2.6.2. Stanisław Moniuszko a relacja etniczna / 87
2.6.3. Stanisław Moniuszko a rola społeczna / 89
2.7. Stanisław Moniuszko w ramach Święta Śląskiej Pieśni Chóralnej „Trojok Śląski” oraz jubileuszowych uroczystości Związku Śląskich Kół Śpiewaczych / 93

 

Rozdział 3

Górnośląska recepcja twórczości operowej Stanisława Moniuszki / 109
3.1. Od Teatru Polskiego w Katowicach poprzez Śląski Teatr Muzyczny do Opery Śląskiej w Bytomiu / 113
3.2. Stanisław Moniuszko jako narodowy twórca muzyki polskiej oraz symbol polskości Górnego Śląska w pierwszych latach powojennych / 121
3.3. Próby redefiniowania narodowego twórcy polskich oper Stanisława Moniuszki na prekursora polskiego socjalizmu / 127
3.4. Powrót do górnośląskiej tradycji recepcji postaci i dzieł Stanisława Moniuszki za sprawą jubileuszowych obchodów działalności Państwowej Opery Śląskiej w Bytomiu / 138
3.5. Stanisław Moniuszko jako narodowy twórca w muzyce i symbol polskości w III Rzeczpospolitej Polskiej / 156
3.5.1. Wokół czterdziestopięciolecia działalności Opery Śląskiej – piąta premiera Strasznego dworu / 157
3.5.2. Pięćdziesiąta rocznica Opery Śląskiej – uprawomocnienie „trzech ściegów” moniuszkowskiej tradycji na Górnym Śląsku / 160
3.5.3. Jubileuszowe przesłania Halki i Strasznego dworu na początku XXI wieku / 167
3.6. Od narodowego twórcy w muzyce do twórcy dzieł o uniwersalnym przesłaniu. Ewolucja treści przypisywanych Stanisławowi Moniuszce w ramach górnośląskiej recepcji scenicznych dzieł tego kompozytora w latach 1920–2010 / 175


Zakończenie / 179


Bibliografia / 189


Indeks osobowy / 203


Summary / 207


Zusammenfassung / 209

  • Title: Śląski Moniuszko. Recepcja postaci i twórczości kompozytora na Górnym Śląsku. Studium socjologiczne. T.2: Mitotwórcze narracje moniuszkowskie w górnośląskiej kulturze. Socjologiczna analiza działalności Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz Opery Śląskiej w drugiej połowie XX wieku
  • Author: Maja Drzazga-Lech
  • ISBN: 978-83-226-3442-4, 9788322634424
  • Date of issue: 2019-08-12
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1795
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego