E-book details

Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku

Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku

Agnieszka Nęcka

Ebook
Rozmowy (o ile takie się dziś zdarzają) na temat polskiej literatury „nowej i najnowszej” zdominowane bywają głównie przez określenia typu: „medialne ustawki”, „wydmuszkowe dziennikarstwo”, dominujący dyskurs medialny, mainstream i celebryctwo czy podążanie za koniunkturami oraz obowiązującymi modami. Żyjemy, jak przekonuje Mariusz Sieniewicz, w epoce egocentryzmu i hipochondrii: „wszyscy jesteśmy hipochondrykami. Dopadło nas neurotyczne przewrażliwienie na swoim punkcie, do głosu coraz silniej dochodzi narcyzm i domaga się ekspresji, nierzadko nadekspresji, co skutkuje kakofoniczną wrzawą przekrzykujących się «ja»”. Nic dziwnego, że dzisiejsza krytyka jawnie opowiada się za autorskością, uintymnieniem swojego fachu. Czytanie tedy ma być „sprawą prywatną i osobną, tzn. innym czytaniem innego (tekstu), poprzez które ujawnia się Inny (czytający)”. Wykorzystując niejako ów „triumf podmiotowości”, składam coś na kształt dziennika moich lektur. W tym dzienniku, oczywiście, znalazła się tylko część książek, które dane mi było przeczytać. Łączy je przede wszystkim data publikacji. Wszystkie one pojawiły się na polskim rynku wydawniczym między 2009 a 2014 rokiem. Tym razem jednak powrót do książek z ostatniego pięciolecia wiąże się nie tyle z potrzebą podsumowania czy ponownego przemyślenia własnych niegdysiejszych rozpoznań, ile z próbą pokazania zniuansowania najnowszej rodzimej prozy. Stąd tytuł niniejszego tomu – Polifonia – który nawiązuje do sfery życzeniowej, mającej swe źródło w tęsknocie za wielogłosowością, a zatem większym zróżnicowaniem ówczesnej mapy literackiej. Wśród najnowszych publikacji można dostrzec takie, w których na plan pierwszy wysuwają się echa metafizyki lub rezonanse autobiograficzne. Wychwycić można takie, które zostały zdominowane przez reminiscencje Historii, pogłosy lęków, brzmienia miłości, odgłosy podróży (zarówno tej realnej, jak i metaforycznej) czy próby wyobraźni. Nie jest, oczywiście, tak, że poszczególne zbiory prozatorskie da się łatwo sklasyfikować. Większość z nich pobrzmiewa różnymi nutami. Niemniej, w każdym z nich można wyczuć głos nadrzędny, który dopełniany jest tonami pobocznymi. Obok książek i pisarzy, którzy należą do głównego nurtu (na przykład Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk, Michał Witkowski czy Jerzy Pilch), szukam przeto takich, którzy sytuują się na obrzeżach (między innymi Marek Ławrynowicz, Piotr Bednarski, Wioletta Grzegorzewska, Adam Ubertowski lub Maciej Gierszewski). W efekcie w Polifonii… znaleźli się reprezentanci różnych generacji twórczych i odmiennych praktyk pisarskich. Intrygują mnie zarówno lepsze, jak i słabsze warsztatowo propozycje, te, które zachwycają, i te, które męczą, te, które inspirują, i te, które stają się powodem zadumy, te będące wyzwaniem lekturowym, jak i te, których interpretacja nie przysparza problemów. Tworząc indywidualny „zapis lekturowych przygód”, staram się unikać hierarchizacji, choć mam świadomość, że już sam wybór lektur pod takową hierarchizację podpada. Złudzeniem jest myślenie, zgodnie z którym poszczególne tytuły mogą istnieć samodzielnie lub równoprawnie. Większość z nich mocno bowiem została zakotwiczona w (zwykle traumatycznych) doświadczeniach bliskich każdemu człowiekowi. W rezultacie prozy odzwierciedlają nie tylko kondycję współczesnego społeczeństwa, ale również diagnozują nasze „tu i teraz”. (Od autorki)

Spis treści

 

Od autorki / 7

 

Echa metafizyki

 

Zmagania z metafizyką. O twórczości Jerzego Sosnowskiego / 11

Z tęsknoty za herezją. Olga Tokarczuk: Księgi Jakubowe / 32

 

Rezonanse autobiograficzne

 

O(d)słanianie siebie? Hubert Klimko-Dobrzaniecki: Rzeczy pierwsze / 41

Ostatnia wyprzedaż biograficznych pamiątek? Janusz Anderman: Ostatnie fotografie / 45

(Roz)błyski opowieści. Artur Daniel Liskowacki: Skerco / 48

Egzystencjalne rozrachunki. Mariusz Sieniewicz: Walizki hipochondryka / 50

„Pożegnalne uściski” z życiem. O zapiskach dziennikowych Jerzego Pilcha / 54

Zmagania z „syndromem wygnania”. O Unsere Jana Darowskiego / 68

 

Reminiscencje historii

 

Demony (z) przeszłości. Daniel Odija: Kronika umarłych / 83

W sidłach fantazmatów. Anna Bolecka: Uwiedzeni / 86

Hiobowe znamię. Piotr Bednarski: Błękitne śniegi i inne rejsy po złote runo / 90

Czym skorupka za młodu nasiąknie... Marek Ławrynowicz: Patriotów 41 / 93

Dorastanie do męskości. Eustachy Rylski: Obok Julii / 96

Wydanie drugie (nie)poprawione. Adam Ubertowski: Trans-Syberia / 100

Wszystko na sprzedaż. Tomasz Piątek: Magdalena / 103

Ludzie (z) pogranicza. Adam Wiesław Kulik: Czas hieny / 106

W pętli czasu. Bogdan Loebl: Piekło weszło do raju / 108

W świecie paradoksów. Stanisław Brejdygant: Świt o zmierzchu / 112

 

Pogłosy lęków

 

Sam na sam ze sobą. Dariusz Żukowski: Miłość morderców / 117

Zabawy (z) literaturą. Adam Czerniawski: Gry i zabawy / 119

W kryzysie. Inga Iwasiów: Na krótko / 122

(Nie)znośna lekkość picia. Patrycja Pustkowiak: Nocne zwierzęta / 125

Pęd ku samozagładzie. Bartłomiej Siwiec: Autodestrukcja / 128

Osaczeni. Piotr Szulkin: Epikryza / 130

Cierpkość dojrzewania. Wioletta Grzegorzewska: Guguły / 133

Igraszki (z) literaturą. Agnieszka Wolny-Hamkało: Zaćmienie / 136

Być mobilkiem, być celebrytkiem... Michał Witkowski: Margot / 139

Mors coronat opus? Marek Krajewski: Erynie / 142

Trumienne przeznaczenie. Jerzy Pilch: Wiele demonów / 146

 

Brzmienia miłości

 

W pułapce Erosa. Anna Janko: Pasja według św. Hanki / 153

Zły dotyk. O Disco Anny Dziewit-Meller / 155

W gąszczu erotycznych konfiguracji. Inga Iwasiów: W powietrzu / 169

Kolekcjoner (erotycznych) wrażeń. Zbigniew Kruszyński: Kurator / 173

 

Odgłosy podróży

 

Stasiukowe „on the road”. Andrzej Stasiuk: Taksim / 179

Przez żołądek do serca. Krzysztof Varga: Czardasz z mangalicą / 183

Migawki z życia wzięte. Roma Ligocka: Księżyc nad Taorminą / 186

„Wsiąść do pociągu byle jakiego”... Michał Olszewski: Zapiski na biletach / 188

„Ostatni zgasi światło”. Polska proza po 2000 roku wobec problemu migracji unijnej / 191

 

Próby wyobraźni

 

Fantasmagoryczny wir. Marian Pilot: Osobnik / 203

Goniąc za (nie)istniejącym. Miłka O. Malzahn: Kosmos w Ritzu / 206

W labiryncie fantasmagorii. Tomasz Różycki: Bestiarium / 209

Pod dyktando Prządki. Krzysztof Niewrzęda: Second life / 212

Gehenna życia z miauczącym pupilem. Maciej Gierszewski: Moje życie z Dżejmsem / 215

Prozatorska gra(fomania)? Grzegorz Wróblewski: Pomyłka Marcina Lutra (proza i szkice kopenhaskie) / 218

We władzy żywiołu wyobraźni. Andrzej Turczyński: Żywioły / 221

 

Indeks nazwisk / 225

 

Summary / 230

Zusammenfassung / 231

  • Title: Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku
  • Author: Agnieszka Nęcka
  • ISBN: 978-8-3801-2596-4, 9788380125964
  • Date of issue: 2015-12-09
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1p5m
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego