Powieść opisuje autentyczne zdarzenia powstania poznańskiego wiosną 1848 r. Tytułowy bohater jest z pochodzenia chłopem, który dzięki splotowi okoliczności ukończył poznańskie Gimnazjum. Jest wyborowym strzelcem i bierze aktywny udział w powstaniu. Kulminacją powieści jest bitwa o Książ Wielkopolski 29 kwietnia 1848 r. Epilog opowiada historię kolejnej bitwy powstańczej pod Miłosławiem 30 kwietnia 1848. W powieści i w postaci Stacha Wichury można doszukać się fascynacji pisarza insurekcją kościuszkowską, bitwą pod Racławicami i jej bohaterem Wojciechem Bartoszem Głowackim. Wichura, podobnie jak Bartosz, jest odważnym chłopem i podobnie jak tamten zostaje nobilitowany. W samym nazwisku można się doszukać analogii do Stacha Świstackiego drugiego chłopskiego bohatera spod Racławic.

"Wichura stał o kij wsparty i wodził okiem dookoła, jakby podróżnik, co nigdy nie oglądał polskiej zimy, i lekki uśmiech błądził pod furmańskim jego wąsem, gdyż objęła go radosma świadomość, że po dwuletniej, przymusowej rozłące, wstępował znowu na rodzinną swoją ziemię ..."