E-book details

Podstawy poznawcze procesu kształcenia

Podstawy poznawcze procesu kształcenia

Ewa Szadzińska

Ebook
W pracy przedstawiono podstawy poznawcze procesu kształcenia w aspekcie teoretycznym oraz praktycznym. Zaprezentowano stan wiedzy o procesie kształcenia w dydaktyce ogólnej. Poszukiwania badawcze skoncentrowano na podstawach poznawczych – niezbędnym, istniejącym w każdym procesie elemencie decydującym o przebiegu procesu kształcenia. W jego określeniu znaczenie ma związek ucznia będącego podmiotem z przedmiotem jego poznania. Odwołano się do uznawanych w dydaktyce aspektów poznania: aksjologicznego – decydującego o ukierunkowaniu procesu według wartości poznawczych, społecznego – wskazującego stosunek wiedzy do rzeczywistości, filozoficznego – opisującego właściwości świata i ich reprezentacje poznawcze, psychologicznego – określającego czynności indywidualnego poznawania. Przedstawiono teoretyczne i metodologiczne założenia badania podstaw poznawczych. Uzasadniono przeprowadzanie badań dwufazowo. W pierwszej, teoretycznej fazie zrekonstruowano rodzaje czynności ucznia oraz nauczycieli, cechy ich przedmiotu poznania oraz zamieszczono opis czynności poznawczych ujętych w psychologii i logice. W drugiej fazie badań – empirycznej – przedstawiono wyniki badań nad wykorzystaniem przekształcania wiedzy do opisu przebiegu procesu kształcenia w praktyce edukacyjnej w gimnazjum. Opisano dominujące typy przekształcania wiedzy w praktyce edukacyjnej oraz ich związek ze zróżnicowaniem indywidualnych doświadczeń poznawczych uczniów. Przedstawiono sposób konstruowania teoretycznego modelu poznania oraz jego wykorzystanie do waloryzacji procesu kształcenia w praktyce edukacyjnej. Ukazano perspektywę badań nad podstawami poznawczymi procesu kształcenia.

Spis treści

 

Wprowadzenie / 7

 

1. Zagadnienie procesu kształcenia w dydaktyce ogólnej / 11

1.1. Ustalenia terminologiczne związane z procesem kształcenia / 11

1.2. Proces kształcenia w perspektywie historycznej / 17

1.3. Współczesne sposoby ujmowania procesu kształcenia / 24

1.4. Współczesne tendencje badań nad procesem kształcenia / 43

 

2. Miejsce i rola poznania w kształceniu / 55

2.1. Ogólna charakterystyka ludzkiego poznania / 55

2.2. Wartości poznawcze i ich funkcjonowanie w kształceniu / 62

2.3. Społeczny wymiar wiedzy w kształceniu / 70

2.3.1. Charakterystyka form wiedzy w socjologii wiedzy / 72

2.3.2. Procesy zdobywania wiedzy w społeczeństwie / 74

2.4. Filozoficzne założenia poznania w kształceniu / 80

2.4.1. Wybrane aspekty wiedzy z epistemologii wykorzystywane w kształceniu / 81

2.4.2. Zakresy wiedzy w epistemologii / 89

2.4.3. Składniki wiedzy według koncepcji Michała Hempolińskiego / 95

2.5. Indywidualny wymiar poznawania w kształceniu / 98

2.5.1. Charakterystyka czynności poznawczych w kształceniu szkolnym / 100

2.5.2. Czynności poznawcze w nabywaniu wiedzy / 107

 

3. Teoretyczne i metodologiczne założenia badań podstaw poznawczych procesu kształcenia / 115

 

4. Założenia teoretyczne i metodologiczne modelu poznania / 125

4.1. Podział struktury procesu kształcenia / 128

4.2. Typy wiedzy w procesie kształcenia / 131

4.3. Przekazywanie wiedzy / 137

4.4. Przetwarzanie wiedzy / 147

4.5. Wykorzystanie wiedzy w praktyce / 153

 

5. Metodologia badań empirycznych wykorzystania modelu poznania procesu kształcenia w praktyce szkół gimnazjalnych / 161

5.1. Ogólne założenia problematyki badawczej / 161

5.1.1. Problemy badawcze / 166

5.1.2. Zmienne i ich wskaźniki / 167

5.1.3. Zastosowane metody badawcze / 167

5.1.4. Charakterystyka badanych osób / 171

5.1.5. Organizacja i przebieg badania empirycznego / 172

5.1.6. Charakterystyka zgromadzonego materiału / 173

5.2. Analiza procesu kształcenia według projektu modelu poznania w praktyce szkół gimnazjalnych w świetle badań własnych / 174

5.2.1. Zgodność stosunku poznawczego nauczycieli oraz uczniów w sytuacjach dydaktycznych / 175

5.2.2. Zróżnicowanie typów przekształceń wiedzy w praktyce szkół gimnazjalnych / 183

5.2.2.1. Przekazywanie wiedzy w procesie kształcenia / 185

5.2.2.2. Przetwarzanie wiedzy w procesie kształcenia / 194

5.2.2.3. Wykorzystywanie wiedzy / 199

5.2.2.4. Częstotliwość występowania typów przekształcania wiedzy w gimnazjum / 205

5.2.3. Doświadczenia poznawcze uczniów z lekcji / 207

5.2.3.1. Składniki poznania w doświadczeniach uczniów / 207

5.2.3.2. Zróżnicowanie doświadczeń poznawczych uczniów / 211

5.2.4. Typy przekształceń wiedzy a doświadczenia poznawcze uczniów / 217

5.2.5. Perspektywy badawcze: model przekształcania wiedzy w procesie kształcenia / 219

 

Podsumowanie / 221

 

Bibliografia / 227

 

Summary / 243

Zusammenfassung / 244

  • Title: Podstawy poznawcze procesu kształcenia
  • Author: Ewa Szadzińska
  • ISBN: 978-8-3801-2537-7, 9788380125377
  • Date of issue: 2015-09-09
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1p1n
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego