Spis treści

XI Wprowadzenie (Małgorzata Jacyno)

3 Podziękowania

7 Wstęp

9 Robotnicy — grupa, która stała się „niewidzialna”

11 Konieczność połączenia badań nad pracą i systemem

kształcenia

16 Co pozostało z „grupy robotniczej”?

Część pierwsza

TRANSFORMACJE FABRYKI

23 Wstępna charakterystyka „terenu”

26 Rozdział I

Co począć z dziedzictwem tayloryzmu?

28 Wydziały zatrudniające OS w latach siedemdziesiątych

35 Samokontrola i samonadzorowanie

43 Wynalezienie lidera

47 „Młodzi” kontra „starzy”

54 Fizyczne i społeczne starzenie się OS pracujących przy taśmie

68 Rozdział II

Strategie pracodawców i opór robotników

70 Utrata znajomego otoczenia i zanikanie odniesień

zbiorowych

75 Niepokoje działaczy związkowych

78 Nowe wydziały produkcyjne i początki HC1

82 Strajk we wrześniu–październiku 1989

85 HC1 — przestoje i usterki

91 HC2 — taktyczny odwrót

95 Opór robotników

99 Nowa strategia dyrekcji

112 Rozdział III

Zablokowanie mobilności robotników i zaostrzenie konkurencji

114 Dawna fabryczna arystokracja robotnicza

123 Zmierzch świata „wykwalifikowanych”

130 Dystans społeczny między robotnikami a technikami

136 Blokada systemu awansowania OS

140 Niewielki awans zakończony porażką: zdegradowana liderka

151 Zawiść i konkurencja w pracy

 

Część druga

SZKOŁA JAKO ZBAWIENIE

 

165 Zbyt ciężki „bagaż”

 

167 Rozdział IV

„Odrobotniczenie” szkolnictwa zawodowego

169 Zmierzch „mechaniki”, promowanie automatyzacji

175 Przekonanie o odsunięciu na boczny tor i niskie

poczucie własnej wartości

183 Maturzyści, którzy nie spełniają oczekiwań

192 Ambasadorzy liceum zawodowego w przedsiębiorstwie

203 Praktykanci między młotem a kowadłem

 

214 Rozdział V

Zdezorientowani rodzice

216 Dzisiejsza szkoła

218 „Promocje za wysługę lat”, „naciąganie” stopni…

224 Osłabiona pozycja nauczycieli, dyrekcja, która się

„poddaje”

228 Niepewność co do wyboru szkoły

234 Trudne relacje sąsiedzkie z rodzinami imigrantów

242 Konkurencja w użytkowaniu przestrzeni publicznej

244 Podupadanie osiedla

247 Powrót do tradycyjnej szkoły

 

255 Rozdział VI

Ucieczka do przodu

256 Poczucie wyobcowania w liceum

260 Dystans wobec kultury szkolnej

265 Trudności z wypowiedzią pisemną

268 Szkolne „kombinowanie”

271 Sposoby na przetrwanie

274 Niejawne kontestowanie reguł szkolnych

276 Konflikt pokoleń

284 Wstyd społeczny

289 Etyka robotnicza i etyka szkolna

291 Licealiści zrywający z dziedzictwem rodzinnym

303 Epilog

 

Część trzecia

ROZPAD GRUPY ROBOTNICZEJ

 

313 Rozdział VII

Rozterki młodego lidera

315 Wstyd z powodu statusu OS, nienawiść do fabryki

318 Poczucie, że tkwi się w potrzasku

324 Trajektoria szkolna i dyspozycje społeczne

327 „Wolę umrzeć nie robiąc nic niż umrzeć w Peugeocie”

329 „Szczekali… Pomyślałem sobie: Gdzie ja wpadłem?”

332 „Dziś z samą maturą nic nie znaczysz, jesteś zerem”

334 „Dali mi do zrozumienia, że nie powinienem myśleć, bo doprowadzę do rozkładu zespołu”

339 „Przykro to mówić, są ludzie, którzy by bardzo chcieli mieć jakąś robotę, ale słowo daję, ja tej roboty nie chcę!”

341 „Podali jako powód, że nie potrafię, że nie stoję na wysokości zadania, nie nadaję się do tego, żeby być liderem. Bo przywództwo to jest coś specjalnego, nie jestem do tego stworzony, nie stoję na wysokości zadania”

344 „Chcę żyć teraz, a nie później, mam szczęście, że przynajmniej zrobiłem maturę […]. Dla reszty nie ma ratunku, sami to wiedzą i mówią: «Nie ma dla nas ratunku»”

345 „Powiedział mi: za dziesięć lat będziesz tu dalej siedział i będzie to samo, co teraz”

347 „Robię coś, czego nienawidzę”

349 Młodzi i starzy: wzajemna pogarda

355 Zdobywanie pozycji za pomocą ciała, za pomocą słowa

 

359 Rozdział VIII

Kryzys robotniczego ruchu związkowego

360 Specyfika aktywizmu OS

368 Delegat i jego „baza”

372 Delegat w pułapce przekształceń wydziału produkcyjnego

376 Zatarcie dawnych podziałów

379 Zmęczenie działaczy

385 Wrogość młodych robotników wobec związków zawodowych

 

406 Rozdział IX

Osłabienie grupy robotniczej i napięcia na tle rasowym

410 Święto 14 lipca u robotników OP

416 OS kontra imigranci

424 „Młodzi imigranci” jako negatywna grupa odniesienia

431 Godność robotnicza — prawdziwe podłoże napięć na tle rasowym

436 Robotniczy egalitaryzm a „preferencja narodowościowa”

 

451 Podsumowanie

Robotnicy po rozpadzie klasy robotniczej

454 Zmiana położenia robotników

457 Zapomniana kwestia robotnicza

460 Jaka jest przyszłość działaczy robotniczych?

 

ANEKSY

 

467 Aneks 1

Założenia metody badawczej. Badania terenowe

468 Badania prowadzone w różnych wymiarach przestrzeni

społecznej

470 Długofalowość jako istotny czynnik pracy badawczej

472 Działacze i „zwykli” robotnicy

474 Znaczenie wywiadów

475 W pracy i poza nią

480 Badania dotyczące szkolnictwa

 

483 Aneks 2

Tablica chronologiczna

 

492 Bibliografia

492 Prace na temat okręgu zatrudnienia Sochaux-Montbéliard

492 Opublikowane wcześniej teksty dotyczące badań w Sochaux

494 Inne publikacje dotyczące okręgu zatrudnienia Sochaux-Montbéliard

494 Bibliografia ogólna

494 Stosunek do przedmiotu badań i konstrukcja metody

badawczej

496 Stosunek do pracy, zarządzanie zasobami ludzkimi

497 O demokratyzacji w edukacji

499 Światy robotnicze, działalność związkowa…

501 Położenie robotników w latach 90.

 

502 Objaśnienia skrótów i terminów występujących

w tekście

 

509 Indeks osób

• Title: Powrót do kwestii robotniczej. Seria Mutacje kapitalizmu
• Author: Stéphane Beaud, Michel Pialoux, Redakcja naukowa Małgorzata Jacyno
• Translation: Katarzyna Marczewska
• ISBN: 978-83-66056-79-4, 9788366056794
• Date of issue: 2022-05-10
• Format: Ebook
• Item ID: e_2qoj
• Publisher: Oficyna Naukowa