Details zum E-Book

Areszty detencyjne w Królestwie Polskim 1815-1868. Z badań nad powstawaniem nowożytnej administracji na ziemiach polskich

Areszty detencyjne w Królestwie Polskim 1815-1868. Z badań nad powstawaniem nowożytnej administracji na ziemiach polskich

Justyna Bieda

E-book

Myśl oświecenia, uznająca wolność za jedno z podstawowych praw jednostki, zwróciła uwagę na kwestię uwięzienia człowieka przed wyrokiem, a także przyniosła pierwsze idee dotyczące zasad tymczasowego aresztowania, których praktyczne urzeczywistnienie nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku. Jednym z głównych postulatów było przyjęcie reguły oddzielania osób zatrzymanych przed wyrokiem od już skazanych. Stopniowo wprowadzano ośrodki penitencjarne przeznaczone tylko dla osób tymczasowo aresztowanych, a w europejskich procedurach karnych zaczęły pojawiać się przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania tych jednostek.

W Księstwie Warszawskim od samego początku zaczęto apelować o utworzenie bardziej rozbudowanego systemu ośrodków pozbawienia wolności, w tym rozdzielanie miejsc służących do przetrzymywania osób, względem których nie zapadł jeszcze wyrok w zależności od etapu postępowania przygotowawczego. Wówczas nie udało się jednak wprowadzić w życie reformy więziennictwa. Dopiero czasy Królestwa Polskiego przyniosły realne działania centralnych organów rządowych. Nie było to natomiast łatwe zadanie, gdyż brakowało regulacji dotyczących organizacji i funkcjonowania jednostek penitencjarnych.

Na przykładzie rozwoju instytucji aresztów detencyjnych w publikacji ukazano problemy, z jakimi mierzyły się centralne organy administracji rządowej w trakcie tworzenia zmierzającego ku nowoczesności więziennictwa w Królestwie Polskim, w tym struktur administracyjnych. Przedstawiono próby wdrażania rodzących się humanitarnych idei penitencjarnych pomimo ograniczeń wynikających z sytuacji społeczno-gospodarczej państwa.

Wstęp    9

Rozdział I. Ewolucja zasad stosowania i wykonywania zatrzymania przed wyrokiem w europejskiej doktrynie prawa karnego do początków XIX w.    37
1. Kształtowanie się zasad stosowania aresztu tymczasowego    37
2. Kształtowanie się zasad wykonywania aresztu tymczasowego    45
3. Podsumowanie    55

Rozdział II. Rozwój instytucji uwięzienia przed wyrokiem na ziemiach polskich    57
1. Warunki stosowania i wykonywania aresztu tymczasowego w I Rzeczypospolitej    57
2. Areszt tymczasowy w Księstwie Warszawskim    61
3. Areszt tymczasowy w Królestwie Polskim    65
3.1. Poglądy polskich penitencjarystów w pierwszych latach istnienia Królestwa Polskiego    65
3.2. Przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania    67
3.3. Zasady wykonywania tymczasowego aresztowania    70
3.4. Rodzaje ośrodków pozbawienia wolności dla osób tymczasowo aresztowanych    73
3.4.1. Areszty policyjne    73
3.4.2. Areszty detencyjne    74
3.4.3. Więzienia śledcze    81
4. Podsumowanie    83

Rozdział III. Rola organów administracji rządowej i sądów w funkcjonowaniu aresztów detencyjnych    85
1. Organy administracji    85
1.1. Zasada centralizacji    85
1.2. Udział organów administracji rządowej w procesie podejmowania decyzji dotyczących funkcjonowania aresztów detencyjnych    87
1.2.1. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych    87
1.2.2. Komisja Rządowa Sprawiedliwości    90
2. Organy sądowe    92
2.1. Decyzje w przedmiocie osadzenia w areszcie    92
2.2. Wydawanie ogólnych wytycznych co do postępowania z aresztantem    94
2.3. Decyzje w przedmiocie uwolnienia z aresztu    95
2.4. Wydawanie zgody na widzenia    95
2.5. Wydawanie zgody aresztantom na lepsze pożywienie    96
2.6. Wymierzanie kar dyscyplinarnych względem aresztantów    96
2.7. Odpowiedzialność sędziego z tytułu bezprawnego aresztowania tymczasowego    96
3. Nadzór nad aresztami detencyjnymi    99
4. Podsumowanie    104

Rozdział IV. Aresztanci    107
1. Osoby umieszczane w areszcie detencyjnym    107
1.1. Podejrzani o popełnienie przestępstwa    107
1.2. Szczególne zasady dotyczące osób podejrzanych o przestępstwo defraudacji (kontrabandy)    111
2. Dopuszczalny czas pobytu w areszcie detencyjnym    117
2.1. Regulacje prawne    117
2.2. Praktyka    121
3. Prawa  aresztantów    126
3.1. Wyżywienie    126
3.2. Odzież    129
3.3. Opieka lekarska    130
3.4. Widzenia    132
3.5. Utrzymywanie się z własnych funduszy    133
4. Obowiązki  aresztantów    134
4.1. Przestrzeganie ustalonych reguł zachowania    134
4.2. Praca    135
4.3. Zwrot kosztów utrzymania    138
5. Odpowiedzialność dyscyplinarna aresztantów    139
6. Podsumowanie    140

Rozdział V. Organizacja aresztów detencyjnych    143
1. Lokalizacja    143
2. Lokal    148
2.1. Obowiązek wyznaczenia lokalu przez władze miejskie    148
2.2. Wymogi ustawowe dotyczące technicznych standardów lokalu    155
2.3. Urządzenie celi więziennej     159
3. Burmistrz jako organ prowadzący areszt detencyjny    163
3.1. Uprawnienia zarządcze burmistrza    164
3.2. Czynności dozorcze burmistrza    169
3.2.1. Kontrola aresztantów przy przyjęciu do aresztu     169
3.2.2. Kontrola stanu ludności    170
3.2.3. Bieżące rewizje    173
4. Koszty funkcjonowania aresztów detencyjnych    176
4.1. Zasady finansowania kosztów utrzymania aresztów    176
4.2. Wydatki    184
4.2.1. Wyżywienie aresztantów    184
4.2.2. Utrzymanie lokalu    186
4.2.3. Wynagrodzenie służby więziennej    189
4.2.4. Remonty    189
4.2.5. Odzież    191
4.2.6. Leczenie    191
4.3. Problem rozliczenia kosztów funkcjonowania aresztów detencyjnych mieszczących się w jednym lokalu z aresztami policyjnymi    192
5. Transport    194
6. Postępowanie w razie zgonu    198
7. Podsumowanie    200

Rozdział VI. Służba więzienna    205
1. Dozorcy (nadzorcy)    205
1.1. Procedura przyjmowania do służby     205
1.1.1. Warunki kwalifikacyjne    205
1.1.2. Nominacja    208
1.2. Rozwiązanie stosunku urzędniczego    212
1.3. Obowiązki    213
1.4. Prawa    215
1.4.1. Wynagrodzenie    215
1.4.2. Uprawnienia emerytalne    217
1.4.3. Urlopy    219
1.4.4. Awanse    220
2. Strażnicy (stróże)    220
3. Odpowiedzialność urzędników państwowych za brak należytego wykonywania powierzonych im obowiązków    225
3.1. Odpowiedzialność porządkowa    226
3.2. Odpowiedzialność dyscyplinarna i karno-sądowa    228
3.3. Przepisy szczególne dotyczące odpowiedzialności służbowej burmistrza i służby więziennej w związku z funkcjonowaniem aresztów detencyjnych    230
4. Podsumowanie    233

Rozdział VII. Inne funkcje aresztów detencyjnych    235
1. Funkcje wprowadzone na mocy przepisów prawa    235
1.1. Odbywanie zastępczej kary aresztu przez defraudantów (kontrabandzistów)    235
1.2. Odbywanie kary aresztu publicznego lub aresztu na czas krótki     244
1.3. Miejsca noclegowe dla więźniów (aresztantów) podczas transportu    248
2. Inne funkcje aresztów detencyjnych wykształcone na drodze praktyki    249
2.1. Odbywanie kary aresztu policyjnego    249
2.2. Przetrzymywanie osób podlegających ekstradycji w Kaliszu    250
2.3. Przetrzymywanie osób ukrywających się przed spisem wojskowym    251
2.4. Osadzanie niewypłacalnych dłużników    252
3. Podsumowanie    254

Zakończenie    257

Bibliografia    267

Spis tabel    281
 

  • Titel: Areszty detencyjne w Królestwie Polskim 1815-1868. Z badań nad powstawaniem nowożytnej administracji na ziemiach polskich
  • Autor: Justyna Bieda
  • ISBN: 978-83-8331-211-8, 9788383312118
  • Veröffentlichungsdatum: 2023-07-28
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_3h5y
  • Verleger: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego