Szczegóły ebooka

Legitymizacja artystyczna plakatu w PRL 1944-1968

Legitymizacja artystyczna plakatu w PRL 1944-1968

Katarzyna Matul

Ebook

Czy plakat jest dziełem sztuki, a jego autor artystą? Jeśli tak, to co lub kto o tym decyduje? Chodzi o formę plakatu, jego estetykę, a może wykształcenie autora lub zdanie krytyków bądź marszandów? Czy plakat na wystawie to już dzieło sztuki czystej, czy tylko wizytująca muzeum sztuka ulicy? W jaki sposób polski plakat - będący swobodną, ekspresyjną formą graficzną, powiązaną z zachodnią sztuką nowoczesną i przekraczającą granice pomiędzy grafiką a malarstwem - zdobył tak znaczącą pozycję artystyczną w komunistycznej Polsce, gdzie sztuka podlegała cenzurze i propagandowym wytycznym partii?

Katarzyna Matul zabiera nas w złożony i fascynujący świat wzajemnych powiązań i relacji pomiędzy sztuką a polityką, które rzucają nowe światło na fenomen artystyczny nazywany powszechnie "polską szkołą plakatu". Legitymizacja artystyczna plakatu w PRL to jej doktorat, obroniony w 2018 roku na Uniwersytecie w Lozannie. Jest pokłosiem badań Autorki w nieanalizowanych wcześniej archiwach publicznych i prywatnych oraz pierwszą w historiografii naukową analizą polskiego plakatu z punktu widzenia kilku uzupełniających się perspektyw: krytyki artystycznej, wystawiennictwa oraz szkolnictwa artystycznego w kontekście nowej konfiguracji przestrzeni politycznej PRL z jej ideologią, polityką kulturalną, gospodarką pozbawioną wolnego rynku, specyficzną sytuacją artstyczną oraz międzynarodowymi napięciami zimnowojennymi.

*

Praca Katarzyny Matul pozwala na stworzenie modelu badań nad plakatem nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami.

prof. Philippe Kaenel, Uniwersytet w Lozannie

Podziękowania

 

Wprowadzenie

 

Tło badań, cele i założenia

 

Problematyka i zagadnienia

 

Sztuka i polityka

 

Plakaty

 

Koncepcja „polskiej szkoły plakatu” a geografia artystyczna

 

Obszar badań

 

Źródła

 

Plan pracy

 

Krytyka artystyczna plakatu

 

Czy krytyka artystyczna jest skuteczną formą legitymizacji?

 

Granice krytyki artystycznej w ustrojach demokratycznym i komunistycznym

 

Miejsce krytyki w strukturacji dóbr w ustrojach demokratycznym i komunistycznym

 

Wolność wypowiedzi krytyków w ustrojach demokratycznym i komunistycznym

 

Kim są krytycy sztuki?

 

Przegląd czasopism literackich, artystycznych i kulturalnych publikujących recenzje plakatów

 

Jan Lenica – krytyk plakatu

 

Dział „Grafika”

 

Pomieszanie krytyki i teorii

 

Kryteria ideologii w czasach socrealizmu

 

„Drobiny buntu” – artykuły Jana Lenicy w „Nowej Kulturze”

 

Krytyk kontestator a krytyk „dyżurny”

 

Dyskusje wewnętrzne i publiczne

 

Rada Artystyczno-Programowa

 

Realna zdolność legitymizacji artystycznej

 

Krytycy – robotnicy, chłopi i żołnierze

 

Krytyk laik

 

Magazyn „Polska / La Pologne / Poland / Polen / Polonia / Pol’sza…”

 

Plakat jako narzędzie propagandowe w czasach zimnej wojny

 

Informacja i propaganda

 

Wydawnictwo w Językach Obcych „Polonia” i Agencja „Interpress”

 

„Amerykańskie marzenie” a „polskie marzenie”

 

„Life” i „Polska”

 

„Polska” i „Pol’sza”

 

Materializm fotografii reklamowej na łamach magazynu „Life”

 

Kontra idealizm plakatu w „Polsce”

 

Plakat

 

Demokratyczne, antykomercyjne, autorskie i dostępne dla mas dzieło sztuki

 

Reprodukcje plakatów jako ilustracje i narzędzie propagandowe

 

„Polska sztuka plakatu”

 

Magazyn „Projekt”

 

Plakat jako dzieło sztuki par excellence „nowoczesnej”

 

Inna nowoczesność

 

Plakat „nowoczesny”

 

„Propaganda estetyczna” i koncepcja „polskiej szkoły plakatu”

 

Nowa hierarchia artystyczna

 

Recenzje plakatów

 

Z ulicy do muzeum

 

Wystawy plakatu

 

Od „wystawy propagandowej” do trwałej sztuki

 

Kilka uwag historiograficznych i metodologicznych

 

Demokratyczne muzeum sztuki

 

Tak zwane sztuki niskie oraz instytucje kultury w ustrojach demokratycznym i komunistycznym

 

Plakat i tak zwane sztuki niskie na „wystawach propagandowych” w okresie socrealizmu

 

I Ogólnopolska Wystawa Plakatu (1953)

 

Od wystawy „propagandowej” do edukacji estetycznej

 

II Wystawa Ilustracji, Plakatu i Drobnych Form (1955)

 

Legitymizacja polityczna grupy „formalistów” i bronione przez nią kryteria oceny

 

„Wystawy jako reprezentacje władzy”

 

Wystawy plakatu politycznego i kulturalnego

 

Plakat – „sztuka trwała”

 

Propaganda polityczna – propaganda kulturalna

 

Wystawy plakatu za granicą

 

„Polski plakat” w NRD i RFN (1950–1951)

 

Plakat jako obiekt wystawienniczy i propagandowy

 

„Výstava Polský plakát” w Pradze (1954)

 

„An Exhibition of Polish Posters” w Stanach Zjednoczonych (1955)

 

Wystawa polskich plakatów w Palais des Expositions w Genewie (1955)

 

Postulat godnej przestrzeni wystawienniczej dla plakatu

 

Muzeum Plakatu w Wilanowie

 

Nowoczesne muzeum dla „nowoczesnej” sztuki

 

Utworzenie Muzeum Plakatu

 

Jaka powinna być architektura dla plakatu – obiektu muzealnego

 

Inauguracja pierwszego na świecie muzeum plakatu

 

Jaki rodzaj scenografii wybrać dla wystaw w Muzeum Plakatu

 

Jakie plakaty i jakie wystawy pokazywać w Muzeum Plakatu

 

Plakaty i plakaciści w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych

 

Sztuki „wysokie” i „niskie” w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych

 

Hierarchia artystyczna w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych

 

Przed II wojną światową i po niej

 

Stworzenie nowych pracowni projektowania graficznego

 

W tym pracowni plakatu

 

Starania Józefa Mroszczaka i Henryka Tomaszewskiego

 

Zapewnienie autonomii Wydziałowi Grafiki

 

(Autonomiczny) Wydział Grafiki

 

Status plakatu w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych

 

W odniesieniu do innych sztuk

 

Zawód „plakacista”

 

Kształcenie „plakacisty” w pracowni Henryka Tomaszewskiego

 

Między malarstwem a projektowaniem graficznym

 

Uniezależnienie się plakatu od grafiki warsztatowej i reklamy

 

Zakończenie

 

Cztery etapy

 

Zakres i metody legitymizacji artystycznej

 

Centralna rola artystów plakatu

 

Strategie legitymizacji „nowoczesnego” plakatu

 

Dyskurs towarzyszący legitymizacji artystycznej plakatu

 

Rodzaj plakatu, jaki zyskał uznanie

 

Jego związki z obowiązującą ideologią

 

Bibliografia

 

Archiwa i dokumentacja

 

Wywiady

 

Opracowania, artykuły, katalogi wystaw

 

Katalogi wystaw polskiego plakatu w Polsce i za granicą

 

Aneksy

 

Spis ilustracji

 

Indeks osób, instytucji, czasopism i pojęć

  • Tytuł: Legitymizacja artystyczna plakatu w PRL 1944-1968
  • Autor: Katarzyna Matul
  • ISBN: 978-83-242-6872-6, 9788324268726
  • Data wydania: 2025-07-11
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_4isk
  • Wydawca: Wydawnictwo UNIVERSITAS