E-book details

Chińskie metamorfozy. Cywilizacja konfucjańska a cywilizacja zachodnia

Chińskie metamorfozy. Cywilizacja konfucjańska a cywilizacja zachodnia

Krzysztof Gawlikowski

Ebook

Chińczycy stworzyli cywilizację wyprzedzającą inne centra kulturowe, co najmniej do XVI w., ale choć wymyślili proch, to jednak nigdy nie wyprodukowali tak sprawnej broni palnej jak Europejczycy; choć wymyślili kompas, to erę odkryć geograficznych zakończyli pod koniec XV w. Czy istnieją jakieś "punkty styczne" cywilizacji konfucjańskiej i cywilizacji zachodniej? Czy Wschód z Zachodem jest w stanie współdziałać i prowadzić twórczy dialog? Czy w ogóle jesteśmy w stanie wzajemnie się zrozumieć?

W czasach politycznej poprawności i multikulturowości wielu europejskich i amerykańskich publicystów lansowało tezę, że wszystkie cywilizacje wzajemnie się przenikają, a cały świat nieuchronnie dąży do liberalnej demokracji w stylu zachodnim. A przecież Wschód, korzystając z wielu wynalazków i dobrodziejstw Zachodu, nadal się trzyma swoich korzeni i dziedzictwa przodków. Co o tym decyduje? Krytyczna ocena zachodnich dokonań, czy świadomość, że kultura Wschodu jest bezcennym dorobkiem setek pokoleń, a bagaż własnych doświadczeń historycznych jest w stanie Wschodowi zaoferować więcej?

Oddajemy do Państwa rąk monumentalną pracę prof. Krzysztofa Gawlikowskiego - jednego z najwybitniejszych polskich sinologów. Jego opus magnum, nad którym pracował przez wiele lat, zawiera przekaz z pogranicza wielu dziedzin - historii, polityki, kultury, kulturoznawstwa, religioznawstwa, filozofii, psychologii, językoznawstwa itd.

Prof. Krzysztof Gawlikowski (1940-1921), wielki znawca i miłośnik Orientu, a przede wszystkim Chin, jeden z niewielu Europejczyków ujętych w Wielkiej Encyklopedii Chińskiej, przemierzył całą Azję, nocował w chatach wieśniaków i pałacach przywódców państw. Po wykładzie na temat stosunków wietnamskolaotańskich buddyjscy mnisi chcieli uroczyście przyjąć go do swego klasztoru, na nowego członka ich społeczności. Po kilkunastu latach życia w Europie Zachodniej, po powrocie do Polski, założył Centrum Badań Azji i Pacyfiku w Instytucie Studiów Politycznych PAN, a potem Centrum Cywilizacji Azji Wschodniej na Uniwersytecie SWPS, gdzie też przez wiele lat wykładał. Był zdecydowanym rzecznikiem porozumienia Zachodu ze Wschodem. Jako ekspert, prywatnie wpływał na stosunki polsko-chińskie. Z bliska uważnie obserwował dokonujące się w Chinach procesy przemian, wskazywał na ich rozmaite słabości, możliwe kierunki. Zaowocowało to w 1997 r. zaproszeniem go przez Prezydenta Chin Jiang Zemina na rozmowę o problemach polityki chińskiej, w cztery oczy, bez tłumaczy i sekretarek.

