Szczegóły ebooka

Migracje do korzeni. Wybory tożsamościowe Polaków ze Wschodu na studiach w kraju przodków

Migracje do korzeni. Wybory tożsamościowe Polaków ze Wschodu na studiach w kraju przodków

Marcin Gońda

Ebook

Monografia, oparta na danych empirycznych o charakterze narracyjnym, jest próbą zastosowania koncepcji „migracji do korzeni” (roots migration) do opisu mobilności edukacyjnej młodych członków polskiej diaspory z państw byłego ZSRR. Autor odtwarza w niej biograficzny wymiar migracji studentów do jedynie częściowo znanej im Polski, z której pochodzi rodzina lub jej niektórzy członkowie. Kraj przodków i jego mieszkańcy jednak nie zawsze okazują się takie, jaki ich obraz kreowała rodzina, szkoła czy Kościół w miejscu urodzenia. Doświadczenia pobytu w Polsce istotnie wpływają na przemiany tożsamości zbiorowej i poczucie przynależności narodowej badanej młodzieży. Książka powinna zainteresować nie tylko specjalistów od migracji, socjologów czy historyków, lecz także tych wszystkich, którym bliski jest los rodaków na Wschodzie. Stanowi ona istotny wkład w badania nad migracjami powrotnymi i edukacyjnymi do Polski, zwłaszcza poprzez wykorzystanie perspektywy biograficznej do analizy doświadczeń życiowych młodych jednostek w pozornie znanej im ojczyźnie.

Wprowadzenie. Edukacja w sytuacji migracji do korzeni         9

 

Rozdział I. Polska diaspora w krajach byłego ZSRR     19

  1. Polska na mapie globalnych ruchów migracyjnych               19

1.1. Migracje na świecie              19

1.2. Historia emigracji z Polski    22

1.3. Dynamika imigracji do Polski               25

1.4. Wyzwania migracyjne Polski               28

  1. Dylematy teoretyczno-definicyjne wokół obecności Polaków za granicą        30

2.1. Diaspora  30

2.2. Migracje powrotne               32

2.3. Polacy w diasporze, czyli kto?             34

  1. Sytuacja Polaków w krajach byłego ZSRR 39
  2. Polska polityka diasporyczna      42
  3. Powroty do Polski po 1989 r.     47
  4. Przyjazdy studentów z krajów byłego ZSRR             53

6.1. Umiędzynarodowienie polskiego szkolnictwa wyższego               53

6.2. Studenci polskiego pochodzenia z krajów byłego ZSRR                56

  1. Wnioski. Studenci z krajów byłego ZSRR jako podmiot polityki diasporycznej                58

 

Rozdział II. Jak badać tożsamość migrantów? Teoretyczno-metodologiczne ramy badań               61

  1. Socjologia a problematyka narodowa      61
  2. Wokół koncepcji tożsamości      62

2.1. Próba definicji        62

2.2. Tożsamość jednostkowa a tożsamość zbiorowa              64

2.3. Tożsamość narodowa           66

  1. Metodologiczne ramy badań     69

3.1. Cele i pytania badawcze       70

3.2. Badanie biografii a migracje                73

3.3. Etapy działań badawczych    75

3.4. Uwagi do zastosowanego podejścia   80

  1. Wnioski. Trójfazowy proces migracji do korzeni    82

 

Rozdział III. Motywy migracji do korzeni     85

  1. Dlaczego ludzie migrują do korzeni?        85
  2. Identyfikacja i walencja kulturowa a migracje        87
  3. Sieci społeczne oraz kapitały społeczny i kulturowy a migracje         89
  4. Motywy symboliczne   91

4.1. Powinność wobec starszych pokoleń               92

4.2. Uwiedzenie  ojczyzną           97

4.3. Poszukiwanie polskości        99

4.4. Konfrontacja z polskim pochodzeniem             103

  1. Motywy instrumentalne              106

5.1. Wykorzystanie nadarzającej się sposobności  108

5.2. Kalkulacja możliwości i ograniczeń    110

      1. Awans edukacyjny i zawodowy                110
      2. Dostęp do studiów wyższych    113
      3. Perspektywy życiowe 114
  2. Motywy ucieczkowe    118

6.1. „Ucieczka od” trajektorii cierpienia   118

6.2. „Ucieczka do” możliwości samorozwoju i emancypacji 120

  1. Wnioski. Identyfikacja z Polską a motywy migracji do korzeni            125

 

Rozdział IV. Przyjazd i pobyt w kraju przodków. Między „byciem u siebie” a „obcością”                127

  1. Migracja do korzeni jako doświadczenie kryzysowe             127
  2. Opuszczenie domu rodzinnego i przyjazd do Polski             129

2.1. Przekroczenie granicy jako nowy etap życia   129

2.2. Wejście w dorosłość             132

  1. Początkowe bariery adaptacyjne              134

3.1. Problemy językowe              136

3.2. Warunki bytowe    138

3.3. Relacje z rodakami w Polsce               139

      1. „Swoi” czy „obcy”?      139
      2. Afirmacja dla wschodnich korzeni           141
      3. Weryfikacja  polskości               142
      4. Racjonalizacja doświadczeń wykluczania ze wspólnoty       144
  2. Próby niwelowania dystansu kulturowego             148

4.1. Nauka języka i kultury           149

4.2. Otwarcie na kontakty międzykulturowe           150

4.3. Przełamywanie  (auto)stereotypów   151

  1. Adaptacja a transnarodowe sieci społeczne i migracyjny kapitał społeczny    154

5.1. Bliscy w krajach urodzenia  155

5.2. Krewni w Polsce    156

5.3. Inni imigranci z krajów byłego ZSRR   158

      1. Wspólnota losów i doświadczeń              159
      2. Negocjowanie  polskości           162
  2. Wnioski. „Obcy rodacy” w kraju przodków             164

 

Rozdział V. Typy tożsamości narodowej w sytuacji migracji do korzeni               167

  1. Kontekstualność i relacyjność tożsamości narodowej          167
  2. Tożsamość integralna   169

2.1. Polskość ugruntowana         169

2.2. Polskość obroniona              171

  1. Tożsamość podwójna   175
  2. Tożsamość  niepewna  178

4.1. Polskość zawieszona             178

4.2. Polskość niepotwierdzona   184

4.3. Polskość sytuacyjna              188

  1. Tożsamość  wielokrotna              191

5.1. Tożsamość  europejska        191

5.2. Tożsamość kosmopolityczna               195

  1. Bezdomność  200
  2. Plany na przyszłość       204
  3. Wnioski. Między integralnością a złożonością tożsamości   209

 

Zakończenie. Polscy studenci z krajów byłego ZSRR w poszukiwaniu własnego miejsca w świecie              213

 

Bibliografia         221

 

Wykaz wykresów i schematów      247

Aneks. Wykaz narratorów              249

  • Tytuł: Migracje do korzeni. Wybory tożsamościowe Polaków ze Wschodu na studiach w kraju przodków
  • Autor: Marcin Gońda
  • ISBN: 978-83-822-0152-9, 9788382201529
  • Data wydania: 2021-01-25
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_1x71
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego