Plik pdf jest zamknięty w postaci rastrowej złożonej ze skanów. Tom trzeci, część pierwsza dzieła Słowianie Zachodni omawia następujące tematy: Słowiańszczyzna północno-zachodnia od VI. do XIII. w.: Dzieje polityczne i stosunki zewnętrzne od początku VI w. aż do upadku Wielkiej Morawy r. 907. Słowiańszczyzna Pomorska: 1. Wycieczki morskie. Osady słowiańskie na ziemiach Jutów. 2. Sagi północne o zajściach pomiędzy Danami a Słowianami. 3. Podania polskie. 4. Osady Wieletów w Brytanii i Batawii. 5. Napór Saksów. Wywyższenie Wagrów. Przewaga Obodrytów. Słowiańszczyzna naddunajska w VI-VIII w.: 1. Stan kraju w VI w. Najazdy Longobardów i Awarów. 2. Zmowa Albeina z Bajanem przeciw Słowakom. Wyjście Longobardów do Italii (r. 568). 3. Zwierzchnictwo Awarów w Słowiańszczyźnie. Powstanie Słowian. Samokról słowiański (r. 627). 4. Walka Słowian z Frankami (r. 630). 5. Derwan serbski. 6. Radulf wielkorządca Turyngii sprzymierza się ze Słowianami (r. 641). 7. Zgon Samona i upadek jego państwa (r. 662). 7. Przewaga Franków. Zagrożenie niepodległości Słowian przez Karola W.: 1. Najazdy Karola W. na ziemie słowiańskie nad Łabą r. 780. Napad Serbów na Turyngię r. 782. Wyprawa Karola W. przeciw Wieletom r. 789. Wyprawa Obodrytów przeciw Nordludom r. 798. Podniesienie idei cesarstwa rzymskiego. Związek Karola W. z papieżem. Dralko król Obodrytów otrzymuje od Karola W. Nordalbingiję r. 801. Wyprawy Franków przeciw Czechom i Serbom (805-806). Obwarowanie Czartowa i Halle. Umocowanie granicy Franków ze Słowianami. Polityka Karola W. względem Danów i Słowian. Napad Danów wspólnie z Wieletami na ziemie Obodrytów. Wahanie Karola W. Drałko obodrycki godzi się z Danami i wojuje z Wieletami. 2. Założenie przez Karola W. Hamburga i Esenfeldu r. 810. Umocowanie granicy Nordalbingii i przyłączenie jej do cesarstwa. 3. Wyprawa Franków przeciw Linianom i Byteńcom. Odbudowanie twierdzy Hochbuki nad Łabą i ostateczne ujarzmienie Słowian lewego brzegu Łaby w r. 811. Zależenie Starej Marki. Waśnie pomiędzy książętami słowiańskimi ułatwiają cesarstwu zhołdowanie Słowiańszczyzny zaodrzańskiej: 1. Zwierzchnictwo Ludwika Pobożnego nad Słowianami dolnej Łaby i Serbami. 2. Książęta Obodrytów Sławomir i Czedrag sami wywołują wmieszanie się Ludwika Pobożnego w ich sprawy. 3. Książęta Wieletów Milogost i Czeledrag, tudzież Czedrag Obodrycki i Tungło serbski na dworze cesarskim załatwiają sprawy domowe. Demoralizacja książąt. Osłabienie przewagi cesarstwa nad Słowianami: 1. niepowodzenie Franków w bojach z Chorwatami zniewala Ludwika Pobożnego do oględnego postępowania z Serbami, Czechami, Obodrytami i Wieletami. 2. Założenie biskupstwa Hamburskiego r. 834. Ansgar apostoł Północy. 3. Nienawiść do chrześcijaństwa sprzymierza pogan północnych ze Słowianami przeciw cesarstwu. Opamiętanie Słowian. Słowianie nie korzystają z rozpadnięcia się cesarstwa: 1. Zaburzenie w Niemczech po śmierci Ludwika Pobożnego. Odpadnięcie Niemiec od cesarstwa r. 843. 2. Słowianie nie korzystają z rozdarcia cesarstwa. Obodryci burzą Hamburg. 3. Bezskuteczna wyprawa Ludwika Niemieckiego przeciw Obodrytom r. 844. Hamburg powtórnie zniszczony r. 845. Metropolia z Hamburga do Bremy przeniesiona r. 847. Usiłowania Ludwika Niemieckiego do panowania nad Słowianami: I. Wzrost potęgi Mojmorowiczów na Morawach. Wygnany z kraju Prybina przyjmuje chrzest u Franków i za dozwoleniem króla Ludwika zakłada księstwo Blatneńskie r. 840. 2. Wyprawa króla Ludwika przeciw Morawianom r. 848. Niepomyślny powrót jego przez Czechy. Powtórna wojna Ludwika z Czechami i Serbami. Zwycięstwo Czechów r. 850. 3. Walka króla Ludwika z Rościsławem r. 855. Slawitah pan na Witorażu podaje powód do zatargów Rościsława z Ludwikiem i Sebami r. 856. Takulf przedłuża najazdy na Serbów. Wojny Ludwika Niemieckiego ze Słowianami r. 858-869: 1. Słowianie nadłabscy wspólnie z Normanami działają. Walka po całej wschodniej granicy Niemiec 858-860. Śmierć Pribiny r. 860. Wojna króla Ludwika z Obodrytami r. 862. 2. Syn Ludwika Karloman wchodzi w zmowę z Rościsławem. Ludwik zawiera przymierze z Bułgarami r. 864. rzuca się na Morawy. Kocieł książę w związku z Niemcami. 3. Rościsław z Morawianami i Czechami na Bawarię napada. Ludwik, pogodziwszy się z synami, przyciska Morawy r. 869. Niepomyślny koniec wyprawy. Apostolstwo śś. Cyryla i Metodego (r. 863-870): 1. Niechęć Słowian do chrześcijaństwa przez Niemców opowiadanego. 2. Przybycie apostołów do Moraw (r. 863). Powodzenie ich i podróż do Rzymu (r. 867). Pobyt w Rzymie. Zgon Cyryla r. 869. 3. Papież Adrian II mianuje Metodego arcybiskupem pannońskim r. 869. Oburzenie biskupów bawarskich. Sąd nad Metodym i uwięzienie go w Szwabach (870-873). Walka Morawianin za niepodległość, a Metodego w obronie kościoła narodowego (870 -882): 1. Upadek Rościsława. Świętopełk do Bawarii uprowadzony. Powstanie Morawian pod Sławomirem. Świętopełk, wyzwoliwszy się z niewoli, zwycięża wrogów. Przymierze w Forhejmie r. 874. 2. Metody w więzieniu niemieckim. Papież Jan VIII broni go i wyzwala. Błogie skutki nauki apostoła słowiańskiego. Ochrzczenie księcia Borzywoja i żony jego Ludmiły. 3. Intrygi przeciw Metodemu i powtórne wezwanie go do Rzymu r. 879. Usprawiedliwienie. Wiching, biskup nitrański, fałszuje pismo Jana VIII. List papieski r. 881 wykrywa zbrodnię. Śmierć Jana VIII r. 882. Metody karci Wichinga. Państwo Wielkiej Morawii i los kościoła słowiańskiego w latach 882 894: 1. Wpływ potęgi morawskiej na losy Słowian nadłabskich, pomorskich i czeskich. 2. Napad Świętopełka na Marchię Wschodnią r. 882. Wojna jego z Arnulfem r. 884. Przymierze w Konigstetten i przyłączenie Panonii do Morawii r. 884. Wygnanie z Wiślicy księcia Wyszewita (884-5). Wzrost państwa ,,Wielkiej Morawy. 3. Ostatnie lata pasterstwa Metodego. Śmierć jego r. 885. Wiching intryguje znowu. Papież Stefan VI zabrania liturgię słowiańską. Upadek obrzędu słowiańskiego. 4. Arnulf w zgodzie z Świętopełkiem. Wyprawa Arnulfa przeciw Obodrytom r. 889. Zjazd w Omuntesburgu r. 890. Arnulf wzywa na pomoc Węgrów, wojuje ze Świętopełkiem r. 892-894. Wiching ucieka z Morawii r. 893. Zgon Świętopełka. Upadek państwa Morawskiego (894-907): 1. Synowie Świętopełka. Pokój z Niemcami r. 891. Najazd Węgrów r. 891. Oderwanie się Czechów r. 895. Zwada pomiędzy Moimirem II a Świętopełkiem młodszym, odpadnięcie Słowian nadłabskich. Intrygi Arnulfa. Najazd Czechów i Niemców na Morawy r. 897-899. Węgry w Panonii r. 900. Pokój z Niemcami w Regensburgu r. 901. 2. Papież Jan IX wznawia działalność Kościoła morawskiego. Oburzenie z tego powodu duchowieństwa niemieckiego r. 900. 3. Przymierze Mojmira II z Niemcami w Regensburgu r. 901. Najazdy Węgrów w r. 902 i 903. Zamordowanie posłów węgierskich przez Niemców r. 904. Wpływ apostolstwa śś. Cyryla Metodego na cywilizację Słowian: J. Pogląd ogólny. 2. Grafika starożytna. 3. Pismo głosowe. 4. O języku ksiąg liturgicznych słowiańskich.