  • Okładka
  • Strona tytułowa
  • Strona redakcyjna
  • Wykaz używanych skrótów
  • Słowo od Redakcji
  • Przedmowa
  • I. Potrzeba dialogu międzykulturowego
    • Kulturowo-polityczne wyzwania współczesnego świata. (Wprowadzenie)
    • 1. Trudności dialogu międzykulturowego
    • 2. Współczesne wizje relacji Zachodu ze światem
      • Wizja okcydentalizacji całego świata i jej krytyki azjatyckie
      • Koncepcje wielości cywilizacji
      • Azjatyckie koncepcje fuzji cywilizacji Wschodu i Zachodu
    • 3. Dlaczego dialog z cywilizacjami azjatyckimi, a zwłaszcza z konfucjańską, jest potrzebny Zachodowi?
    • 4. Skomplikowane realia kulturowe współczesnej Azji
    • 5. Charakter cywilizacji azjatyckich i ich odmienności od cywilizacji zachodniej
      • Główne cywilizacje i próby ich opisu
      • Koncepcje Hofstedego a problem elit
      • Indywidualizm a kolektywizm
      • Stosunek do wojny, walki i współzawodnictwa
      • Postawy Amerykanów i Azjatów próba sformułowania konkluzji
    • 6. Definicje i interpretacje pojęcia cywilizacji
  • II. Cywilizacja konfucjańska
    • 1. Ewolucja i zasięg cywilizacji konfucjańskiej
      • Narodziny cywilizacji chińskiej i jej neolityczne korzenie
      • Rozwój i ekspansja cywilizacji chińskiej
      • Epoki rozwoju konfucjanizmu i jego księgi kanoniczne
      • Kraje współcześnie przyjmujące cywilizację konfucjańską
    • 2. Podstawowe cechy cywilizacji konfucjańskiej
      • 2.1. Pismo chińskie
      • 2.2. Agrarny i wiejski charakter cywilizacji konfucjańskiej
        • Obrzęd inicjowania przez władcę wiosennych prac polowych
        • Wiejska wspólnota
        • Struktura stanowo-zawodowa i społeczna
        • Dominacja mężów uczonych/erudytów
        • Miasta
        • Elementy dziedzictwa wiejskiego
        • Rozwój miast nowoczesnych i procesy urbanizacji
      • 2.2. Organistyczna wizja świata
      • 2.4. Szczególne znaczenie kalendarza oraz adaptacji do cyklicznych zmian uniwersum
        • Rachuba czasu i opracowywanie kalendarzy
        • Cykliczne pojmowanie czasu i rachuby lat
        • Pierwiastki Yin i Yang
        • Pięć Czynników
        • Syn Nieba i Pałac Blasku
        • Numerologia
        • Osiem Trygramów
        • Tradycyjny system liczenia czasu
        • Geomancja feng shui
        • Płynąć z prądem rzeki
        • Linearne ujmowanie czasu
      • 2.5. Silne państwo kierujące całym życiem kraju
        • Specyfika państwa konfucjańskiego
        • Charakter władzy Syna Nieba i charakter Państwa Środka
        • Państwo biurokratyczne omnipotentne, ale samoograniczające się
        • Konfucjański model gospodarczo-społeczny
        • Zasada jednomyślności władz oraz ludu i koncepcja państwa-rodziny
        • Czy państwo konfucjańskie było despotyczne?
        • Społeczeństwo obywatelskie i zasada lud jest najważniejszy
        • Rola uczonych/erudytów i funkcjonariuszy państwa
        • Konsekwencje szczególnego miejsca uczonych dla systemu politycznego państwa
        • Formowanie natury ludzkiej jednostek przez państwo
        • Zamknięty charakter wspólnot i rodzin
        • Fałszywe wyobrażenia Zachodu o ustrojach państw azjatyckich
      • 2.6. Konfucjański etos obywatelski i rodzinny
        • Pięć Cnót Podstawowych
        • Podstawowe relacje międzyludzkie i wartości
        • Pracowitość i zdobywanie zasług
        • Kwestionowanie konfucjanizmu w XX w. i próby jego odradzania
      • 2.7. Apoteoza harmonii i pokoju, potępianie walk oraz buntów
        • Stosunek do wojny i jej pojmowanie
        • Pojmowanie sfery militarnej
        • Koncepcje chińskiej szkoły strategów i ich szerokie zastosowanie
        • Problem szczególnego umiłowania harmonii i pokoju przez Chińczyków
        • Dwa pierwiastki: wen kultury i wu użycia przemocy
        • Przewartościowania stosunku do wojny i walki we współczesnych czasach
        • Konsekwencje tradycyjnego stosunku do walk i wojen dla współczesnego życia społecznego
      • 2.8. Ideał uspołecznionej jednostki
        • Prawdziwe ja obejmujące cały świat
        • Próby opisu jednostki w Azji konfucjańskiej, zjawisko grupizmu
        • Wychowywanie dzieci i formy ich socjalizacji
        • Trwanie wartości konfucjańskich we współczesnym świecie
        • Recepcja zachodnich koncepcji wolności jednostki oraz jej praw
        • Podejście emocjonalne i moralistyczne a zachodni racjonalizm
      • 2.9. Fundamentalna rola rodziny
        • Ewolucja struktur pokrewieństwa w Chinach
        • Funkcjonowanie rodu i rodziny oraz ich etos
        • Tradycyjne miejsce kobiet
        • Kultowe aspekty domostwa i rodziny
        • Domostwo jako miejsce uświęcone
        • Miejsce jednostki w rodzinie
        • Rejestry rodzinne i problem obywatelstwa zbiorowego
        • Współczesne przemiany rodziny
      • 2.10. Kluczowe znaczenie norm rytualnych li oraz szczególna rola hierarchii
        • Znaczenie hierarchii
        • Termin li i jego pojmowanie
        • Szeregowanie ludzi według rang i ich symbole
        • Niedorozwój prawa i brak koncepcji czyichś praw
        • Modernizacja prawa: przypadek Japonii i Chin (ChRL)
      • 2.11. Specyficzna religijność: antropocentryczna, rozproszona i otwarta
        • Ortopraksja
        • Antropocentryzm
        • Półreligijny charakter państwa
        • Brak podziału na sacrum i profanum
        • Religijność rozproszona
        • Terminologia i dominacja synkretyzmu (Trzy Nauki)
        • Rodzaje miejsc kultu i miejsca święte
        • Religijność otwarta
        • Główne nurty religijności chińskiej
        • Konfucjanizm
        • Taoizm
        • Buddyzm
        • Kulty ludowe i szamanizm
        • Modernizacja w sferze religijnej
      • 2.12. Orientacja historyczna i innowacje z poszanowaniem tradycji1427
      • 2.13. Wielkie znaczenie kultury kulinarnej
    • 3. Uwagi końcowe
  • III. Inne cywilizacje azjatyckie
    • 1. Cywilizacja muzułmańska (bliskowschodnia)
    • 2. Cywilizacja indyjska
    • 3. Cywilizacja Azji Południowo-Wschodniej
    • 4. Inne kręgi kulturowe
    • 5. Konkluzje
  • Zamiast zakończenia
  • Bibliografia publikacji wykorzystanych w pracy
    • Klasyczne teksty chińskie
    • Przekłady chińskich tekstów klasycznych
    • Literatura naukowa (opracowania, monografie, studia, artykuły), przekłady i publicystyka
    • Strony internetowe
  • Aneks 1. Chronologia dziejów Chin
  • Aneks 2. List Prezydenta Chińskiej Republiki Ludowej Jiang Zemina do profesora Krzysztofa Gawlikowskiego
  • Spis ilustracji
  • Indeks osób
  • Przypisy
  • Spis treści
  • Title: Chińskie metamorfozy. Cywilizacja konfucjańska a cywilizacja zachodnia
  • Author: Krzysztof Gawlikowski
  • ISBN: 9788366814608, 9788366814608
  • Date of issue: 2023-01-02
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_315v
  • Publisher: Zona Zero