O pochodzeniu. Ujęcie naukowe

Tom 3

Pod redakcją Grzegorza Malca

Autorzy artykułów zawartych w zbiorze O pochodzeniu. Ujęcie naukowe omawiają współczesne wyzwania, przed którymi stoją naukowcy zajmujący się problematyką pochodzenia i rozwoju życia. Simon Conway Morris argumentuje, że ewolucja - wbrew temu, co sądzi większość naukowców - jest procesem zadziwiająco przewidywalnym, a jej twory nie powstały przypadkowo, lecz są efektem konwergencji prowadzącej do powtarzalności pojawiania się korzystnych rozwiązań biologicznych. Lindsay R. Craig wskazuje na debatę toczącą się między zwolennikami neodarwinizmu a uczonymi opowiadającymi się za ewolucyjną biologią rozwoju (evo-devo). Według autorki uczeni powinni wziąć pod uwagę możliwość, że nauka bardziej skorzysta na pluralizmie teoretycznym aniżeli na syntezie neodarwinizmu i evo-devo. Douglas J. Futuyma prezentuje stan współczesnej biologii ewolucyjnej. Autor wskazuje na twierdzenia głoszone przez zwolenników rozszerzonej syntezy ewolucyjnej, które mogą rzucić nowe światło na kwestie powszechnie uznawane już za rozstrzygnięte. Stephen C. Meyer zwraca uwagę, że współczesna biologia ewolucyjna nie przedstawia wiarygodnego mechanizmu powstawania nowych cech morfologicznych. Twierdzi, że za informacje genetyczne niezbędne do wykształcenia innowacji biologicznych nie odpowiadają mutacje i dobór naturalny. Denis Noble argumentuje, że nowoczesna synteza zawiera błędne interpretacje kluczowych twierdzeń biologii molekularnej, i opowiada się za wprowadzeniem biologicznej zasady względności. Steinar Thorvaldsen i Ola HOssjer zaznaczają, że kategoria precyzyjnego dostrojenia może być użyteczna nie tylko w fizyce, lecz także w biologii molekularnej. Autorzy utrzymują, że układy biologiczne ujawniają precyzyjne dostrojenie na różnych poziomach organizacji, na przykład na poziomie funkcjonalnych białek, złożonych maszyn biochemicznych w komórkach żywych i sieciach komórkowych.

Książka porusza zagadnienia pochodzenia i ewolucji życia badane metodami nauk matematyczno-przyrodniczych. Współautorami publikacji są wybitni naukowcy usiłujący budować coraz bardziej adekwatne modele wyjaśniające, heurystyczne i prognostyczne. Przybliżają się oni do głębszego rozumienia natury życia i kreślą możliwe szczegółowe scenariusze jego pochodzenia i rozwoju. Współczesna dyskusja naukowa wokół tych zagadnień nadal jednak pozostaje uwikłana w spory filozoficzne, zwłaszcza dotyczące: istoty procesów życiowych, przyczynowości sprawczej i celowej, pluralizmu teoretycznego, idei precyzyjnego dostrojenia biosystemów, możliwości opracowania nowej rozszerzonej syntezy ewolucyjnej. Ta bogata w bibliografie źródłowe książka może być inspirująca nie tylko dla przyrodników - zwłaszcza biologów, ale również filozofów przyrody i filozofów nauki; zaciekawi także czytelników o różnych innych zainteresowaniach.

- Prof. dr hab. Marian Wnuk

Niniejsza książka podejmuje zasadnicze w naukach przyrodniczych zagadnienie pochodzenia bioróżnorodności. Z sześciu tekstów wybitnych specjalistów, prezentujących różne punkty widzenia na tytułowe zagadnienie, Czytelnik dowie się, że: biologia ewolucyjna jest w przededniu rewolucyjnej zmiany; przeoczono alternatywną linię argumentacji w debacie nad związkiem między neodarwinizmem a ewolucyjną biologią rozwoju; teoria ewolucji będzie podlegała dalszemu rozszerzaniu; mechanizmy selekcji i mutacji genetycznych nie stanowią adekwatnego przyczynowo wyjaśnienia powstawania form biologicznych należących do wyższych grup taksonomicznych; biologia molekularna nie potwierdza założeń, które legły u podstaw nowoczesnej syntezy; teza o dostrojeniu jest zagrożeniem dla konwencjonalnej darwinowskiej teorii ewolucji. Książka ta powinna znaleźć się na półce każdego, kto interesuje się problematyką pochodzenia życia.

- Dr hab. Krzysztof J. Kilian, prof. UZ

Seria "O pochodzeniu"

Historia myśli ludzkiej obfituje w rozmaite próby zrozumienia otaczającego nas świata przyrody. Zagadnienia, które wzbudzają w tym obszarze zapewne najwięcej kontrowersji, dotyczą pochodzenia Wszechświata, życia i człowieka. "O pochodzeniu" to trzy tomy zebranych artykułów pod redakcją Grzegorza Malca, omawiające zagadkę pochodzenia w ujęciu filozoficznym (tom 1), historycznym (tom 2) i naukowym (tom 3).

Cechą charakterystyczną całej serii jest podejście polemiczne, które pozwala czytelnikowi poznać różnorodne opinie i argumenty wybitnych uczonych prezentujących odmienne stanowiska w sprawach m.in. naturalizmu, teorii inteligentnego projektu i teorii ewolucji, a także tło historyczne toczących się debat. Na wszystkie trzy tomy składa się staranny wybór artykułów przybliżających polskiemu czytelnikowi kontrowersje dotyczące problematyki pochodzenia, która nieustannie wzbudza ogromne zainteresowanie.