Wstęp  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

ROZDZIAŁ I. GENEZA I EWOLUCJA PROKURATORII GENERALNEJ JAKO
ORGANU OCHRONY PRAWNEJ DOBRA PUBLICZNEGO (MAJĄTKU
PAŃSTWOWEGO)  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

1 . Wprowadzenie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 17

2 . Rzymskie korzenie instytucjonalnej ochrony prawnej dobra  publicznego (majątku
państwa)  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3 . Scentralizowany czy zdecentralizowany model ochrony prawnej  dobra publicznego
(majątku państwowego) w Europie?  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 22

3 .1 . Modele ochrony prawnej dobra publicznego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 22

3 .2 . Zdecentralizowany model ochrony interesów publicznych  . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 23

3 .3 . Scentralizowany model ochrony interesów publicznych  . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 33

3 .4 . Mieszany model ochrony interesów publicznych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

4 . Austriacki system scentralizowanego organu ochrony prawnej dobra publicznego
(Finanzprokuratur) wzorem dla Polski  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . 45

5 . Reprezentacja materialnoprawna  i procesowa Skarbu Państwa w I Rzeczypospolitej
Polskiej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

6. Konstrukcja Prokuratorii Generalnej w II Rzeczypospolitej Polskiej  . . . . . . . . . . . . . . 55

7. Konstrukcja prawna Prokuratorii Generalnej według ustawy z 2005 r.  . . . . . . . . . . . .  67

8. Nowa konstrukcja prawna Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej  Polskiej
(od 2016 r.)  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

ROZDZIAŁ II. NATURA PRAWNA SKARBU PAŃSTWA JAKO GŁÓWNEGO
PODMIOTU ZASTĘPOWANEGO W SFERZE PRAWNO-PROCESOWEJ  PRZEZ
PROKURATORIĘ GENERALNĄ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ  . . . . . . . . . . . . . 82

1 . Wprowadzenie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

2. Rzymska geneza fiskusa jako symbolu państwa w obrocie prawnym  . . . . . . . . . . . . . . 87

3. Fiskus (Skarb Państwa) jako osoba prawa publicznego na gruncie  wybranych
porządków prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 89

4. Skarb Państwa jako osoba prawa publicznego uosabiająca państwo  na gruncie prawa

polskiego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

4.1. Ujęcie doktrynalne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

4.2. Reprezentacja Skarbu Państwa w obrocie prawnym  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

4.3. Spojrzenie na Skarb Państwa w czasach gospodarki planowej  . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

4.3.1. Ewolucja regulacji prawnej Skarbu Państwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 113

4 .3 .2 . Teoretycznoprawne ujmowanie natury prawnej  Skarbu Państwa  . . .. . . . . . . . . 115

4.4. Mienie Skarbu Państwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

4.5. Podmioty uprawnione do zarządzania mieniem państwowym  . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

5. Zagadnienie zdolności sądowej jednostek organizacyjnych  wchodzących w skład
Skarbu Państwa jako osoby prawnej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . 128

6. Podstawowe cechy Skarbu Państwa jako osoby prawa publicznego  . . . . . . . . . . . . . . 130

ROZDZIAŁ III. GENERALNE ZASTĘPSTWO PRAWNOPROCESOWE, CZYLI
OBLIGATORYJNE KOMPETENCJE PROKURATORII GENERALNEJ

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

1. Pojęcie prawne zastępstwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

1.1. Pełnomocnictwo procesowe na gruncie prawa niemieckiego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

1.2. Pełnomocnictwo procesowe na gruncie prawa polskiego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

1.3. Pojęcie zastępstwa wykonywanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej

Polskiej w ujęciu cywilnoprawnym  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . 155

1.3.1. Podział ogólny zastępstwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . 156

1.3.2. Podmiot reprezentujący Skarb Państwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 158

1 .3 .3 . Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

2. Zastępstwo Skarbu Państwa przez prokuratorię Generalną  Rzeczypospolitej
Polskiej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

2.1. Rodzaje zastępstwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

2.1.1.  Wyłączne zastępstwo Skarbu Państwa przed Sądem  Najwyższym  . . . . . . . . . . . 167

2.1.2. Zastępstwo Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi i polubownymi  . . . . . .174

2.1.2.1. Zastępstwo Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi  . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

2.1.2.2. Zastępstwo Skarbu Państwa przed sądami  polubownymi (arbitrażowymi)  . . . . 178

2.1.3. Względny charakter zastępstwa obowiązkowego  (przekazanie zastępstwa)  . . . . .178

2.2. Zastępstwo państwowych osób prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

2.2.1. Pojęcie zastępstwa państwowych osób prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . 179

2.2.2. Zakres podmiotowy zastępstwa osób prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 180

2.2.3. Rodzaje i zakres przedmiotowy zastępstwa osób  prawnych  .. . . . . . . . .. . . . . . . . 184

2.3. Obligatoryjne zastępstwo osób prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

2.3.1. Zastępstwo państwowych osób prawnych przed sądami powszechnymi i Sądem
Najwyższym  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

2.3.2. Zastępstwo państwowych osób prawnych przed sądami polubownymi  . . . . . . . . .187

3 . Wydawanie opinii prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

3.1. Funkcja opiniodawcza Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej  Polskiej  . . . . . . . 188

3.2. Wydawanie opinii prawnych w sprawach dotyczących praw  i interesów
Rzeczypospolitej Polskiej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

3.3. Wydawanie opinii prawnych w przedmiocie projektów umów o doradztwo prawne  194

3.4. Wydawanie opinii o projektach aktów normatywnych dotyczących istotnych praw
i interesów Rzeczypospolitej Polskiej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . 195

ROZDZIAŁ IV. ZASTĘPSTWO INDYWIDUALNE, CZYLI FAKULTATYWNE
KOMPETENCJE PROKURATORII GENERALNEJ RZECZYPOSPOLITEJ
POLSKIEJ  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

1. Zastępstwo indywidualne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

1.1. Przejęcie zastępstwa Skarbu Państwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

1.1.1. Przejęcie zastępstwa przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym
w sprawach cywilnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . 199

1.1.2. Przejęcie zastępstwa w postępowaniach przed sądami administracyjnymi  . . . . . . 201

1.1.3. Przejęcie zastępstwa w postępowaniu karnym  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

1.2. Przejęcie zastępstwa osób prawnych z udziałem Skarbu Państwa  oraz osób
prawnych z udziałem państwowych osób prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .  204

1.2.1. Fakultatywne zastępstwo osób prawnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . 204

1.2.2. Przejęcie zastępstwa na wniosek osoby prawnej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

1.2.3. Przejęcie zastępstwa na polecenie Prezesa Rady  Ministrów  . . . . . . . . . . . . . . . .  205

1.2.4. Przekazanie przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wykonywania
zastępstwa zastępowanej osobie  prawnej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

1.3. Udział Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w postępowaniach przed
organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

2. Reprezentacja przed Trybunałem Konstytucyjnym  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

3. Przedstawianie istotnych dla sprawy poglądów  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . 210

4. Zadania opiniodawczo-doradcze  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

5. Występowanie z wnioskami do Naczelnego Sądu Administracyjnego  i Sądu
Najwyższego o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych  . .  214

6 . Inne zadania  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . 216

 6.1. Udział Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej  w negocjacjach
i mediacjach w postępowaniach,  w których zastępstwo wykonuje  . . . . . . .. . . . . . . . . . 217

6.2. Przygotowywanie wzorów postanowień umów lub innych  czynności prawnych,
rekomendacje co do wzorów postanowień  umów oraz innych czynności prawnych  . . . 218

6.3. Zadania Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej – organizacja
Sądu Polubownego przy Prokuratorii  Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej  . . . .  . . . . 219

Zakończenie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229

Streszczenie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 241

Summary  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . 243

Literatura  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 245

Akty prawne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

Wykaz orzecznictwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . 287

Wykaz skrótów i skrótowców  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 289

• Tytuł: Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej jako instytucjonalny zastępca prawno-procesowy Skarbu Państwa
• Autor: Joanna Mucha-Kujawa
• ISBN: 978-83-66300-14-9, 9788366300149
• Data wydania: 2020-07-08
• Format: Ebook
• Identyfikator pozycji: e_1p8l
• Wydawca: Instytut Nauk Prawnych PAN