Szczegóły ebooka

Ontologia. Materializm i jego granice

Ontologia. Materializm i jego granice

Marek Łagosz

Ebook

Zamiarem moim jest przedstawienie książki, która byłaby pracą koncepcyjną, pogłębioną analizą wchodzącą w środek niektórych ważnych problemów ontologicznych oraz względnie całościową interpretacją bytu realnego, a jednocześnie - mogłaby służyć jako swoisty przewodnik wprowadzający w podstawowe zagadnienia ontologii. Podejmowane tu problemy nie wyczerpują - rzecz jasna - wszystkich ważnych zagadnień ontologicznych (chociaż większości chyba "dotykają"); z pewnością jednak są to problemy - jak na filozofię pierwszą przystało - fundamentalne.

Podjęte tu rozważania są próbami zarysowania w miarę spójnej koncepcji rzeczywistości. I chociaż wiele tez stawiam w tej książce kategorycznie, to celem moim nie jest podanie gotowych rozwiązań, lecz zainicjowanie filozoficznej dyskusji.

W obliczu naukowych niepewności związanych ze współczesnym pojęciem materii, a także - granic pojmowalności świata materialnego, do jakich dotarliśmy w tej książce, może nasunąć się myśl, że jednak "światłość w ciemności świeci".

[Autor]

"(...) jest to praca na wskroś autorska; przedstawia wypracowany przez lata i opracowany w szczegółowych zakresach w wielu wcześniejszych publikacjach własny pogląd Autora na ontologię - zarówno w sensie koncepcji, jak i w sensie metodologii".

"Zwarty autorski wykład ontologii jest we współczesnej filozofii zjawiskiem rzadkim i cennym".

[Z recenzji prof. dra hab. Roberta Piłata]

"Samodzielność poszukiwań ontologicznych stanowi też miarę dojrzałości naukowej, talentu i osobistej odwagi. Niewiele jest książek współczesnych o podobnym rozmachu tematycznym, spełniających zarazem warunki literatury akademickiej, a zawierających oryginalne przesłanie i zmysł syntetyczny".

"Wydaje się pewne, że (...) książka spotka się z zainteresowaniem i zapewne z rozmaitymi ocenami zarówno w środowisku filozoficznym, jak i w szerszym gronie czytelniczym. O tym decyduje materia sporów ontologicznych właśnie".

[Z recenzji prof. dra hab. Józefa Lipca]

Profesor Marek Łagosz pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kieruje Zakładem Ontologii i Filozofii Przyrody. Dotychczas opublikował pięć książek: Znaczenie i prawda. Rozważania o Fregowskiej semantyce zdań (Wrocław 2000), Brzytwa Ockhama a wykazywanie nieistnienia (Wrocław 2002), Realność czasu (2007), Marks. Praca i czas. Wartość czasu w ekonomii i moralności (Warszawa 2012), O świadomości. Fenomenologia zjawisk umysłowych (Kęty 2016). Autor licznych publikacji m. in. w "Filozofii Nauki", "Kwartalniku Filozoficznym", "Przeglądzie Filozoficznym - Nowej Serii", "Ruchu Filozoficznym", "Principiach", "Filozofii i nauce. Studiach filozoficznych i interdyscyplinarnych" oraz "Studia Philosophica Wratislaviensia". Interesuje się ontologią, epistemologią, filozofią nauki, filozofią analityczną, filozofią Karola Marksa oraz fenomenologią. Jest przewodniczącym Okręgowego Komitetu Olimpiady Filozoficznej we Wrocławiu.

Wstęp. Filozofia pierwsza. Kategorie, zasady, stanowiska 

1. Byt i istnienie jako problem ontologiczny 

1.1. Byt jako transcendentale 

1.2. Pierwsze zasady bytu 

1.2.1. Zasada tożsamości 

1.2.2. Zasada niesprzeczności 

1.2.2.1. Dialektyczny punkt widzenia 

1.2.3. Zasada wyłączonego środka 

1.2.4. Zasada Parmenidesa vel zasada podwójnego przeczenia 

1.2.5. Zasada racji dostatecznej 

1.2.6. Zasada zachowania bytu 

1.3. Czy istnienie jest „realnym orzecznikiem”? 

1.3.1. Definicje i kryteria istnienia 

 

2. Realne/nierealne jako problem ontologiczny 

2.1. Powszechniki, czyli spor o uniwersalia 

2.2. Możliwości 

2.2.1. Światy możliwe 

2.3. Negatywy 

 

3. Zmienne/stałe jako problem ontologiczny 

3.1. Zmienność jako atrybut bytu 

3.2. Czasowe/aczasowe 

3.2.1. Ruch jako „substrat” czasu 

3.2.2. Własności czasu i ich natura 

3.2.3. Problem aczasowości 

3.3. Przyczynowość jako motor zmian 

3.3.1. Przynależność przyczyny i skutku do określonej kategorii ontologicznej 

3.3.2. Problem (nie)jednoznaczności związku przyczynowego 

3.3.3. Przyczynowość a następstwo czasowe 

3.3.4. Nieprzyczynowe formy determinacji 

 

4. Materialne/idealne jako problem ontologiczny 

4.1. Materializm i jego antagoniści 

4.1.1. Materializm redukcyjny i nieredukcyjny. Mechanicyzm 

4.1.2. Materializm a idealizm 

4.1.3. Materializm w ontologii bytu społecznego („materializm historyczny”) 

4.1.4. Materializm a stanowiska pokrewne 

4.2. Materia 

4.2.1. Definicje materii 

4.2.2. Materia a emergencja 

4.2.3. Teleologia a teleonomia bytu materialnego 

4.2.4. Teleonomia i ewolucja biologiczna 

4.2.5. Teleonomiczność psychiki 

4.3. Konsekwencje praktyczne materializmu 

 

5. Proste/złożone jako problem ontologiczny 

5.1. Niezmienność 

5.2. Odwieczność i problem wzajemnego oddziaływania 

5.3. Nierozciągłość 

5.4. Słaba określoność 

5.5. Do czego potrzebne są nam elementaria? 

 

6. Ciągłe/dyskretne jako problem ontologiczny 

6.1. Matematyczna definicja ciągłości – interpretacja ontologiczna 

6.2. Nauki przyrodnicze i świadectwo empiryczne 

6.3. Paradygmat Parmenidejski 

6.4. Ciągłość a oddziaływanie wzajemne 

6.5. Ciągłość a jedność 

 

7. Skończone/nieskończone jako problem ontologiczny 

7.1. Nieskończoność przestrzenna wszechświata. Próba interpretacji 

7.2. Problem (nie)skończoności czasowej wszechświata 

7.3. Nieskończenie małe 

 

8. Świadome/nieświadome jako problem ontologiczny 

8.1. Świadomość jako zjawisko – perspektywa fenomenologiczna 

8.2. Świadomość – jej odmiany i własności 

8.3. Problem psychofizyczny 

8.4. Epifenomenalizm 

8.5. Świadomość z perspektywy kosmologicznej i ogólnoontologicznej 

8.5.1. Świadomość naturalna i supranaturalna 

8.5.2. Świadomość a komunikacja 

8.6. Świadomość a wartość. Wartość świadomości 

 

9. Dobro/zło (powinność) jako problem ontologiczny 

9.1. Ontologia etyki 

9.2. Byt a powinność 

9.3. Moralność a wiedza 

9.4. Wartości a potrzeby 

 

Zakończenie 

Bibliografia 

Indeks nazwisk 

Ontology. Materialism and its limits 

  • Tytuł: Ontologia. Materializm i jego granice
  • Autor: Marek Łagosz
  • ISBN: 978-83-242-2959-8, 9788324229598
  • Data wydania: 2020-10-13
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_1s2n
  • Wydawca: Wydawnictwo UNIVERSITAS