Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Od autora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .       11
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..  13
Rozdział 1. Pojęcie Państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   26
1.1. Ludność, terytorium i władza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  29
1.2. zdolność do nawiązywania stosunków z innymi państwami . .. 34
1.3. suwerenność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  38
1.4. Niepodległość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
1.5. Legalność utworzenia państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
1.6. Rzadziej postulowane kryteria państwowości . . . . . . . . . . . . . .53
1.7. Nieadekwatność zidentyfikowanych kryteriów . . . . . . . . . . . . . 67
1.7.1. Państwa z rządami na emigracji i państwa upadłe . . . . . . . . 68
1.7.2. Niektóre państwa powstałe w procesie dekolonizacji i w wyniku rozpadu b. Jugosławii . . . . . . 75
1.8. Podsumowanie rozdziału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Rozdział 2. Uznanie Państwa i jego brak . . . . . . . . . . . . . . . . .        86
2.1. Pojęcie uznania międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86
2.2. Pojęcie uznania państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  92
2.3. sposoby klasyfikowania aktów uznania państwa . . . . . . . . . . .  96
2.3.1. Uznanie wyraźne i dorozumiane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  96
2.3.2. Uznanie de iure i de facto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  102

2.3.3. Uznanie indywidualne i zbiorowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105
2.3.4. Uznanie przedwczesne i spóźnione . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106
2.4. teorie międzynarodowego uznania państwa i ich krytyka . . . . 114
2.4.1. Umowy międzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.4.2. orzecznictwo sądów międzynarodowych i raporty komisji badawczych ... 123
2.4.3. orzecznictwo sądów krajowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
2.5. Uznanie a powstanie państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141
2.5.1. Płaszczyzna wewnętrzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
2.5.2. Płaszczyzna partykularna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
2.5.3. Płaszczyzna uniwersalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
2 .5 .4 . Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .          154
2.6. Pojęcie reżimu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  157
2.7. specyfika procesu powstawania państwowości w wyniku uznania                165
2.8. skutek uniwersalny i moment powstania państwa . . . . . . . . . . . . .168
2.9. Retroaktywność uznania państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178
Rozdział 3. konsekwencje braku uznania na szczeblu międzynarodowym  . . . . 184
3.1. stosowanie norm prawa międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . .  185
3.1.1. Normy skuteczne erga omnes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      186
3.1.2. Normy ius cogens, prawo zwyczajowe,ogólne zasady prawa . . .193
3.1.2.1. zakaz nielegalnego użycia siły i obowiązek poszanowania

            integralności terytorialnej ................................                             198
3.1.2.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              201
3.1.2.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                               212
3.1.2.2. zakaz interwencji w sprawy wewnętrzne . . . . .                           217
3.1.2.2.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              218
3.1.2.2.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                               221
3.1.2.3. międzynarodowe prawo humanitarne i prawa człowieka . . . . . .222
3.1.2.3.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              223
3.1.2.3.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                               227
3.2. odpowiedzialność międzynarodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  233
3.2.1. odpowiedzialność państwa lub reżimu . . . . . . . . . . . . . . . . .         234
3.2.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....            236
3.2.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                  244
3.2.2. odpowiedzialność innych podmiotów za czyny państwa lub reżimu .247
3.2.2.1. Państwo macierzyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 247
3.2.2.2. Państwo wspierające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 256
3.2.3. odpowiedzialność wobec państwa lub reżimu . . . . . . . . . . . .        264
3.2.3.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 265
3.2.3.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                  270
3.3. korespondencja, spotkania, wizyty i konferencje . . . . . . . . . . . . . .  272
3.3.1. korespondencja i komunikowanie się na odległość . . . . . . . .       272
3.3.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                273
3.3.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 275
3.3.2. spotkania i wizyty bilateralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .       276
3.3.2.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                276
3.3.2.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 281
3.3.3. spotkania multilateralne i konferencje . . . . . . . . . . . . . . . . . .       281
3.3.3.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                282
3.3.3.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 289
3.4. stosunki oficjalne i nieoficjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
3.4.1. stosunki konsularne i dyplomatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      291
3.4.1.1. stosunki konsularne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                  291
3.4.1.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                             292
3.4.1.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              302
3.4.1.2. stosunki dyplomatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 308
3.4.1.2.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                             309
3.4.1.2.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              311
3.4.2. stosunki quasi-konsularne i quasi-dyplomatyczne . . . . . . . . .      312
3.4.2.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                             312
3.4.2.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              319
3.5. stosunki traktatowe i quasi-traktatowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
3.5.1. stosunki dwustronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .       320
3.5.1.1. zawieranie umów i porozumień dwustronnych . . . . .                320
3.5.1.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                            320
3.5.1.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                             332
3.5.1.2. specyfika obowiązywania umów i porozumień dwustronnych . 337
3.5.2. stosunki wielostronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .        339
3.5.2.1. zawieranie umów i porozumień wielostronnych . . . .                 339
3.5.2.1.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                             339
3.5.2.1.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              344
3.5.2.2. Przystępowanie do umów i porozumień wielostronnych . . . . . .345
3.5.2.2.1. Przegląd praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                             345
3.5.2.2.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                              352
3.5.2.3. specyfika i obowiązywanie umów i porozumień wielostronnych. 353
Rozdział 4. skutki braku uznania w krajowych porządkach prawnych . . 362
4.1. status państwa lub reżimu w państwie, które go nie uznaje . . . . . .  362
4.1.1. osobowość prawna i immunitet państwa . . . . . . . . . . . . . . . .        363
4.1.1.1. zdolność do czynności prawnych i legitymacja procesowa czynna . 365
4.1.1.2. zdolność prawna i legitymacja procesowa bierna . . .                 369
4.1.1.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 374
4.1.2. Przywileje i immunitety przedstawicieli i przedstawicielstw . .       375
4.1.2.1. Przywileje i immunitety w praktyce . . . . . . . . . . . . . .                 376
4.1.2.2. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                 378
4.2. akty wewnętrzne państwa lub reżimu w państwie nieuznającym .   380
4.2.1. akty wewnętrzne w państwach systemu common law . . . . . .      382
4.2.2. akty wewnętrzne w państwach systemu kontynentalnego . . .      393
4.2.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .          399
4.2.4. wpływ praktyki międzynarodowej i orzecznictwa międzynarodowego .401
zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .            413
summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .               425
bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .              431
spis literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .                  431
orzecznictwo międzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      459
orzecznictwo sądów krajowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      465
traktaty i porozumienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .       469
rezolucje i inne dokumenty organizacji międzynarodowych . . . . . .      472
artykuły prasowe, informacje medialne, źródła internetowe . . . . . . .    477