E-book details

Przekłady Literatur Słowiańskich 2015. T. 6. Cz. 1: Wolność tłumacza wobec imperatywu tekstu

Przekłady Literatur Słowiańskich 2015. T. 6. Cz. 1: Wolność tłumacza wobec imperatywu tekstu

red. Bożena Tokarz

Ebook

Tom 6, część 1 czasopisma „Przekłady Literatur Słowiańskich” poświęcony jest wątpliwej wolności decyzji translatorycznych tłumacza, niewytrzymującej konfrontacji z tekstem wyjściowym. Przekład istnieje bowiem jako tekst „związany” nawet jeżeli staje się aktywnym elementem kultury docelowej.

Wolność tłumacza sprowadza się do względnej wolności wyboru, przekraczania granic własnej kultury oraz do odkrywania obcej literatury i kultury. Granice jego wolności wyznaczają: intencja tekstu, paradygmat kulturowy, określający sposób myślenia i narzędzia kierujące postrzeganiem i rozumieniem sensu świata, system językowy oraz patronat wraz z instytucjami pośredniczącymi w komunikacji literackiej. Przebiegają one po stronie kultury wyjściowej i po stronie kultury docelowej, dlatego nie można badać przekładu wyłącznie w perspektywie kultury docelowej, ponieważ pogłębia proces niezrozumienia i przeczy chęci porozumienia. Tłumacz, szukając podobieństwa z tym, co rodzime, ograniczony jest przez imperatyw kategoryczny tekstu oryginału. Choć oczywista jest zależność tego, co postrzegamy od subiektywnego punktu widzenia postrzegającego, na który składają się jego wiedza, wrażliwość, wartości preferowane oraz przekonania, przekład uzależniony jest od rzetelności tłumacza, wynikającej z jego kompetencji. Rzetelność odnosi się do tekstu, w którym zawarta jest osoba ludzka, kultura, intencja i artysta. W spełnieniu obowiązku rzetelności pomaga pomysłowość tłumacza na poziomie językowym w sytuacjach braku odpowiednika znaczeniowego, a także w przypadku istnienia odpowiedników niedokładnych.

Autorzy artykułów zebranych w niniejszym tomie podejmują sygnalizowane zagadnienia w dwóch kręgach tematycznych: granic wolności tłumacza i ich przekraczania oraz rozumienia przekładu jako naśladowania wzorca, a więc tekstu „związanego” czy „tekstu drugiego stopnia”. Artykuły są uporządkowane w dwóch częściach zatytułowanych: Granice i Naśladowanie. W części pierwszej znalazły się prace, w których omawiane są granice instytucjonalne, myślowe i językowe. Naśladowanie w tłumaczeniu rozumieją autorzy szeroko: jako inspirację artystyczną, jako respektowanie tekstu i kultury wyjściowej w świetle kultury docelowej, w perspektywie metatekstowej, jako zachowanie denotatywno-konotatywnej informacji o kulturze wyjściowej lub trzeciej kulturze oraz w perspektywie odbiorcy kultury docelowej.

Autorzy dostrzegając manipulacyjną funkcję patronatu, poetyki i psychosfery obecne w kulturze przyjmującej, badają przekład, nie eliminując oryginału.

Spis treści

 

Wstęp (Bożena Tokarz) / 5

 

Tłumaczenie jako naśladowanie

Inspiracja artystyczna

 

Richard Jackson: From translation to imitation / Od tłumaczenia do naśladowania (tłum. Wojciech Tokarz) / 13/20

 

Tea Rogić Musa: Odjek mesijanizma Adama Mickiewicza u djelu Ivana Mažuranića / Echo Mickiewiczowskiego mesjanizmu w twórczości Ivana Mažuranicia (tłum. Leszek Małczak) / 28/42

 

Informacja metatekstowa

 

Monika Gawlak: O przekładzie tytułu (na przykładzie prozy słoweńskiej) / 56

 

Tekst i kultura wyjściowa w świetle kultury docelowej

 

Bożena Tokarz: Perspektywa tekstowa i perspektywa kulturowa w przekładzie, czyli o kłopotach współistnienia / 73

 

Katarzyna Majdzik: Lektura anagramatyczna a przekład (zmagania translatorskie z wierszem Krešimira Bagicia la folie de saussure) / 90

 

Dorota Żygadło-Czopnik: „Wolność kontrolowana” — o (nie)zależności tłumacza. Uwagi do polskiego przekładu powieści Petry Hůlovej Umělohmotný třípokoj / 105

 

Małgorzata Filipek: Obraz ojczyzny w polskich przekładach poezji Miloša Crnjanskiego / 120

 

Kultura wyjściowa i trzecia kultura

 

Anna Muszyńska-Vizintin: Wiedza i zmysły w pracy tłumacza / 133

 

Katarzyna Wołek-San Sebastian: Polski przekład dramatu Asji Srnec Todorović Odbrojavanje wobec kategorii ciała i cielesności / 149

 

Agata Jawoszek: Tłumacz zdemaskowany. Wybrane teksty Dubravki Ugrešić w przekładzie Doroty Jovanki Ćirlić — spojrzenie krytyczne / 158

 

Martyna Ecler-Pasku: Dialog swojskości i obcości w powieści Most na Drinie Ivo Andricia a modyfikacja znaczeń ewokowanych nazw własnych w przekładzie na język polski / 172

 

Jana Šnytová: Vlastní jména v prózách Cirila Kosmače při překladu ze slovenštiny do češtiny / Nazwy własne w prozie Cirila Kosmača w przekładzie z języka słoweńskiego na język czeski (tłum. Marta Buczek) / 199/212

 

Joanna Cieślar: Wolność tłumacza wobec kalejdoskopu kultur na przykładzie esejów Božidara Jezernika / 226

 

Przekład w kulturze docelowej

 

Galia Simeonowa-Konach: Przekład w przestrzeni oddziaływania obcej kultury / 237

 

Marlena Gruda: Odbiorca przewidywany w powieści Sny i kamienie Magdaleny Tulli w oryginale i przekładzie / 249

 

Lidija Tanuševska: Transfer niektórych elementów językowych w przekładzie poezji polskiej na język macedoński / 271

 

Leszek Małczak: Tłumacz jako instytucja — przypadek PRL i drugiej Jugosławii / 281

 

Indeks autorów (Monika Gawlak) / 291

Indeks tłumaczy (Monika Gawlak) / 299

  • Title: Przekłady Literatur Słowiańskich 2015. T. 6. Cz. 1: Wolność tłumacza wobec imperatywu tekstu
  • Author: red. Bożena Tokarz
  • ISBN: 2353-9763, 23539763
  • Date of issue: 2016-03-22
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1p85
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego