Wybór pism estetycznych (Juliusz Żórawski)

Juliusz Żórawski

Juliusz Żórawski zasłużył na miejsce wśród innych polskich estetyków jedną pracą O budowie formy architektonicznej. Praca ta (napisana w 1943 jako rozprawa doktorska pt. Z zagadnień kompozycji architektonicznej, a opublikowana w 1962) miała ogromne znaczenie dla teorii architektury. Nie znaczy to jednak, że spotkała się z szerszym zainteresowaniem. Dzieło Żórawskiego znane było bowiem jedynie wąskiemu gronu polskich czytelników. Jego wielkość nie polega więc na popularności, lecz na tym, że Autor pierwszy zauważył zbieżność między psychologią i architekturą i wykorzystał ją do sformułowania oryginalnej teorii formy architektonicznej... (wstęp)

Wybór pism estetycznych (Konstanty Regamey)

Konstanty Regamey

Pisma Konstantego Regameya stanowią istotny fragment obrazu polskiej estetyki muzycznej, szczególnie lat 30. XX wieku, i w znaczący sposób dopełniają dokonania estetyki akademickiej tego okresu zdominowanej przez teorie Romana Ingardena, Zofii Lissy i Stefanii Łobaczewskiej. Regamay oceniany był jako "polemista i szermierz myśli muzycznej otwierającej nowe perspektywy" i jako główny rzecznik "obozu muzycznego postępu", wnikliwie systematyzujący współczesne mu tendencje stylistyczne. Największą rolę w jego koncepcjach estetycznych odegrały dwie teorie: rozbudowany system filozoficzny Józefa Hoenego-Wrońskiego oraz estetyczna teoria "Czystej formy" Stanisława Ignacego Witkiewicza.  

Wybór pism estetycznych (Konstanty Troczyński)

Konstanty Troczyński

  Dorobek Troczyńskiego jest oryginalny i jego ostateczny kształt wynika (podobnie jak kształt dzieła sztuki w opracowanej przez niego teorii czynności artystycznych) ze świadomego wyboru, z aktu decyzji o porzuceniu starych szkół filologicznych, historycznych, genetycznych i psychologistycznych. Troczyński, jak można wnioskować na podstawie tekstów, uważnie śledził rozwój idei naukowych i filozoficznych z zakresu psychologii, socjologii, fenomenologii, teorii sztuki i metodologii. Dostrzegał potrzebę rewizji podstaw metodologicznych nauk humanistycznych. Jego myślenie o sztuce literackiej było konsekwencją wyboru szerokiego, interdyscyplinarnego modelu badań. Znał wielu twórców ówczesnego środowiska humanistycznego, wnikliwie analizował ich poglądy, ale wyjątkowo wcześnie jako zaledwie trzydziestoletni człowiek wyznaczył własne kierunki badań koncentrując się na teorii literatury i estetyce literackiej.

Wybór pism estetycznych (Stanisław Brzozowski)

Stanisław Brzozowski

Tadeusz Szkołut, Estetyka Stanisława Brzozowskiego WYBÓR PISM ESTETYCZNYCH STANISŁAWA BRZOZOWSKIEGO   1. KULTURA - SPOŁECZEŃSTWO - HISTORIA [Rzeczywistość kultury w perspektywie „filozofii krytycznej"} Nasz „ja" i historia Kultura i życie [Od kultury „cząstkowej" do kultury „całkowitej"]   2. MŁODZIEŃCZE PRACE KRYTYCZNE: W WALCE O NOWĄ SZTUKĘ DLA NOWEGO SPOŁECZEŃSTWA My młodzi Tu l'as soulu, Georges Danin...[Anachroniczność pisarstwa Sienkiewicza] (fragment) Henryk Sienkiewicz i jego stanowisko w literaturze współczesnej (fragmenty) Współczesne kierunki w literaturze współczesnej (fragment) Maurycy  Maeterlinck. Z powodu wystawienia Monny Vanny w Warszawie [Immoralistką jest w istocie swej twórczość"] (fragment) Sztuka i społeczeństwo [Sztuka - „korektyw życia społecznego"] (fragmenty) Teatr współczesny i jego dążności rozwojowe [Znaczenie teatru w kulturze] (fragmenty) O nowej sztuce [Zadania sztuki w perspektywie „indywidualizmu bezwzględnego"] (fragmenty) Miriam [Sztuka jako „wielka antycypacja"](fragmenty)   3. „WSPÓŁCZESNA KRYTYKA LITERACKA W POLSCE" [FILOZOFICZNO-ESTETYCZNE PRZESŁANKI I KONKLUZJE KRYTYKI LITERACKIEJ] Sprawdziany i metody krytyki Subiektywizm i obiektywizm Sztuka i krytyka Drogi krytyki, jej typy i odmiany Zadania krytyki wobec literatury istniejącej i tej, która powstaje (fragment) Mitologia estetyczna: - Miriam [Zmistyfikowana świadomość estetyczna] Kilka słów z teorii powieści [Forma epicka a forma dramatyczna]   4. TRAGIZM W ŻYCIU I JEGO RÓŻNORAKIE MANIFESTACJE W SZTUCE [Teatr jako „samopoznanie ludzkości"] (fragmenty) [Istota tragedii] (fragment) Stanisław Przybyszewski [Jako wyraziciel dehumanizacji życia nowoczesnego] Styl Ibsena [„Żal po tragedii] Dzieje grzechu Stefana Żeromskiego [Odpowiedzialność człowieka za swe życie jako tragiczna zdobycz nowoczesności] (fragment) [Tragiczna zguba pięknego człowieka] ( fragment) [Rzeźba jako wyraz tragicznej wolności człowieka nowoczesnego] (fragment)   5. HUMOR I PRAWO [HUMOR JAKO ZASADA LITERATURY ANGIELSKIEJ] Humor i prawo [Humor jako zasada literatury angielskiej] (fragment)   6. „PAMIĘTNIK" [ FRAGMENTY ESTETYCZNE] [Poezja i „zmysł historyczny"] [Poezja jako „twórcza autodefinicja człowieka"] [Krytyka literacka - analiza żywej tradycji] [Styl epoki i jego ekspresja w literaturze] [Słowo - jedyna rzeczywistość człowieka  - nie istniej poza historią] [Estetyczne usprawiedliwienie artyzmu"] [Styl - kultura uwewnętrzniona przez jednostkę] [Etyczność wpisana w strukturę ludzkiego świata społeczno-historycznego]   7. AFORYZM O KRYTYKU, TWÓRCY I KULTURZE ARTYSTYCZNEJ Aforyzm o krytyku, twórcy i kulturze artystycznej [wybór]   Bibliografia

Wybór pism estetycznych (Stanisław Witkiewicz)

Stanisław Witkiewicz

"W tytułach prac Witkiewicza uderza to, że nie pojawia się w nich termin "estetyka", natomiast wielokrotnie pojawia się termin "krytyka". Witkiewicz nie pozostawia czytelnikowi wątpliwości - uważa się za krytyka, jednakże krytyka w szerokim, a nie w wąskim rozumieniu. "Krytyka sztuki w obszerniejszym rozumieniu - czytamy w Malarstwie i krytyce u nas - jest jej teorią - filozofią". Jej zadaniem jest tworzenie naukowych narzędzi wyjaśniania sztuki i przez to dostarczanie krytyce w wąskim rozumieniu, czyli nastawionej na ocenę analizie dzieł sztuki, obiektywnych kryteriów oceny. Witkiewiczowskie pojęcie krytyki w szerszym znaczeniu bliskie jest więc dzisiejszemu rozumieniu pojęcia estetyki. Będąc krytykiem "w obszerniejszym rozumieniu", był więc zarazem estetykiem." - Józef Tarnowski

Wybór pism estetycznych (Stefan Szuman)

Stefan Szuman

Maria Kielar-Turska, Stefan Szuman - artysta i uczony WYBÓR PISM ESTETYCZNYCH STEFANA SZUMANA 1 SZTUKA DZIECKA Psychologia twórczości rysunkowej dziecka Analiza i ocena rysunków dzieci Rozwój kolorystyki w sztuce dziecka 2 ANALIZA DZIEŁA SZTUKI I JEGO ODBIORU O artystach i ich twórczości Pojęcie dawki estetycznej Budowa utworów artystycznych Wpływ bajki na psychikę dziecka O kunszcie i istocie poezji lirycznej O słuchaniu i przeżywaniu muzyki Pogoda, humor i dowcip Mozarta (na tle jego listów) O „świecie" obrazu zamkniętym w jego ramach  Styl groteskowy w teatrze lalek   Pojęcie dyletantyzmu i jego rodzaje Sztuka samorodna a sztuka dyletancka

Wybór pism estetycznych (Zofia Lissa)

Zofia Lissa

"W bogatym dorobku muzykologicznym Zofii Lissy (ur. 19 X 1908 we Lwowie, zm. 26 III 1980 w Warszawie) pierwszoplanowe miejsce zajmują publikacje z zakresu estetyki muzycznej. Miały one w pełnym tego słowa znaczeniu charakter pionierski, bowiem otwarły na polskim gruncie nieznane przedtem perspektywy myślenia o muzyce, wnosząc zarazem znaczny wkład do światowej estetyki muzycznej. Dowodem są nie tylko liczne tłumaczenia prac tej uczonej na języki obce, ale też przyznana jej w roku 1979 - na rok przed śmiercią - prestiżowa nagroda Międzynarodowej Rady Muzycznej (International Music Council)" - Zbigniew Skowron                    

Wybrane diatryby i Encheiridion. Stoicka sztuka życia

Epictetus (Epiktet)

Najpierw naucz się znaczenia tego, co chcesz powiedzieć, a dopiero potem mów Epiktet O życiu Epikteta wiemy stosunkowo niewiele. Wszystkie dzieła opatrzone imieniem tego greckiego filozofa zostały spisane przez jednego z jego uczniów, Flawiusza Arriana. Epiktet przyjął sokratejski sposób nauczania - dyskutował, spierał się i przemawiał do słuchaczy, którym starał się przekazać swoje przemyślenia o naturze człowieka, wolności i szczęściu. Jego nauki, mówiące o tym, że od zrozumienia tych kwestii zależy osobiste szczęście i spełnienie człowieka, czyli eudajmonia, wydają się dziś szczególnie aktualne i potrzebne. Nadeszły czasy ciągłych wyzwań i rozbudzania nierealistycznych pragnień, które nie mają szans na spełnienie mimo podejmowania najwyższych wysiłków. Równocześnie rzeczy ważne, fundamentalne dla człowieczeństwa, zdają się umykać uwadze wielu ludzi. Diatryby oraz podręcznik Encheiridion powstały, aby ułatwić czytelnikom zrozumienie prawdziwego znaczenia przyjemności, obowiązków i cnót, jakimi powinni się kierować. Wybitny myśliciel podkreśla, że filozofia ma moc nadawania życiu sensu i wzbudzania odczucia szczęścia. Istnieją rzeczy zależne od człowieka i niezależne od niego, a niepowodzenia, których doznaje on nie ze swojej winy, nie powinny wywoływać żalu. Ta niewielka książeczka, przygotowana na podstawie przekładu wybitnego znawcy kultury klasycznej George'a Longa, wymaga od czytelnika uważności. Konieczne jest zgłębienie słów Epikteta i zastanowienie się nad niektórymi kwestiami. Jest to jednak dzieło, które powinien przestudiować i przemyśleć każdy, kto chce uporządkować swoje życie i nadać znaczenie sprawom w nim najważniejszym. Jest tylko jedna droga do szczęścia ? przestać się martwić rzeczami, na które nie masz wpływu Epiktet Nic tak nie zadziwia ludzi, jak zdrowy rozsądek i proste działanie Epiktet