Spis treści

 

Wstęp / 9

 

Rozdział I

Procesy narodotwórcze na Wileńszczyźnie jako źródło konfliktu

Wileńszczyzna w strukturach administracyjnych Rzeczypospolitej i Cesarstwa Rosyjskiego / 23

Dwuszczeblowa świadomość / 26

Wileńszczyzna: dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego czy „Kresy”? / 29

Litewskie odrodzenie narodowe. Od „Miłośników Litwy” do postulatu autonomii obszaru narodowego / 35

Kształtowanie się polskiego ośrodka narodowego. Od dwuszczeblowej świadomości gente Lithuani natione Poloni do nowoczesnego narodu polskiego / 41

Początki ruchu białoruskiego / 59

Żydzi. Między grupą wyznaniową a narodem / 64

Ponad podziałami narodowymi — koncepcja krajowa / 69

Dyskusja w sprawie stosunków narodowościowych u progu XX wieku / 74

Struktura narodowa Wileńszczyzny na początku XX wieku (do końca I wojny światowej) / 90

I wojna światowa a ruchy narodowe na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego / 93

 

Rozdział II

Spór o Wilno po zakończeniu I wojny światowej. Między republiką sowiecką, państwem narodowym, a federacją

Wpływ wojny na warunki bytowe i radykalizację nastrojów ludności / 107

Wileńszczyzna w obliczu ofensywy bolszewików / 110

Wyprawa wileńska 1919 roku a próba realizacji koncepcji federacyjnej / 113

Litwini wobec polskich rządów w Wilnie / 118

Życie codzienne w okresie konfliktu o przynależność ziemi wileńskiej / 128

Białorusini i Żydzi na Wileńszczyźnie wobec polsko-litewskiego sporu o Wilno / 132

Idea odbudowy Litwy historycznej jako państwa trzech narodów / 146

Spis ludności na terenie administrowanym przez ZCZW / 149

Układ litewsko-sowiecki z lipca 1920 roku i jego konsekwencje / 151

 

Rozdział III

Główne grupy narodowe Wileńszczyzny wobec idei Litwy Środkowej

Litwa Środkowa — koncepcje w obozie polskim / 163

Idea trójkantonalnej „Wielkiej Litwy” / 163

Kontrowersje wobec atrybutów państwowości Litwy Środkowej: terytorium i konstytuanta /166

Krajowcy czy federaliści? / 170

Federacja czy inkorporacja? / 176

Wybory do Sejmu Wileńskiego / 184

Dyskusja o autonomii w Sejmie Wileńskim / 186

Litwini Wileńszczyzny wobec Litwy Środkowej / 191

Stanowisko elit litewskich wobec władz Litwy Środkowej / 191

Szkolnictwo litewskie / 193

Prasa litewska jako środek kształtowania opinii o stosunkach polsko-litewskich / 197

Narodowa rola litewskiego duchowieństwa / 203

Stosunki polsko-litewskie na prowincji i w Wilnie / 205

Wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego / 209

Społeczność żydowska na Litwie Środkowej / 214

Źródła antagonizmu polsko-żydowskiego na Litwie Środkowej / 214

Próby porozumienia polsko-żydowskiego w Wilnie / 221

Szkolnictwo żydowskie na Litwie Środkowej / 227

Rola prasy żydowskiej jako czynnika opiniotwórczego / 232

Program budowy autonomii narodowej / 241

Żydzi Wileńszczyzny wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego / 242

Trudna droga do normalizacji / 248

Białorusini na Litwie Środkowej / 252

Litwa Środkowa czy Zachodnia Białoruś? / 252

Białoruski Komitet Narodowy w Wilnie / 256

Działacze Rady Najwyższej i ich udział w Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej / 263

Litwa Środkowa jako baza antysowieckiej partyzantki białoruskiej / 271

Zmiana rządu Litwy Środkowej a sprawy białoruskie. W kręgu „polityki wojskowej” / 277

Związek Krajowy / 280

Polski obóz narodowy w Wilnie wobec ruchu białoruskiego / 287

W poszukiwaniu perspektyw ruchu białoruskiego na Litwie Środkowej. Między pracą organiczną a polityką / 292

Przygotowania powstańcze / 300

Organizacje białoruskie wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego / 304

Próba bilansu / 314

 

Rozdział IV

Wielonarodowa społeczność Wileńszczyzny w granicach Rzeczypospolitej (1922—1925)

Utworzenie Okręgu Administracyjnego Wileńskiego / 323

Przesłanki kształtowania się stosunków między narodowościami Wileńszczyzny po wcieleniu do Rzeczypospolitej / 325

Żydzi w Okręgu Administracyjnym Wileńskim / 327

Białorusini w Okręgu Administracyjnym Wileńskim / 329

Litwini / 333

Opinie i koncepcje w obozie polskim / 324

Wobec narodowego ruchu białoruskiego i ludności białoruskiej / 324

Wobec Litwinów i dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego / 341

Poglądy Mariana Zdziechowskiego / 343

W obliczu akcji dywersyjnej na Kresach / 345

Opinie o ustawach językowych i szkolnej z 1924 roku / 350

Problem reformy rolnej i osadnictwa / 353

Stosunki polsko-litewskie / 357

Opinie, stereotypy, publicystyka / 357

„Wojna” partyzancka / 361

Litewska działalność kulturalno-oświatowa / 366

Władze administracyjne a ludność litewska na Wileńszczyźnie / 372

Szkolnictwo litewskie po uchwaleniu ustawy szkolnej Stanisława Grabskiego / 381

Na rozdrożu / 388

Stosunki polsko-białoruskie / 391

Między aktywizmem a powstaniem / 391

Reprezentacja parlamentarna społeczeństwa białoruskiego i jej platforma polityczna / 398

Akcja dywersyjna na Kresach / 405

Walka o szkołę białoruską / 412

Sprawa języka białoruskiego w Kościele. Postawy księży Białorusinów / 419

Radykalizacja narodowego ruchu białoruskiego i akcja likwidacyjna / 429

Ludność żydowska w Okręgu Administracyjnym Wileńskim / 432

Organizacja gmin żydowskich / 432

Gmina Wileńska i jej dążenia / 440

Spór o szkolnictwo żydowskie w Wilnie / 445

W drodze do kompromisu / 450

Inne grupy narodowo-wyznaniowe / 455

Rosjanie-starowierzy / 455

Rosjanie prawosławni / 459

Tatarzy mahometanie / 460

Akcja sumarycznego stwierdzenia obywatelstwa / 475

 

Rozdział V

Polacy i mniejszości narodowe w województwie wileńskim 1926—1939

Województwo wileńskie / 487

Ludność województwa wileńskiego w świetle materiałów dla Komisji ds. Reformy Administracji Państwa / 492

Stosunki językowe w województwie wileńskim / 496

Spis ludności z 1931 roku jako odzwierciedlenie stosunków językowych w województwie wileńskim / 503

Przygotowania do spisu / 503

Wyniki spisu / 505

Interpelacja Fabiana Jaremicza / 511

Spory i polemiki wokół interpretacji wyników spisu / 513

Społeczność żydowska w województwie wileńskim / 525

Organizacja gmin — stosunki z administracją / 525

Stosunki gospodarcze / 534

Współobecność kultury polskiej i żydowskiej na Wileńszczyźnie / 536

Żydzi i Polacy: obcy czy swoi? / 544

Antysemityzm / 553

Mniejszość litewska w województwie wileńskim / 560

Obóz „pomajowy” wobec ludności litewskiej / 560

Udział duchowieństwa w ruchu narodowym litewskim a skutki zawarcia konkordatu / 564

Próby normalizacji stosunków polsko-litewskich na Wileńszczyźnie / 568

Retorsje wobec ruchu litewskiego / 571

Wybory parlamentarne w 1928 roku / 576

Instytucje litewskie na Wileńszczyźnie i ich wpływ na stosunki polsko-litewskie / 579

Państwowe i prywatne szkolnictwo litewskie w latach trzydziestych / 583

Represje wobec ruchu litewskiego. Polityka wojewody Ludwika Bociańskiego / 590

Białorusini w województwie wileńskim / 598

Białoruska ludność Wileńszczyzny wobec państwa polskiego w 1926 roku / 598

Kwestia białoruska w polityce polskiej po przewrocie majowym / 605

Hromada i jej wpływ na stosunki polsko-białoruskie / 610

Niekomunistyczny nurt w ruchu białoruskim / 619

Białoruskie organizacje prorządowe / 630

Wybory 1928 i 1930 roku / 632

Administracja województwa wileńskiego wobec ludności białoruskiej po śmierci Józefa Piłsudskiego / 636

Projekt programu Biura Studiów Obozu Zjednoczenia Narodowego w kwestii białoruskiej / 641

Inne grupy narodowo-wyznaniowe / 646

Rosjanie / 646

Tatarzy / 650

Karaimi / 654

 

Zakończenie / 659

 

Bibliografia / 669

Wykaz skrótów używanych w pracy / 691

Indeks osobowy / 693

 

Резюме / 707

Summary / 709

• Title: Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939. Wyd. 2
• Author: Joanna Januszewska-Jurkiewicz
• ISBN: 978-8-3801-2603-9, 9788380126039
• Date of issue: 2015-08-26
• Format: Ebook
• Item ID: e_1p0f
• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego