Najnowsze badania z obszaru zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży pokazują rosnącą skalę zjawisk takich jak depresja, lęki, zaburzenia nastroju i wypalenie emocjonalne. Wśród grup szczególnie narażonych na przeciążenia psychiczne znajdują się zarówno dzieci i młodzież w spektrum autyzmu, jak i ich rodzice, opiekunowie oraz nauczyciele.

Osoby z autyzmem często potrzebują specjalistycznego wsparcia, a opieka nad nimi może być wyzwaniem zarówno dla rodziców i opiekunów, jak i nauczycieli. Ma to znaczący wpływ na ich jakość życia i może prowadzić do wypalenia zawodowego lub opiekuńczego. System edukacji i rynek pracy nie są w Polsce dostatecznie dostosowane do potrzeb osób w spektrum autyzmu. Opieka nad dziećmi z autyzmem nierzadko stawia rodziców, opiekunów i nauczycieli przed sporymi trudnościami - emocjonalnymi, finansowymi i społecznymi.

Wielu badaczy koncentruje się na niedostatecznym wsparciu ze strony systemu oraz na negatywnym wpływie tych trudności na relacje rodzinne. Rodzice takich dzieci najczęściej borykają się z napięciem emocjonalnym, wypaleniem opiekuńczym i innymi problemami natury psychicznej. Praca, która praktycznie nigdy się nie kończy i często odbywa się bez odpowiedniego wsparcia, potrafi powodować chroniczne zmęczenie, problemy ze snem czy różne dolegliwości zdrowotne. Do tego dochodzi poczucie samotności oraz wykluczenia społecznego. Co gorsza, rodzice bardzo często muszą się borykać z trudnymi procedurami związanymi z ochroną zdrowia, edukacją czy orzecznictwem, co tylko pogłębia psychiczne i finansowe problemy. Ostatecznie sytuację pogarsza brak tzw. opieki wytchnieniowej. Wypalenie rodzicielskie rzutuje nie tylko na samo zdrowie rodziców. Nierzadko odbija się negatywnie na relacjach małżeńskich czy więziach rodzinnych. Czasem matki i ojcowie, którzy nie otrzymują należytej pomocy, zaczynają obwiniać bliskich za swoje kłopoty emocjonalne.

Jeśli chodzi o nauczycieli, których praca jest uważana za jedną z najbardziej stresujących w przypadku tych pracujących z dziećmi w spektrum autyzmu, poziom stresu i ryzyko wypalenia są jeszcze wyższe. Wypalenie to objawia się między innymi: męczącym wyczerpaniem emocjonalnym, poczuciem bezsensu pracy czy różnymi psychosomatycznymi dolegliwościami. Praca z takimi dziećmi wymaga dodatkowych zadań, jak dostosowanie materiałów edukacyjnych czy stworzenie odpowiedniego środowiska. Niestety, często brakuje im właściwego przygotowania lub czują się mało skuteczni w radzeniu sobie z trudnymi zachowaniami podopiecznych, co tylko podnosi poziom stresu. Ostatecznie, to wszystko ma wpływ na jakość edukacji dzieci ze spektrum autyzmu. Wypalenie wśród nauczycieli może powodować spadek zaangażowania, kreatywności czy wręcz zwiększać nieobecności w pracy.

Kwestia wypalenia, zarówno zawodowego, jak i opiekuńczego, staje się zatem jednym z ważniejszych tematów badań. A zadaniem badaczy i praktyków staje się znalezienie dobrych sposobów, które pomogą rodzicom, opiekunom i nauczycielom dzieci z autyzmem radzić sobie z tym wypaleniem.

Spośród poruszanych w badaniach zagadnień można wymienić kilka kluczowych. Po pierwsze, ważna jest samodzielność oraz świadomość rodziców i opiekunów. Chodzi tu o regularne sprawdzanie, jak się czują fizycznie i emocjonalnie, oraz o to, czy zdają sobie oni sprawę z własnych ograniczeń i je akceptują. Kolejne zagadnienie to tzw. równowaga między życiem zawodowym a prywatnym (ang. work-life balance). Należy pilnować, żeby obowiązki nie zdominowały innych aspektów życia. Aby znalazło się miejsce na relaks i pozytywne metody rozładowania napięć
emocjonalnych.

Kolejnym elementem jest budowanie wokół siebie sieci wsparcia, szukanie i przyjmowanie pomocy od rodziny, przyjaciół, a także współpraca między rodzicami, szkołami i specjalistami, nie zapominając o konieczności korzystania z pomocy profesjonalistów - psychologów czy psychoterapeutów.

Aby rodzice, opiekunowie, jak i nauczyciele mogli efektywnie pełnić swoje role, niezbędne jest zapewnienie im odpowiedniego wsparcia, edukacji i zasobów, które pomogą im dbać o własne zdrowie psychiczne i fizyczne, zapobiegając wypaleniu. Wskazane wyżej zagadnienia badawcze i praktyczne są wiodącymi wątkami w zawartych w niniejszej monografii opracowaniach i badaniach własnych autorów.