Tematem monografii jest analiza i ocena trendów w gospodarce finansowej jednostek samorządu terytorialnego na wybranych przykładach. Zakres czasowy obejmuje kilka ostatnich lat, zgodnie z dostępnością danych budżetowych. Autorzy, realizując postawiony cel badawczy, dokonali analizy i oceny sytuacji finansowej wybranych JST, a także oceny poziomu zagospodarowania społeczno-gospodarczego badanych gmin, przeprowadzili badania struktury dochodów i wydatków budżetowych, ocenili poziom wyniku finansowego badanych jednostek terytorialnych.
To właśnie budżet jednostek samorządu terytorialnego jest podstawowym instrumentem finansowym, który pozwala prowadzić świadomą i skuteczną politykę zaspokajania zbiorowych potrzeb i rozwoju oraz osiągnąć wyznaczone cele.