Spis treści

Czarownictwo Porecza Macedońskiego

[Porecze — teren dla etnologa] / 13

 

[Czarownictwo Porecza Macedońskiego. Konspekt] / 19

Magia. Problemy do omówienia / 19

Czary i czarownictwo / 21

Moc słowa / 21

Destruktywna atmosfera wiejska (dopełnienie słów) / 22

Gdzie pojawia się ars nigra? / 23

Typy czarów i ich kontekst społeczny / 24

Magia miłosna / 24

Przeciwmagia / 26

Sposoby wróżenia / 26

 

Destruktywna atmosfera wsi. Demokratyzm, kolektywizm i nierówność / 28

[Stratyfikacja] gospodarcza wsi / 28

[Akumulacja bogactwa i duch rywalizacji] / 38

[Fałszywa wizja jedności wsi] / 46

[Richesse oblige] / 48

[Niepowodzenia i nieszczęścia a czary] / 56

 

Czarownictwo na Poreczu / 59

[Czary sprawą drażliwą] / 59

Czary jako zbrodnia / 61

[Tylko kobiety czarują] / 62

[Porecka koncepcja czarów] / 64

[Klasyfikacja czarów] / 68

 

[Śladami Poreczanina. Analiza terenowa czarów macedońskich] 74

[Typy i rodzaje czarów] / 74

Magia zemsty / 74

Czar śmierci i choroby 74; Czar kłótni i nienawiści 75; Czar zniszczenia 76; Czar bezpłodności 76; Inne czary specjalne 77

Magia dominacji i sympatii /77

Czary dominacji 77; Czary przywiązania 78

Magiczna kradzież / 79

[Dynamika czarownictwa] / 80

[Terminologia uczynku czarowniczego w kontekście moralności społecznej] / 80

Czar — uczynek magiczny. Terminologia 80; Czary i moralność 82; Czary i zło 84; Czary i grzech 84

Akcja magii. [Summum obserwacji i informacji] / 84

Czarownictwo w strukturze wsi poreckiej. [Szkic syntetyczny] / 90

 

[Hazard małżeństwa, miłość i magia] / 95

Małżeństwo z miłości. Czarownica swatką / 95

Magia miłosna / 95

[Małżeństwo sprawą rodzin] / 97

Konwencjonalne postawy kandydatów do małżeństwa / 98

Życie towarzyskie i jego ograniczenia / 100

Separacja społeczna. Obowiązujące wzory zachowania / 102

Sekretne kontakty młodzieży / 107

Miłość przedmałżeńska i dobór indywidualny / 108

[Trudności transakcji małżeńskiej] / 112

Małżeństwo przez ucieczkę / 116

Małżeńska intryga czarownicy 116; [Indywidualna magia miłosna] 119; [Specjalne czary miłosne] 123; [Działanie czaru i ucieczka] 132

Skandal we wsi / 135

Ucieczka Sławki. I / 135

Ucieczka Sławki. II / 152

Ucieczka Sławki. III / 162

Kłopoty wdowca. (Pierwszy szkic) /164

Wielkie niedole pożycia małżeńskiego / 171

Niedopasowanie małżeńskie a stabilność małżeństwa /171

Niedopasowanie pary małżeńskiej / 178

Impotencja. I 179; Impotencja. II 183; Impotencja. [Zapisy terenowe] 185; Bezpłodność 187; Erotyczne sny żony 190; Oziębłość męża 191; Bezpłodność. [Zapisy terenowe] 192

 

[Walka z czarami] / 196

Profilaktyka magiczna. Sporządzanie amuletów / 196

Odczynianie czarów / 200

Odczynianie. I / 200

Odczynianie. II / 203

Malleus maleficarum. Rozdymanie żył wilczych / 208

Rozdymanie żył wilczych. I / 208

Rozdymanie żył wilczych. II / 216

Diagności i terapeuci / 217

Święta z Reczan / 217

Dzisiejsi wróże Porecza / 224

[Amulety odży ze Strgomiszta] 227

 

[Wróżenie i śnienie] / 233

Wróżbiarstwo / 233

Gatanie (wróżenie) obrzędowe / 233

[Wróżenie z] pękania pszenicy 233; Amkanie jajce [Gryzienie jajka. Wróżenie z amkalicy] 234

Wróżenie z kości / 238

Łopatka owcza 239; Wróżby z kobilicy 240

Gatanie (wróżenie) przygodne. Kałauzi [Zwiastuny] / 243

Kobienie [Przepowiadanie / Krakanie / Przeczuwanie] / 246

Sny / 246

Tubylcza teoria snu/ 246

Sny. Summum obserwacji i informacji / 248

Znaczenie snów / 252

[Sennik porecki] 252; [Dynamika snów] 255

[Poszukiwanie] skarbu / 257

Sny o skarbie 257; Mitologia [skarbów] 258

 

Mit i rzeczywistość u Słowian Południowych

Plan / 263

 

Męskie matki. Mit o mężczyźnie w połogu / 265

[Wprowadzenie] / 265

[Mit o mężczyźnie, który zaszedł w ciążę] / 266

Konflikt płci / 268

Konflikt małżeński. [Zapisy terenowe] / 269

Rodzice i dzieci / 271

Mężowie i żony / 273

 

Przeżytek barbarzyństwa albo ludowy żurnalizm. Mit o sprzedanej żonie / 279

[Pieśń o sprzedanej żonie] / 279

Odkup za żonę w Macedonii. I / 284

[Wprowadzenie] / 284

Przekazywanie dóbr w związku ze ślubem / 285

Ekonomiczne aspekty wymiany małżeńskiej / 290

Społeczny charakter przekazywania dóbr / 296

Odkup za żonę a stabilność małżeństwa / 305

Odkup za żonę w Macedonii. II / 307

Odkup za żonę w tubylczej psychologii / 307

Odkup za żonę a tubylcza ekonomia / 310

Odkup za żonę a kontrola zachowania / 314

[Transakcja małżeńska. Zapisy terenowe] / 318

 

Małżeństwo matrylokalne albo fikcja w historii. Mit osadniczy / 325

Małżeństwo matrylokalne w społeczności patriarchalnej. Wprowadzenie / 325

Człowiek i ziemia / 328

[Wsie poreckie. Topografia, nomenklatura, granice] / 328

[Prawo do ziemi i jej użytkowanie] / 332

Mit pozornie historyczny / 339

[Tubylczy mit początku] / 339

[Mit domazetski i cziflicki. Wprowadzenie w kontekst] / 344

Kontekstualizacja. [System władania ziemią] / 350

[Historia osadnictwa] / 350

Analiza górnoporeckiego systemu władania ziemią. [Konflikt i mit] / 352

[Spory graniczne] / 356

[Spory graniczne. Zapisy terenowe] / 356

System rozstrzygania sporów granicznych / 362

 

Kazirodcza miłość albo seks i represja. Mit o kazirodztwie / 367

[Wprowadzenie] / 367

Pieśni kazirodcze / 368

[Postawienie problemu] / 368

[Pieśni kazirodcze z Porecza] / 373

Kontekstualizacja pieśni kazirodczych /377

Kazirodztwo: indeks / 377

Kazirodztwo w rzeczywistości / 378

Kazirodztwo w folklorze i psychologii /381

[Kazirodztwo w rzeczywistości. Zapisy terenowe] / 390

Małżeństwo między blisko spowinowaconymi / 390

Pokrewieństwo i egzogamia / 393

[Przypadki kazirodztwa] / 395

[Aborcja i kopile. Zapisy terenowe] / 398

Egzogamia wiejska / 401

 

Przeżytek zwyczaju albo konflikt i stłumienie. Mit o zabijaniu starców / 406

Plan / 406

Mit o zabijaniu starców w społeczności patriarchalnej / 409

Jądro ojcobójstwa. [Kontekstualizacja mitu o zabijaniu starców] / 416

Ojciec i syn / 416

[Dzieciństwo chłopca] / 418

[Chłopiec wśród mężczyzn] / 423

Wiek męski i małżeństwo / 425

Przewartościowywanie zasady wzajemności / 427

Przypadki konfliktów / 431

Wnioski z analizy / 438

Kompleks Edypa / 445

Kształtowanie się wczesnych nawyków / 446

Niemowlęctwo 446; Odstawienie od piersi 447; Wczesne dzieciństwo 447

Relacja matki i dziecka / 449

Dziecko zależne od matki 449; Matka zależna od dziecka 450

[Relacja matki i dziecka. Zapisy terenowe] / 450

Ojcobójstwo w rzeczywistości i w folklorze. Relacja ojciec–syn / 452

Dziecięce doświadczenia chłopca w patriarchacie. Miłość, oddanie i podległość 452; Konflikt i ojcobójstwo 453

Ojcobójstwo w folklorze i psychologii / 455

Wnioski / 457

 

Dawni bohaterzy albo historia w fikcji. Mit heroiczny / 461

Wstęp / 461

Mity o Królewiczu Marku / 465

[Inni junacy] / 475

 

[Rozproszone teksty epickie i liryczne. Zapisy terenowe]

[Epika] / 497

[Liryka] / 506

Struktura społeczna i rytuał we wsi macedońskiej

Wprowadzenie / 519

Religia i system wartości / 522

Święte i świeckie / 524

Wieś jako wspólnota religijna / 525

Organizacja czynności rytualnych / 528

Funkcje rytualne i system pozycji społecznych / 529

Udział mężczyzn w rytuale / 533

Funkcje rytualne kobiet / 538

Kobiety i kult zmarłych / 539

Magia lecznicza / 541

Czarownictwo i jego przejawy / 548

Zakończenie / 550

 

Bibliografia / 554

Indeks osób / 557

Indeks nazw geograficznych / 564

Nota edytorska / 567

 

• Title: Macedonia 2: Czarownictwo Porecza Macedońskiego. Mit i rzeczywistość u Słowian Południowych
• Author: Józef Obrębski
• ISBN: 978-83-66056-09-1, 9788366056091
• Date of issue: 2023-07-17
• Format: Ebook
• Item ID: e_3gdl
• Publisher: Oficyna Naukowa