Wstęp 9

Część I

Uwarunkowania polityki państwa wobec rodzin 13

1. Polityka rodzinna wobec przemian rodziny – perspektywa demografa 15

1.1. Wprowadzenie 15

1.2. Uwagi o definicjach rodziny i gospodarstwa domowego 16

1.3. Przemiany demograficznego i ekonomicznego modelu rodziny 18

1.4. Polityka rodzinna a przemiany rodziny – przeszłość vs. przyszłość 22

1.5. Podsumowanie 24

Literatura 25

2. Demograficzne uwarunkowania polityki społecznej wobec rodziny w Polsce. Rozważania w kontekście prognoz społeczno-ekonomicznych 28

2.1. Wprowadzenie 28

2.2. O jakiej polityce mówimy, że jest społeczna? 29

2.3. Prognozowanie i polityka społeczna 31

2.4. Demografia – podstawa prognoz społeczno-gospodarczych 33

2.5. Zmiany demograficzne i starzenie się społeczeństwa jako istotna determinanta polityki społecznej wobec rodziny 34

2.6. Podsumowanie 42

Literatura 44

3. Ekonomiczne i polityczne uwarunkowania rozwoju polskiej polityki rodzinnej w latach 1989-2020 48

3.1. Wprowadzenie 48

3.2. Polska polityka rodzinna po transformacji ustrojowej 49

3.3. Lata 1997-2005 – czas rozwoju w polskiej polityce rodzinnej 50

3.4. Pozytywna zmiana, czyli polityka rodzinna po roku 2005 51

3.5. Współczesne dylematy w polityce rodzinnej 53

3.6. Podsumowanie 55

Literatura 56

Część II

Wybrane instrumenty polityki społecznej państwa wobec rodzin a ich funkcjonowanie 59

4. Transfery czasu pracy i przepływy międzypokoleniowe w gospodarstwach

domowych w Polsce 61

4.1. Wprowadzenie 61

4.2. Znaczenie badań budżetu czasu we współczesnych analizach jakości

życia 62

4.3. Transakcje i transfery w gospodarstwie domowym 66

4.4. Monetarna wartość produkcji domowej 68

4.5. Transfery prywatne (czasu) w gospodarstwie domowym 71

4.6. Podsumowanie 76

Literatura 77

5. Program „Rodzina 500+” a dyskryminacja kobiet na rynku pracy w Polsce 79

5.1. Wprowadzenie 79

5.2. Pojęcie dyskryminacji 79

5.3. Rodzaje dyskryminacji kobiet 81

5.4. Program „Rodzina 500+” a dyskryminacja pracownicza kobiet 81

5.5. Program „Rodzina 500+” a poziom aktywności zawodowej kobiet 82

5.6. Podsumowanie 87

Literatura 87

6. Urlopy wychowawcze w Polsce 90

6.1. Wprowadzenie 90

6.2. Historia urlopów wychowawczych w polskim prawie 90

6.3. Badania poświęcone polskim urlopom wychowawczym 93

6.4. Dane i metody 96

6.5. Wyniki badania empirycznego 98

6.6. Podsumowanie 100

Literatura 100

7. Polityka mieszkaniowa w Polsce w XXI wieku i jej wpływ na rzeczywistość społeczno-gospodarczą 103

7.1. Wprowadzenie 103

7.2. Cele i instrumenty polityki mieszkaniowej 103

7.3. Programy polityki mieszkaniowej w Polsce w XXI wieku 105

7.4. Narodowy Program Mieszkaniowy 108

7.5. Rozwój mieszkalnictwa w Polsce w XXI wieku 111

7.6. Podsumowanie 112

Literatura 113

Wybrane zagadnienia oceny efektywności i skuteczności polityki państwa wobec rodzin 115

8. Wybrane problemy pomiaru efektywności polityki rodzinnej w Polsce 117

8.1. Wprowadzenie 117

8.2. Racjonalność, skuteczność i efektywność polityki rodzinnej 118

8.3. Podstawy pomiaru efektywności polityki rodzinnej 119

8.4. Trudności w pomiarze efektywności 122

8.5. Propozycje pomiaru efektywności polityki rodzinnej 125

8.6. Podsumowanie 126

Literatura 127

9. Skuteczność polityki rodzinnej w wybranych państwach Unii Europejskiej w świetle kształtowania się współczynnika dzietności 129

9.1. Wprowadzenie 129

9.2. Polityka społeczna – modele 129

9.3. Definiowanie polityki rodzinnej 133

9.4. Cele i instrumenty polityki rodzinnej na przykładzie wybranych państw 134

9.5. Podsumowanie 145

Literatura 146

10. Ocena skuteczności polityk pronatalistycznych 148

10.1. Wprowadzenie 148

10.2. Zależność pomiędzy dzietnością a wydatkami na politykę rodzinną 149

10.3. Zmiana polityki ludnościowej – przykład Singapuru 154

10.4. Kontekst kulturowy a polityka pronatalistyczna – przykład Izraela 159

10.5. Podsumowanie 161

Literatura 163

Zakończenie 165

Spis rysunków 168

Spis tabel 169

Summary 170