E-book details

Rodzina w czasach przełomów. Literackie diagnozy od XIX do XXI wieku

Rodzina w czasach przełomów. Literackie diagnozy od XIX do XXI wieku

Beata Nowacka, red. Krystyna Kralkowska-Gątkowska

Ebook
Spektrum badawcze niniejszego tomu zostało zakreślone szeroko – temat literackich rodzin analizowany jest w tekstach poetyckich, prozatorskich, dramaturgicznych oraz niefikcjonalnych (m.in. epistolografia, wywiad rzeka, reportaż). Kanwą refleksji staje się z jednej strony literatura zbeletryzowana, z drugiej zaś – wykorzystująca tworzywo biograficzne (np. Broniewski) i autobiograficzne (m.in. Ferenc, Stryjkowski, Wańkowicz). Wybór rozległego, liczącego z górą dwa wieki okresu, podyktowany został zapoczątkowaniem na przełomie XIX i XX wieku procesów renegocjowania dotychczasowego patriarchalnego modelu rodziny, osłabienia jej spoistości na skutek zachwiania pozycji ojca, relatywnego wzmocnienia roli matki, zmian w obrębie więzi małżeńskiej oraz w relacjach rodziców i dzieci. Procesy te, w różnym nasileniu, występują we wszystkich warstwach i grupach społecznych. Presja przeobrażeń ekonomicznych, wpływ wynalazków technicznych, emancypacja kobiet, tasowanie się warstw społecznych i polityczne przełomy to tylko niektóre przyczyny rewolucyjnych zmian w tradycyjnej strukturze rodzinnej. Wszystkie one znajdują odzwierciedlenie w rewizji idealistycznej mitologii polskiej rodziny, zakorzenionej w literaturze staropolskiej i romantycznej.
Autorzy przedstawionych w zbiorze szkiców podjęli próbę zbadania głębokości owej rewizji, zwracając uwagę na pojawienie się w literaturze przełomu wieków XIX i XX, obok archetypu rodzinnego domu, rozpatrywanego w kilku mitycznych „przestrzeniach”, problemu „bezdomności”, pojmowanej jako „wygnanie”, „tułanie się bez celu”, „ukierunkowane poszukiwanie nowego domu”, „nowego sposobu zamieszkania”, „nowej definicji swojskości”, ale też jako „buntownicze akcentowanie nomadyzmu z wyboru”, gdy „dom” okazuje się synonimem piekła moralnych tortur, symbolem egzystencjalnej pułapki czy po prostu – nudy.

Spis treści

 

Wstęp (Krystyna Kralkowska-Gątkowska, Beata Nowacka) / 9

 

Marek Piechota

Jeszcze o relacjach rodzinnych w Konradzie Wallenrodzie Mickiewicza / 13

 

Krystyna Kralkowska-Gątkowska

Męskość, dojrzałość, ojcostwo w powieści drugiej połowy XIX wieku / 28

 

Magdalena Bąk

Złoto dla zuchwałych, nie dla żonatych. O pamiętnikach Seweryna Korzelińskiego / 39

 

Agnieszka Janiak-Staszek

Obecni-nieobecni. Ojcowie w Duszach nieśmiertelnych Aleksandra Świętochowskiego i Heddzie Gabler Henryka Ibsena / 49

 

Elżbieta Malinowska

„Przenieść w obcy kraj ojczyznę i przechować ją…”. Stanisław Tarnowski o swoich spotkaniach z polskimi rodzinami na Pomorzu / 63

 

Marceli Olma

Wartość korespondencji małżeńskiej w rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu rodziny polskiej w XIX wieku  / 73

 

Katarzyna Drąg

„Tyle setek lat istniało nasze szlacheckie społeczeństwo stosunkami rodzinnymi, niech istnieje i dalej”. Jak proza polska na przełomie XIX i XX wieku odzwierciedlała takie stwierdzenie / 87

 

Jan Jakóbczyk

Kawaler Kazimierz Przerwa‑Tetmajer / 96

 

Mateusz Skucha

Dzieciobójczyni. Trudne macierzyństwo w Wężach i różach Zofii Nałkowskiej / 105

 

Marek Kochanowski

Portret uwodziciela. Leszek Śnica z Charitas Stefana Żeromskiego / 118

 

Monika Graban-Pomirska

Samotność dziecka. Bezdomność i poszukiwanie wspólnoty w prozie dla dzieci dwudziestolecia międzywojennego / 134

 

Magdalena Horodecka

Historia rodziny jako teologia. Wyprawa do Ziemi Moryja Karola Ludwika Konińskiego / 147

 

Beata Nowacka

Dom, którego nie ma. Problematyka rodzinna w powieści Ziele na kraterze  Melchiora Wańkowicza / 162

 

Maciej Tramer

Władysław Broniewski — portret rodzinny / 174

 

Izabela Mikrut

„Ja mam żonę i dzieci”. Humorystyczne obrazy rodziny w satyrach Mariana Załuckiego / 187

 

Grażyna Pietruszewska-Kobiela

Rodzina i dom w obszarze pamięci autobiograficznej. O poezji Teresy Ferenc / 202

 

Iwona Gralewicz-Wolny

Skrytki w sercach. O jednej powieści Zofii Romanowiczowej / 218

 

Magda Szybiak

Funkcje milczenia i mowy w rozrachunku z traumą rozdzielenia w powieści Malowany ptak Jerzego Kosińskiego / 230

 

Beata Cisowska

Idylliczny obraz rodziny w powieściach Małgorzaty Musierowicz / 244

 

Anna Legeżyńska

Córki. Wspólnota rodzinna w liryce kobiecej / 260

 

Grażyna Maroszczuk

„Rodzina” w rozmowach z Julianem Stryjkowskim / 274

 

Dorota Utracka

„Wielkie niekochanie”, czyli dziedzictwo traumy. Studium rodziny na przykładzie sagi kresowej Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz Boża podszewka / 288

 

Anna Kruszczyńska

„Unde malum?”. Siostra Małgorzaty Saramonowicz / 307

 

Monika Brzóstowicz-Klajn

Świat rodziny i świat rzeczy / 324

 

Elżbieta Dutka

Sztuka zamieszkiwania — o wierszu Drzewo to dom Julii Hartwig / 342

 

Magdalena Boczkowska

Niełatwy matriarchat. Wokół Fastrygi Grażyny Jagielskiej / 354

 

Renata Jochymek

Związał z sobą zielone, czerwone i czarne — rola rodziny w powstawaniu górniczej fortuny rodu Giesche pod reporterskim piórem Małgorzaty Szejnert / 366

 

Joanna Kisiel

Małżeństwo, jak pogoda, nie dopisało. O Dziewczynie z zapałkami Anny Janko / 379

 

Indeks nazw osobowych (Beata Nowacka) / 393

  • Title: Rodzina w czasach przełomów. Literackie diagnozy od XIX do XXI wieku
  • Author: red. Krystyna Kralkowska-Gątkowska, Beata Nowacka
  • ISBN: 978-8-3801-2654-1, 9788380126541
  • Date of issue: 2015-10-15
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1p2n
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego