Szczegóły ebooka

Zrównoważony rozwój transportu na tle współczesnych procesów społeczno-gospodarczych

Zrównoważony rozwój transportu na tle współczesnych procesów społeczno-gospodarczych

Barbara Pawłowska

Ebook

U podstaw współczesnego rozwoju gospodarczego leży koncepcja zrównoważonego rozwoju. Trwały rozwój oznacza, że potrzeby obecnego pokolenia należy zaspokajać bez uszczerbku dla możliwości zaspokajania tych potrzeb przez przyszłe pokolenia. Idea ta, zawarta w Traktacie, jest nadrzędnym celem Unii Europejskiej przyświecającym całej polityce i wszystkim działaniom. Sektor transportu stanowi rzeczywiste wyzwanie dla społeczeństwa w realizacji koncepcji zrównoważonego i trwałego rozwoju.

Transport jest kluczowym elementem nowoczesnej gospodarki i współczesnego społeczeństwa. Mobilność ma zasadnicze znaczenie zarówno dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, jak i jakości życia obywateli. Transport umożliwia realizację wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy, dlatego też musi być zrównoważony w świetle nowych wyzwań, przed jakimi stoi. Transport ma charakter globalny, więc skuteczne działania na rzecz jego zrównoważenia wymagają silnej współpracy międzynarodowej.

Transport jest systemem złożonym, którego funkcjonowanie zależy od wielu wzajemnie powiązanych czynników, obejmujących zarówno ścieżki lokalizacji osadnictwa, jak i modele konsumpcji czy organizację produkcji na danym obszarze. Ze względu na tę złożoność, jakiekolwiek działania optymalizacyjne w sektorze muszą być oparte o długoterminową, spójną wizję działania na rzecz zrównoważonej mobilności osób i towarów. Nowoczesny system transportowy musi być zrównoważony z punktu widzenia czterech aspektów: ekonomicznego, społecznego, przestrzennego, ekologicznego.

Efektywny system transportu jest niezbędny dla poprawy dobrobytu społeczeństwa, gdyż ma znaczący wpływ nie tylko na tempo wzrostu gospodarczego, ale też rozwoju społecznego i ochronę środowiska.

 

Wstęp    9

Rozdział 1. Teorie wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego w ekonomii    17

1.1. Wzajemne relacje wzrostu i rozwoju gospodarczego    18
1.2. Teorie wzrostu gospodarczego w teorii ekonomii    21
1.3. Mechanizmy i źródła wzrostu gospodarczego na świecie    29
1.4. Globalizacja a wzrost gospodarczy    36
1.5. Teorie rozwoju gospodarczego oparte o doświadczenia krajów rozwiniętych i rozwijających się    42
1.6. Proces konwergencji i wyzwania stojące wobec ekonomii rozwoju we współczesnym świecie    48
1.7. Mierniki wzrostu i rozwoju gospodarczego    56
1.7.1. Charakterystyka tradycyjnych mierników i wskaźników opartych o system rachunków narodowych    58
1.7.2. Charakterystyka modyfikowanych mierników dobrobytu ekonomicznego    62
1.7.3. Mierniki dobrobytu społecznego    67

Rozdział 2. Charakterystyka globalnego kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego    73

2.1. Istota i rozumienie współczesnego kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego    74
2.2. Analiza przyczyn kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego    81
2.3. Wielowymiarowość kryzysu społeczno-gospodarczo-środowiskowego    84
2.4. Koncepcja wskaźnika ekologicznego śladu na Ziemi (ang. <i>footprint</i>)    89
2.5. Najpoważniejsze wyzwania globalne współczesnego świata    95
2.5.1. Konsekwencje eksplozji demograficznej dla środowiska przyrodniczego    100
2.5.2. Globalne zmiany klimatyczne    106
2.5.3. Kierunki zmian w popycie na źródła energii    110

Rozdział 3. Koncepcja zrównoważonego rozwoju we współczesnym świecie    115

3.1. Czynnik środowiskowy jako przedmiot badań w teorii ekonomii    118
3.2. Proces ekologizacji gospodarki w teorii ekonomii    130
3.3. Geneza koncepcji zrównoważonego rozwoju    140
3.4. Istota i zakres definicji zrównoważonego rozwoju    147
3.5. Ład zintegrowany w koncepcji zrównoważonego rozwoju    152
3.6. Kapitał naturalny w koncepcji zrównoważonego rozwoju    159

Rozdział 4. Rola i znaczenie transportu w życiu społeczno-gospodarczym    163

4.1. Znaczenie transportu dla nowoczesnej gospodarki i współczesnego społeczeństwa    164
4.2. Powiązania między sektorem transportu a rozwojem gospodarczym    168
4.3. Sprawność i efektywność systemu transportowego    171
4.4. Funkcja transportu jako integratora życia społecznego i gospodarczego    180
4.5. Transport jako czynnik lokalizacji produkcji i osadnictwa    182
4.6. Infrastruktura transportu jako element kształtujący układ przestrzenny    187

Rozdział 5. Przemiany systemów transportowych w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju    195

5.1. Koncepcja zrównoważonego rozwoju w sektorze transportu    196
5.2. Teoretyczny model zrównoważenia rozwoju transportu    206
5.3. Analiza czynników kształtujących popyt na transport    213
5.3.1. Czynniki zewnętrzne wpływające na popyt transportowy    217
5.3.1.1. Wpływ czynnika demograficznego na wielkość i strukturę popytu transportowego    217
5.3.1.2. Czynnik energetyczny kształtujący popyt na usługi transportowe    224
5.3.1.3. Czynniki ekonomiczne jako determinanty popytu na transport    230
5.3.1.4. Globalne trendy wpływające na rozmiary popytu transportowego    241
5.3.2. Wewnątrzsektorowe determinanty popytu transportowego    244
5.3.3. Czynniki instytucjonalno-polityczne determinujące popyt transportowy    250
5.4. Charakterystyka współczesnych trendów w rozwoju transportu    256

Rozdział 6. Charakterystyka europejskiej polityki transportowej    265

6.1. Geneza i rozwój wspólnej polityki transportowej do końca pierwszej dekady XXI wieku    266
6.2. Założenia zrównoważonego kierunku rozwoju transportu w dokumentach strategicznych Unii Europejskiej    269
6.3. Ocena realizacji priorytetów polityki transportowej Unii Europejskiej w pierwszej dekadzie XXI wieku    274
6.4. Wyzwania stojące przed przyszłymi kierunkami rozwoju sektora transportu    280

Rozdział 7. Internalizacja kosztów zewnętrznych jako podstawa działań na rzecz zrównoważenia rozwoju transportu    287

7.1. Pojęcie i struktura społecznych kosztów transportu    287
7.2. Cel i zakres internalizacji kosztów zewnętrznych w transporcie    290
7.3. Ogólne założenia metodologiczne dotyczące procedur i metod szacunku kosztów zewnętrznych transportu    293
7.3.1. Kalkulacja środowiskowych kosztów zewnętrznych    296
7.3.1.1. Koszty zanieczyszczenia powietrza    297
7.3.1.2. Koszty hałasu    300
7.3.1.3. Koszty zmian klimatycznych    304
7.3.2. Koszty wypadków    306
7.3.3. Koszty kongestii    309
7.3.4. Pozostałe koszty zewnętrzne transportu    311
7.4. Szacunki kosztów zewnętrznych transportu dla EU-25 oraz Norwegii i Szwajcarii w 2008 roku    312

Rozdział 8. Instrumenty polityki transportowej służące zrównoważonemu rozwojowi transportu    321

8.1. Charakterystyka instrumentów realizacji priorytetów europejskiej polityki transportowej na drugą dekadę XXI wieku    322
8.2. Nowoczesna infrastruktura i inteligentne finansowanie    325
8.3. Optymalny system opłat transportowych jako narzędzie internalizacji kosztów zewnętrznych    328
8.4. Poprawa integracji międzygałęziowej transportu instrumentem na rzecz zrównoważenia transportu    331
8.5. Kreowanie i wdrażanie innowacji i technologii przełomowych w transporcie w celu poprawy efektywności transportu    336
8.6. System monitoringu jako podstawa oceny działań podejmowanych w ramach zintegrowanej polityki transportowej    343

Zakończenie    359
Literatura    363
Aneks    401
Spis rysunków    415
Spis tabel    418
Spis załączników    421

  • Tytuł: Zrównoważony rozwój transportu na tle współczesnych procesów społeczno-gospodarczych
  • Autor: Barbara Pawłowska
  • ISBN: 978-83-7865-060-7, 9788378650607
  • Data wydania: 2022-05-13
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_2qv6
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego