E-book details

Zeszyt “Architektura" nr 19, Percepcja miejskiej przestrzeni publicznej w ujęciu kategorii witruwiańskich

Zeszyt “Architektura" nr 19, Percepcja miejskiej przestrzeni publicznej w ujęciu kategorii witruwiańskich

Paweł Trębacz

Ebook

Badania przedstawione w niniejszej pracy służą pogłębieniu rozumienia percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej. Starano się określić elementy tej przestrzeni, które mają istotne znaczenie w procesie postrzegania. Jak juk wspominano, lepsze poznanie mechanizmu postrzegania pozwala na bardziej precyzyjne określenie zasad, jakim powinna podlegać budowa formy. Drugim istotnym celem pracy jest powiązanie uzyskanych wyników z kardynalnymi wartościami, stanowiącymi podstawę budowy miejskiej przestrzeni publicznej, a szerzej - kreacji architektonicznej jako sztuki kształtowania przestrzeni.

Opracowanie składa się z czterech części.
We wprowadzeniu określono cel badań: problem badawczy, hipotezę oraz przyjęto metodę i zakres badań, a także opisano dotychczasowy stan wiedzy, dotyczącej percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej. Omówiono samo pojęcie miejskiej przestrzeni publicznej oraz jej cechy charakterystyczne, a przede wszystkim elementy wchodzące w skład jej fizjonomii.
W pierwszej części, w której zawarto badania empiryczne, przedstawiono dotychczas stosowane rodzaje metod badawczych dotyczących percepcji przestrzeni miejskiej, wynikających z różnych podejść do samego rozumienia przestrzeni. Wyjaśniono wybrane metody badawcze, przebieg badań oraz przedstawiono osiągnięte rezultaty. Natomiast szczegółowe wyniki badań umieszczono w Dodatku załączonym na końcu opracowania. Naszkicowano podstawową problematykę dotyczącą uwarunkowań fizjologicznych i psychologicznych aparatu percepcyjnego w ujęciu wielodziedzinowym. W szczególności wskazano na znaczenie złożonych pakietów informacji, nazywanych schematami percepcyjnymi, wykorzystywanych w procesach poznawczych, gromadzących wiedzę wynikającą z uwarunkowań biologicznych, kulturowych i subiektywnych doświadczeń.
W kolejnej części odniesiono kategorie witruwiańskie: trwałości, użyteczności i urody, do elementów tworzących miejską przestrzeń publiczną w trzech skalach: makro - całego układu, mezo - ciągu przestrzennego i mikro - wnętrza urbanistycznego. Jednocześnie powiązano te kategorie z trzema rodzajami pakietów informacji wchodzących w skład schematów percepcyjnych. W tym kontekście osadzono rezultaty przeprowadzonych badań empirycznych, łącząc zagadnienia odczytu wrażenia emocjonalnego, opisującego schemat percepcyjny, z waloryzacją estetyczną.
W części końcowej, podsumowującej opracowanie, przedstawiono wnioski, dotyczące uzyskania, przynajmniej częściowej, odpowiedzi na pytania o percepcję miejskiej przestrzeni publicznej oraz możliwości bezpośredniego ich przełożenia na sposób projektowania tej przestrzeni, pozwalające otworzyć nowe, wielodziedzinowe pola dla dalszych działań badawczych.

1. Wprowadzenie 7

1.1. Uzasadnienie wyboru tematu 7

1.2. Cel badan 11

1.2.1. Problem badawczy 11

1.2.2. Przedmiot badań 12

1.2.3. Pytania problemowe 14

1.2.4. Hipoteza 16

1.3. Metoda badawcza i zakres badan 17

1.4. Wyjaśnienie pojęć wykorzystanych w pracy 18

1.4.1. Miejska przestrzeń publiczna 18

1.4.2. Trzy skale percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej 36

1.4.3. Triada kategorii witruwianskich 38

1.5. Stan wiedzy w zakresie tematu badan 39

1.6. Układ pracy 49

2. Badania empiryczne percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej 51

2.1. Poznanie przestrzennego aspektu rzeczywistości 51

2.1.1. Przestrzeń istniejąca obiektywnie 52

2.1.2. Przestrzeń odbierana subiektywnie 54

2.1.3. Przestrzeń społeczno-kulturowa 57

2.1.4. Podsumowanie 60

2.2. Modele badawcze percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej 60

2.2.1. Badanie struktury geometrycznej 61

2.2.2. Badanie wrażenia emocjonalnego wynikającego z percepcji formy przestrzennej 65

2.2.3. Badanie wyobrażeń dotyczących przestrzeni – mapy poznawcze 72

2.2.4. Podsumowanie 75

2.3. Percepcja 75

2.3.1. Psychologiczne uwarunkowania percepcji 76

2.3.2. Percepcja wzrokowa 83

2.3.3. Fizjologiczne uwarunkowania percepcji 93

2.3.4. Podsumowanie 102

2.4. Empiryczne badania własne formy miejskiej przestrzeni publicznej 104

2.4.1. Założenia badawcze 105

2.4.2. Metoda badawcza 106

2.4.3. Przebieg badania 107

2.4.4. Wyniki 107

2.4.5. Dyskusja 108

2.4.6. Wnioski 110

3. Kształtowanie miejskiej przestrzeni i publicznej w kontekście uwarunkowań percep­cyjnych 114

3.1. „Firmitas”, czyli trwałość wzorca kulturowego 115

3.1.1. „Firmitas” w skali makro, czyli trwałość układu sieci przestrzeni publicznych 117

3.1.2. „Firmitas” w skali mezo, czyli trwałość wzorca sekwencji narracyjnej 174

3.1.3. „Firmitas” w skali mikro, czyli trwałość wzorca wnętrza urbanistycznego 186

3.2. „Utilitas”, czyli logika powiazań funkcjonalnych 189

3.2.1. „Utilitas” w skali makro, czyli orientacja dzięki hierarchii 190

3.2.2. „Utilitas” w skali mezo, czyli zgodność formy z funkcją ciągu przestrzennego 196

3.2.3. „Utilitas” w skali mikro, czyli logika uformowania miejsc węzłowych 201

3.3. „Venustas”, czyli wrażenie estetyczne 221

3.3.1. „Venustas” w skali makro, czyli uroda sylwety miasta 228

3.3.2. „Venustas” w skali mezo, czyli melodia układów czasoprzestrzennych 231

3.3.3. „Venustas” w skali mikro, czyli zdefiniowana forma przestrzenna wnętrza 240

4. Podsumowanie 265

4.1. Powiązanie triady kategorii oraz trzech skal z zasadami kształtowania formy miejskiej przestrzeni publicznej 265

4.2. Uproszczona percepcja za pomocą schematów 267

4.3. Wrażenie estetyczne jako efekt dopasowania schematu percepcyjnego do formy 269

4.4. Wykorzystanie schematów w tworzeniu „melodii” układów urbanistycznych 272

4.5. Kierunki dalszych badan 274

Dodatek.  Zestawienie danych z badan własnych percepcji formy miejskiej prze­strzeni publicznej 276

Streszczenie 295

Summary 297

Literatura 299

Zestawienie tabel i ilustracji 314

  • Title: Zeszyt “Architektura" nr 19, Percepcja miejskiej przestrzeni publicznej w ujęciu kategorii witruwiańskich
  • Author: Paweł Trębacz
  • ISBN: 978-83-8156-684-1, 9788381566841
  • Date of issue: 2025-04-08
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_4dah
  • Publisher: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej