E-book details

Finansowanie rozwoju infrastruktury w Polsce po 2004 roku ― w obszarze transportu lądowego, rynku energii i telekomunikacji

Finansowanie rozwoju infrastruktury w Polsce po 2004 roku ― w obszarze transportu lądowego, rynku energii i telekomunikacji

Tomasz Tyc

Ebook

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku stało się przyczynkiem do zmian w krajowym modelu społeczno-gospodarczym. Jednym z obszarów, dla którego przemiany przyjęły nadzwyczaj pozytywną formę, jest szeroko rozumiany segment infrastrukturalny. Polepszenie stanu technicznego, jak również wzrost dostępności terytorialnej, było powiązane ze zwiększoną dostępnością mechanizmów finansowych. Dotyczy to w szczególności: 1) środków unijnych; 2) środków krajowych (budżetowych); 3) środków komercyjnych.
 
Dostępność właściwej infrastruktury jest powszechnie wskazywana w literaturze dotyczącej ekonomii rozwoju jako jeden z endogenicznych czynników wzrostu gospodarczego, a zatem mechanizm zapewniający zrównoważony rozwój danego terytorium. Dodatkowo stanowi ona ważny czynnik budowania trwałych przewag konkurencyjnych. Tożsame stanowisko jest prezentowane przez kluczowe międzynarodowe agencje rozwoju czy Komisję Europejską.
 
Jednym z najważniejszych wyzwań dotyczących rozwoju infrastruktury jest zapewnienie odpowiednich mechanizmów jej finansowania. Takich, które z jednej strony nie będą stanowić zbytniego obciążenia dla bieżących wydatków budżetowych, z drugiej zaś – będą odpowiednie do mobilizacji niezbędnych środków finansowych dla długoterminowych projektów inwestycyjnych o znacznej wartości.
 
Instrumenty finansowania wymienionych działań inwestycyjnych powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości danego kraju i równoceśnie uwzględniać system prawnoorganizacyjny.
 
W prezentowanej pracy analizie poddano mechanizmy finansowania rozwoju infrastruktury, które dotyczą trzech wyraźnych segmentów: 1) infrastruktury liniowej i punktowej transportu drogowego i kolejowego, a także transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego; 2) infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej rynku energii, a w szczególności energii elektrycznej oraz gazu ziemnego; 3) infrastruktury liniowej sektora telekomunikacji.
 
Takie ograniczenie segmentów infrastrukturalnych, przy jednoczesnym pominięciu finansowania usług bazujących na infrastrukturze (przykładowo wytwarzanie energii elektrycznej), przyczyni się do pełniejszego przeglądu stosowanych w Polsce mechanizmów finansowych. Ułatwi także realizację celu, jaki autorzy postawili przed niniejszym opracowaniem, czyli krytyczną analizę dotychczas wykorzystywanych rozwiązań oraz wskazanie tych spośród nich, które charakteryzują się najwyższą skutecznością. Taki cel opracowania wymaga zastosowania właściwego instrumentarium, czyli: 1) analizy dokumentów strategicznych i planistycznych, 2) identyfikacji aktów prawnych wpływających na analizowane rodzaje infrastruktury, 3) analizy danych statystycznych (finansowych i technicznych), aby możliwe było zdefiniowanie modelu systemu infrastrukturalnego, który istnieje w Polsce.
 
Opracowanie składa się z dwóch oddzielnych części, stanowiących spójną całość merytoryczną. Część pierwsza składa się z czterech rozdziałów. Zawierają one analizę stanu finansów publicznych w latach 2004–2020, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu pandemii na dostępność środków budżetowych. W tej części przedstawiono opis krajowego systemu infrastrukturalnego oraz poddano analizie jego stan. W części drugiej poddano krytycznej analizie i ocenie wykorzystywane mechanizmy i instrumenty finansowania analizowanej infrastruktury. Analizy i oceny dotyczą wykorzystania budżetu, środków unijnych, partnerstwa publicznoprawnego oraz instrumentów rynku finansowego.

Nota o autorach 7

Streszczenie w języku angielskim 9

Wstęp 11

Część I. Teoretyczne aspekty doboru celów i mechanizmów finansowania infrastruktury 13

1. Otoczenie ekonomiczne jako determinanta celów i mechanizmów polityki 13

1.1. Gospodarka polska w latach 2004–2019 – wybrane zagadnienia 13

1.2. Otoczenie makroekonomiczne w latach 2015–2019 17

1.3. Charakterystyka i ocena sytuacji polskiej gospodarki w 2020 r 19

1.4. Najnowsze prognozy makroekonomiczne dla gospodarki polskiej 25

2. Infrastruktura jako instrument polityki gospodarczej 27

2.1. Cele społeczno-gospodarcze analizowanej infrastruktury 27

2.2. Podejście systemowe 36

2.3. Dostępność mechanizmów finansowania infrastruktury w podziale na segmenty 42

2.4. Stan infrastruktury w Polsce 43

Część II. Mechanizmy finansowania rozwoju infrastruktury w Polsce 49

3. Budżet państwa 49

3.1. Informacje podstawowe 49

3.2. Finansowanie infrastruktury poprzez programy wieloletnie 52

3.2.1. Wieloletni program inwestycji kolejowych 52

3.2.2. Krajowy Program Kolejowy 53

3.2.3. Program Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej 55

3.2.4. Program Budowy Dróg Krajowych 55

3.3. Finansowanie infrastruktury poprzez dotacje celowe 57

3.3.1. Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych 57

3.3.2. Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej 58

3.4. Finansowanie infrastruktury poprzez fundusze celowe 58

3.4.1. Krajowy Fundusz Drogowy 58

3.4.2. Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg (Fundusz Rozwoju Dróg) 62

3.4.3. Fundusz Kolejowy 63

3.4.4. Fundusz Żeglugi Śródlądowej 65

3.4.5. Fundusz Szerokopasmowy 65

3.5. Ocena wykorzystania budżetu państwa jako mechanizmu finansowania rozwoju infrastruktury w Polsce 66

4. Programy współdzielone przez Komisję Europejską oraz Polskę 68

4.1. Informacje podstawowe 68

4.2. Stan prawny – dotychczasowa ewolucja i stan bieżący 71

4.2.1. Poziom unijny 71

4.2.2. Poziom krajowy 75

4.3. Wykorzystanie programów współdzielonych przez Komisję Europejską do finansowania infrastruktury w Polsce 77

4.3.1. Infrastruktura transportowa 77

4.3.2. Infrastruktura rynku energii 79

4.3.3. Infrastruktura telekomunikacyjna 80

4.4. Ocena instrumentów współdzielonych przez Komisję Europejską jako mechanizmu finansowania rozwoju infrastruktury w Polsce 82

5. Programy zarządzane centralnie przez Komisję Europejską 85

5.1. Informacje podstawowe 85

5.2. Stan prawny – dotychczasowa ewolucja i stan bieżący 87

5.2.1. Infrastruktura transportowa 87

5.2.2. Infrastruktura rynku energii 89

5.2.3. Infrastruktura telekomunikacyjna 90

5.3. Wykorzystanie programów zarządzanych centralnie przez Komisję Europejską do finansowania infrastruktury w Polsce 91

5.3.1. Infrastruktura transportowa 91

5.3.2. Infrastruktura energetyczna 93

5.3.3. Infrastruktura telekomunikacyjna 93

5.4. Ocena instrumentów centralnie zarządzanych przez Komisję Europejską jako mechanizmu finansowania rozwoju infrastruktury w Polsce 94

6. Partnerstwo publiczno-prywatne 98

6.1. Informacje podstawowe 98

6.2. Bieżący stan prawny 100

6.3. Wykorzystanie mechanizmu partnerstwa publiczno-prywatnego 102

6.4. Ocena partnerstwa publiczno-prywatnego jako mechanizmu finansowania rozwoju infrastruktury w Polsce 104

7. Mechanizmy rynku finansowego (kapitałowego, kredytowego, ubezpieczeniowego) 106

7.1. Preferencyjne pożyczki i kredyty 106

7.1.1. EBI 106

7.1.2. Pożyczki szerokopasmowe 107

7.2. Instrumenty rynku kapitałowego 108

7.2.1. Emisja obligacji 108

7.2.2. Pozostałe instrumenty rynku kapitałowego 110

7.3. Ocena wykorzystania instrumentów rynku finansowego do finansowania rozwoju infrastruktury w Polsce 110

Podsumowanie 113

Bibliografia 116

Spis tabel 122

Spis wykresów 123

Załącznik tabelaryczny 124

  • Title: Finansowanie rozwoju infrastruktury w Polsce po 2004 roku ― w obszarze transportu lądowego, rynku energii i telekomunikacji
  • Author: Tomasz Tyc
  • ISBN: 978-83-8156-348-2, 9788381563482
  • Date of issue: 2022-05-17
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2r29
  • Publisher: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej