E-book details

Wyobraźnia. Sztuka i design

Wyobraźnia. Sztuka i design

Alicja Głutkowska-Polniak

Ebook

Książka jest analizą inspirujących do dnia dzisiejszego koncepcji wyobraźni, które stały się istotne dla historii filozofii sztuki i są wciąż na nowo interpretowane. Zdeterminowało to wybór przedstawionych w pracy reprezentatywnych filozofów i ich teorii, począwszy od Kanta, który dał sztuce autonomię (oraz istotne znaczenie wyobraźni), przez Schopenhauera, Sartre’a, Freuda, Junga, aż po Bachelarda. Autorka, pokazując, jak wyobraźnia w różnych koncepcjach wspiera sztukę, a nawet ją warunkuje, prowadzi przez różnorodne, charakterystyczne filozoficzno-estetyczne koncepcje wyobraźni, wybrane również po to, by przedstawić wyobraźnię w jej wielowymiarowości i wieloaspektowości. Taki horyzont pozwala na szerokie ujęcie tej kategorii, ukazanie jej współdziałania z wieloma dyspozycjami umysłowymi, a także wpływu na procesy psychiczne i na rzeczywistość, szczególnie w aspekcie sztuki i designu.

Problematyka dotycząca zagadnienia wyobraźni została przedstawiona w dwu częściach, mających ukazać rozdźwięk władzy czy też funkcji, jaką jest wyobraźnia, w odniesieniu do kategorii podmiotowości. Chodzi tu o jej źródło i zastosowanie, które mogą wpływać na świadomość i z nią współdziałać bądź być zależne od nieświadomych celów. Przy czym i w jednym, i w drugim przypadku zadaniem wyobraźni jest wykreowanie bądź to samego obrazu, bez realnego odniesienia, bądź konkretnego realnego przedmiotu.

Motywem łączącym obie części jest jeszcze inna funkcja czy dyspozycja wyobraźni –  kreacja. Ta właśnie zdolność przejawia się i manifestuje w sztukach (od pięknych po nowoczesne); jest to wyobraźnia współtworząca „obiekty kulturowe”, przedmioty (zjawiska, sytuacje) o artystycznej i często estetycznej wartości. Tej możliwości w odniesieniu do czasów współczesnych poświęcony jest ostatni „przystanek” tej książki, dotyczący nowych perspektyw w kreowaniu sztuki i designu w XX wieku, czyli tzw. sztuk nowoczesnych.

Spis treści

 

Wstęp / 7

 

Wprowadzenie do problematyki wyobraźni – rys historyczny / 15

 

Część pierwsza

Wyobraźnia w funkcji poznawczej

 

Rozdział I

Wyobraźnia syntezująca – Immanuel Kant

Rola wyobraźni w procesie poznania / 27

Wyobraźnia w odbiorze estetycznym / 32

Piękno / 42

Wzniosłość / 45

Rola wyobraźni w twórczości artystycznej / 52

Podział sztuk pięknych ze względu na wyobraźnię / 54

 

Rozdział II

Fantazja jako podstawa poznania świata – Arthur Schopenhauer

Fantazja w randze wyobraźni / 57

Poznanie „estetyczne” /  62       

Fantazja w artystycznej kreacji / 64

Piękno / 69

Wzniosłość / 71

Dzieło sztuki / 73

 

Rozdział III

Wyobraźnia w symbiozie z wolnością – Jean-Paul Sartre

Wyobraźnia w formie świadomości / 77

Przedmioty nierzeczywiste / 87

Kreacja piękna w twórczości artystycznej / 91

„Zło” estetyczne – symbol twórczości artystycznej / 97

 

Część druga

Wyobraźnia w funkcji „marzącej”

 

Rozdział IV

Kompensacyjna dyspozycja fantazji – Sigmund Freud

Fantazjowanie / 109

Miejsce fantazji w strukturach psychicznych / 114

Sztuka jako maskowanie pragnień / 128

Rola fantazjowania w twórczości artystycznej / 132

 

Rozdział V

Fantazja w wymiarze symbolicznym – Carl Gustav Jung

Uniwersalny wymiar fantazji / 143

Indywidualny i zbiorowy aspekt psychiki / 144

Fantazjowanie i psychika / 150

Rola fantazji w twórczości artystycznej / 157

Artysta i dzieło sztuki / 163

 

Rozdział VI

Marzenia na jawie – Gaston Bachelard

Wyobraźnia w rzeczywistości językowej / 171

Marzenie / 174

Funkcje wyobraźni marzącej / 178

Wyobraźnia poetycka / 184

Ontologia obrazu / 186

Twórczość poetycka / 191

 

Nowe perspektywy. Design w obrębie sztuk nowoczesnych / 199

 

Bibliografia / 233

 

Summary / 239

Zusammenfassung / 241

  • Title: Wyobraźnia. Sztuka i design
  • Author: Alicja Głutkowska-Polniak
  • ISBN: 978-8-3801-2505-6, 9788380125056
  • Date of issue: 2015-11-03
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1p37
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego