Szczegóły ebooka

Podstawy analiz wielokryterialnych w systemach informacji geograficznej

Podstawy analiz wielokryterialnych w systemach informacji geograficznej

Jacek Malczewski, Joanna Jaroszewicz

Ebook

W podręczniku przedstawiono zagadnienia dotyczące metod i narzędzi służących wspomaganiu podejmowania decyzji przestrzennych, na podstawie dotychczasowych osiągnięć w zakresie GIS-AW, kierując się przy tym potrzebami praktyki. Podręcznik dedykowany jest studentom kierunku studiów Gospodarka Przestrzenna (i kierunków pokrewnych). Przybliża podstawową wiedzę z zakresu analiz wielokryterialnych w systemach informacji geograficznej, opartą na krajowych i światowych osiągnięciach w tej dziedzinie. W szczególności, porusza zagadnienia związane z podejmowaniem decyzji przy współuczestnictwie wielu grup decydentów, co odpowiada realiom podejmowania decyzji w gospodarce przestrzennej. Przedstawione zagadnienia teoretyczne zilustrowane są przykładami obliczeniowymi i przykładowymi rozwiązaniami w programie ArcGIS ESRI.

1. Wprowadzenie 7

2. Elementy analizy wielokryterialnej wspierającej proces decyzyjny 9

2.1. Decydenci 9

2.2. Kryteria 10

2.2.1. Kryteria: cele i atrybuty 10

2.2.2. Hierarchiczna struktura kryteriów 12

2.3. Alternatywy decyzyjne 14

2.3.1. Wektorowy/rastrowy format alternatyw decyzyjnych 15

2.3.2. Ujęcie dyskretne/ciągłe alternatyw decyzyjnych 15

2.3.3. Definiowanie explicite/implicite alternatyw decyzyjnych 16

2.3.4. Zmienne decyzyjne 16

2.3.5. Alternatywy akceptowalne 16

2.3.6. Alternatywy niezdominowane 18

2.4. Macierz decyzji 19

2.4.1. Organizacja elementów analizy wielokryterialnej w formacie wektorowym 20

2.4.2. Organizacja elementów analizy wielokryterialnej w formacie rastrowym 21

3. Podstawowe etapy analizy wielokryterialnej wspierającej podejmowanie decyzji 22

3.1. Generowanie map kryteriów 22

3.2. Wyznaczenie funkcji wartości/użyteczności 25

3.2.1. Ustalenie preferencji decydenta odnośnie wartości kryterium 27

3.2.2. Skalowanie/standaryzacja wartości 27

3.2.3. Określenie postawy decydenta wobec ryzyka 28

3.2.4. Metoda wartości środkowej 30

3.2.5. Wyznaczenie funkcji użyteczności w niepewnej sytuacji decyzyjnej 31

3.2.6. Funkcja wartości/użyteczności dla wartości kryteriów wyrażonych w skali ja­kościowej 40

3.3. Wyznaczenie wag kryteriów 41

3.3.1. Podstawowe założenia dotyczące wag istotności 43

3.3.2. Globalne i lokalne metody wyznaczania wag istotności 44

3.3.3. Globalne metody określania wag istotności 45

3.3.4. Lokalne metody określania wag istotności 61

3.4. Zastosowanie reguł decyzyjnych 69

3.4.1. Metody kompensacyjne i niekompensacyjne 70

3.4.2. Metody wieloatrybutowe i wielocelowe 86

3.4.3. Metody ciągłe i dyskretne 87

4. Metody analizy wielokryterialnej 89

4.1. Metody wieloatrybutowe w GIS 89

4.1.1. Metody addytywne 89

4.1.2. Metody odległościowe 116

4.1.3. Metody oparte na relacji przewyższania 131

4.1.4. Podsumowanie 140

4.2. Metody analizy wielocelowej 140

4.2.1. Struktura decyzyjnego problemu wielocelowego 141

4.2.2. Metody generowania rozwiązań niezdominowanych 144

4.2.3. Metody odległościowe 147

4.2.4. Metody programowania interaktywnego 155

4.3. Metody heurystyczne i metaheurystyczne 155

4.3.1. Podstawowe metody heurystyczne 156

4.4. Algorytmy metaheurystyczne 167

4.4.1. Algorytmy ewolucyjne 167

5. Grupowe podejmowanie decyzji 180

5.1. Konsensus dotyczący struktury problemu decyzyjnego 184

5.1.1. Agregacja struktury problemu decyzyjnego 184

5.2. Konsensus i kompromis dotyczący preferencji kryteriów 186

5.2.1. Uśrednienie wag preferencji kryteriów 186

5.2.2. Uzgodnienie wspólnych wag kryteriów 191

5.3. Techniki głosowania 191

5.3.1. Głosowanie na ranking 192

5.3.2. Zalety i wady zastosowania metod głosowania 194

5.4. Debata 195

5.5. Kwantyfikatory lingwistyczne dla określenia preferencji kryteriów 196

5.6. Procedura grupowej analizy wielokryterialnej 201

5.7. Agregacja preferencji alternatyw – zastosowanie reguł kolektywnego wyboru 202

5.8. Ocena konsensusu 206

6. Niepewność i wrażliwość wyników przestrzennej analizy wielokryterialnej 211

6.1. Analiza niepewności 216

6.1.1. Niepewność pomiaru w skalach ilościowych 216

6.1.2. Błędy pomiarów w skalach jakościowych 219

6.1.3. Analiza niepewności za pomocą symulacji 220

6.2. Wynik modelu analiz zależny od wielu parametrów 225

6.3. Analiza wrażliwości 227

6.3.1. Metody globalnej analizy wrażliwości oparte na analizie wariancji 228

6.3.2. Analiza wrażliwości dla analiz wielokryterialnych w systemach informacji geo­graficznej 230

6.4. Podstawowe źródła niepewności modelu przestrzennej analizy wielokryterialnej w systemach informacji geograficznej 232

6.4.1. Niepewności związane z wyznaczeniem map kryteriów 233

6.4.2. Niepewności związane z preferencjami decydenta/decydentów względem wartości kryteriów 234

6.4.3. Niepewność wag kryteriów 235

7. Podsumowanie 237

Literatura 239

  • Tytuł: Podstawy analiz wielokryterialnych w systemach informacji geograficznej
  • Autor: Jacek Malczewski, Joanna Jaroszewicz
  • ISBN: 978-83-781-4947-7, 9788378149477
  • Data wydania: 2020-10-13
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_1s2q
  • Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej