“Fantazja d-ra Ox” to powieść Juliusza Verne’a, uznanego za jednego z pionierów gatunku science fiction.

Jest to humorystyczna powieść science fiction opisująca eksperyment doktora Ox i jego asystent Gédéon Ygène (których nazwiska tworzą słowo oxygène - „tlen”). Akcja powieści toczy się w wyimaginowanej wiosce Quiquendone we Flandrii Zachodniej. Dr Ox przychodzi do lokalnych władz i proponuje zbudowanie nowatorskiego systemu oświetlenia gazowego bez żadnych kosztów dla miasta. Oferta zostaje przyjęta z radością.

Sekretnym planem lekarza jest jednak przeprowadzenie na dużą skalę eksperymentu dotyczącego wpływu tlenu na rośliny, zwierzęta i ludzi, dlatego przepompowuje nadmiar niewidzialnego i bezwonnego gazu przez wszystkie lampy.