Details zum E-Book

Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny

Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny

Katarzyna Kantner

E-book

Książka jest pierwszą opublikowaną monografią naukową w całości poświęconą twórczości Olgi Tokarczuk. Pisarka ukazana jest z jednej strony jako ktoś, kto słowo traktuje z ogromną powagą, zbliżając się do kabalistycznej wiary w jego sprawczą energię, z drugiej zaś jako literacka rewolucjonistka i aktywistka. Pisanie ma być dla niej „robieniem rzeczy ze słów” i rodzić się z potrzeby zmieniania świata (światów?), które również powstały z języka. Z tej perspektywy Olga Tokarczuk może być odbierana jako „łagodna rewolucjonistka”, która poddaje badawczemu oglądowi to, jak poszczególne języki (dyskursy) kształtują podmioty i rzeczywistość. Katarzyna Kantner interpretuje powieści Olgi Tokarczuk (od Podróży ludzi Księgi do Ksiąg Jakubowych), ukazując je jako praktykę etyczną i ważny głos w polskiej debacie publicznej oraz element komunikacji społecznej. Literatura zostaje potraktowana jako dyskurs krytyczny – narzędzie, za pomocą którego można ukazywać (ale też neutralizować) mechanizmy ekskluzji i opresyjne struktury obecne w innych typach dyskursu oraz przyznawać głos grupom marginalizowanym. W świetle tych analiz wyłania się także projekt innego rodzaju języka – takiego, który próbuje oddać sprawiedliwość i wytworzyć porozumienie. W książce pada również pytanie o specyficzne napięcie między tym, co „elitarne”, a  tym, co „popularne”, a więc o to, czy radość opowieści i przyjemność lektury można połączyć z obnażaniem poznawczych klisz i wybijaniem czytelnika z etycznego i światopoglądowego komfortu.

 

Katarzyna Kantner – literaturoznawczyni, copywriterka. W 2016 roku na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego obroniła pracę doktorską na temat twórczości Olgi Tokarczuk. W swoich badaniach koncentruje się na zagadnieniach takich jak intymistyka, antropologia współczesnej powieści oraz związki pomiędzy literaturą a filozofią. Autorka publikacji w „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Litrackim” i „Tekstualiach”.

Wykaz skrótów 

WSTĘP 

 

Rozdział I: Dyskurs metaliteracki Olgi Tokarczuk

1. Paratopia (pisarz jako „samotnik”, „kloszard”, „medium”,

„heretyk”, „światotwórca”) 

2. Dyskurs zwany fikcją 

3. Pisarz wobec wspólnoty 

4. Literatura a inne dyskursy 

4.1. Literatura a religia 

4.2. Literatura a filozofia 

4.3. Literatura a nauka 

5. Genologia i kompozycja 

6. Ethos 

 

Rozdział II: O przekraczaniu dyskursywnej granicy między człowiekiem a zwierzęciem 

1. Literatura jako dyskurs 

2. Literatura a „wola prawdy” 

3. Antropocentryczne wykluczenie 

4. Dyskursy o wykluczeniu, dyskursy wykluczenia i dyskursy wykluczonych 

5. „My – oni”. Konstruowanie podmiotu dyskursu wykluczonych

6. Prawo głosu (o mechanizmach legitymizacji i delegitymizacji)

7. O tych, którzy są „w Prawie”, i o tych, którzy nie są 

8. Prawda i bluźnierstwo 

9. „Odwrotna eucharystia” i posthumanistyczna transsubstancjacja

10. Kryminał – kwestia gatunku 

11. Prowadź swój pług przez kości umarłych w kontekście dyskursu środowiska ekoaktywistów 

12. Inny punkt widzenia – literackie konceptualizacje pozaludzkich sposobów odbierania świata 

13. Milczenie zwierząt 

14. Bios i zoe 

 

Rozdział III: Dyskurs postsekularny w prozie Olgi Tokarczuk 

1. Podróż ludzi Księgi

1.1. Niemota i milczenie transcendentne 

1.2. „Trzecia droga” – alchemia jako nieudana próba 

1.3. „Jestem” jako asercja 

2. Prawiek i inne czasy 

3. Dom dzienny, dom nocny 

3.1. Historia Paschalisa – żywot nienormatywny 

3.2. Nożownicy – antypsalm 

4. Anna In w grobowcach świata 

5. Bieguni 

5.1. Ewangelia wygnanego Boga 

5.2. Dies irae – sąd nad stwórcą 

6. Księgi Jakubowe (o rewolucji w języku) 

6.1. Frankizm jako „przynaglanie końca” 

6.2. Herezja i ortodoksja

6.3. Mesjasz jako fabulator 

6.4. Karnawał mesjański 

6.5. Mesjasz jako tłumacz 

6.6. Mesjasz jako ideolog 

 

Rozdział IV: Polacy i Inni. Dyskursywne relacje międzyetniczne w prozie Olgi Tokarczuk 

1. Czy „Tokarczuk” to jest polskie nazwisko? 

2. Relacja pierwsza: Polacy i Żydzi 

2.1. Prawiek i inne czasy 

2.2. Księgi Jakubowe 

3. Relacja druga: Polacy i Niemcy 

3.1. Prawiek i inne czasy 

3.2. Dom dzienny, dom nocny 

4. Relacja trzecia: Polacy a narody „Wschodu” 

4.1. Prawiek i inne czasy: smutny bies – casus Iwana Mukty 

4.2. Ostatnie historie: „Panna z dalekiego kraju” – casus Paraskewii 

 

Rozdział V: Dyskurs a rzeczywistość psychiczna 

1. Che Guevara: obłęd jako dyskurs, który zaraża 

2. Bieguni 

2.1. Psycho(ideo)logia i ucieczka w przypadkowość 

2.2. Kunicki – obłęd jako czytanie znaków 

3. E.E.

3.1. Przypadek panny E.E. / przypadek pacjentki S.W. 

3.2. Podmiot „mediumiczny” – osobowość w fazie kryzysu 

3.3. Kryzys racjonalności 

3.4. Lektura znaków – o przywracaniu utraconej całości doświadczenia 

 

Zakończenie 

Bibliografia 

Nota Bibliograficzna 

Indeks NAZWISK 

SUMMARY 

  • Titel: Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny
  • Autor: Katarzyna Kantner
  • ISBN: 9788324229567, 9788324229567
  • Veröffentlichungsdatum: 2019-10-15
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_1cdu
  • Verleger: Wydawnictwo UNIVERSITAS