Karbala. Raport z obrony City Hall

Ppłk Grzegorz Kaliciak

W kwietniu 2004 roku w środkowym Iraku, w świętym mieście Karbala polscy żołnierze stoczyli krwawą bitwę z radykalnymi bojownikami Muktady as-Sadra. Otoczeni przez wrogów, w nieprzyjaznym mieście, przez kilka dni bez wsparcia z powietrza bronili dwupiętrowego budynku City Hall. Rebelianci mieli wielokrotną przewagę liczebną. Co chwila ponawiali szaleńcze ataki. Mieli moździerze, RPG, granatniki Pallad i diektariewy, których pociski potrafią przebić pancerz BRDM-a. Nie przejmowali się prawem wojennym i byli gotowi umrzeć za swoją sprawę.  To historia dowódcy żołnierzy z City Hall. Relacja z pierwszej ręki, bez retuszu opowieść o odwadze i okrucieństwach wojny.

Książę Antoni Paweł Sułkowski (1785-1836) - działalność wojskowa i polityczna

Dawid Madziar

W książce przedstawiono oraz oceniono działalność wojskową i polityczną księcia Antoniego Pawła Sułkowskiego w latach 1806–1836. W czasach napoleońskich zrobił zaskakująco szybko karierę. W zaledwie kilka lat, rozpocząwszy służbę w 1806 r. w stopniu pułkownika, awansował do rangi generała dywizji w 1813 r. Mający wówczas 28 lat Sułkowski stał się najmłodszym posiadaczem tego stopnia w historii Wojska Polskiego. Swoich cnót żołnierskich dowiódł podczas kampanii napoleońskich na Pomorzu Zachodnim, w Hiszpanii, Rosji i Niemczech. W pracy podjęto próbę rekonstrukcji systemu wartości, którym się kierował, oraz celów i motywacji, które z niego wynikały.

Lipany 1434

Piotr Strzyż

Bitwa pod Lipanami jest uznawana za jedną z najważniejszych bitew w historii Czech – obok Suchych Krut (Dürnkrut) w 1278 r. oraz Białej Góry w 1620 r. Dnia 30 maja 1434 r. na polach w okolicy niewielkich wsi Lipany i Hřibý rozegrał się krwawy bój, który przesądził o upadku rewolucji husyckiej. Wojska koalicji antyhusyckiej w ciągu kilku godzin doszczętnie rozbiły – dotychczas uznawane za niepokonane – wojska husyckich radykałów, przypieczętowując ich koniec. Dla historyków wojskowości szczególnie zajmujące jest wyjaśnienie, w jaki sposób oddziałom koalicyjnym udało się przeprowadzić skomplikowany i jednocześnie skuteczny plan. Rekonstrukcja przebiegu bitwy nie jest jednak zadaniem łatwym. Zachowane przekazy źródłowe, podobnie jak w przypadku wielu (albo i większości) bitew doby średniowiecza, mimo pozornej szczegółowości nie zawsze są w pełni wiarygodne i spójne ze sobą. Wciąż sporo kwestii pozostaje zagadką. Bitwa pod Lipanami wyróżniła się na tle innych działań militarnych tego czasu zastosowaną taktyką. Husyci zwykle walczyli z armiami uszykowanymi na klasyczny, rycerski sposób walki – tabor husycki pełnił funkcję fortecy. Jednak pod Lipanami, gdy obie strony zastosowały tabor z ustawionych w rzędy wozów bojowych, zaszła potrzeba modyfikacji utartych schematów. Manewr pozorowanego odwrotu okazał się kluczem do odniesienia sukcesu przez stronę koalicyjną. Zmiana ta wprowadziła do dość już skostniałego kanonu pewne istotne novum. W ten sposób już w trzy dekady później, w czasach Jerzego z Poděbradu, wojska Królestwa Czech mogły z powodzeniem stawać w szranki z oddziałami króla-wojownika – Macieja Korwina. Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że taktyka zastosowana pod Lipanami oznacza nowy model w wojskowości czeskiej u schyłku średniowiecza.

Ludowe Wojsko Polskie w cieniu zimnej wojny

Tomasz Leszkowicz

Przez blisko pół wieku po zakończeniu II wojny światowej Polska znajdowała się w sowieckiej strefie wpływów. Oznaczało to konieczność uczestnictwa w rywalizacji między ZSRR i Stanami Zjednoczonymi oraz ich sojusznikami. Świat ogarnęła długa i niepewna Zimna Wojna. Dr Tomasz Leszkowicz zaprasza nas do koszar, na poligony i pola walki, a także uchyla drzwi do gabinetów w Warszawie i Moskwie, gdzie zapadały postanowienia o praktycznej stronie „braterstwa broni”. Czy marszałek Konstanty Rokossowski stworzył siłę LWP? Jak dowództwo Sił Zbrojnych PRL przygotowywało się do wybuchu III wojny światowej? Co polscy żołnierze robili na Synaju i Wzgórzach Golan? Autor w oparciu o bogatą kwerendę źródłową prezentuje Ludowe Wojsko Polskie jako bardzo złożony i wieloaspektowy organizm. Było ono nie tylko siłą zbrojną gotową realizować polecenia komunistycznych decydentów, ale również narzędziem politycznej indoktrynacji oraz przestrzenią rozkwitu błyskotliwych karier. Tomasz Leszkowicz (ur. 1988) – doktor historii, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Członek redakcji merytorycznej Histmag.org od października 2006 roku, redaktor naczelny w latach 2014–2017. Specjalizuje się w historii XX wieku, interesuje się także społeczno-polityczną historią wojska. Autor artykułów w czasopismach naukowych i popularnych. W wolnym czasie gra w gry z serii Europa Universalis, słucha starego rocka i ogląda seriale.  

Łódź i łodzianie wobec wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku

Witold Jarno, Przemysław Waingertner

W serii powołanej dla uczczenia 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. oraz utrwalenia w polskiej świadomości zbiorowej wiedzy historycznej o genezie i przebiegu odbudowy państwa polskiego ukażą się monografie, biografie i źródła, dla których tematyczną klamrą będzie idea polskiej niepodległości oraz walki o jej urzeczywistnienie i kształt z uwzględnieniem zagadnień polskich i międzynarodowych; politycznych, społecznych i ekonomicznych; walki orężnej i działań dyplomatycznych; wreszcie przedsięwzięć na polu kultury.   Książka zawiera teksty znanych łódzkich historyków, muzealników i archiwistów, ukazujące wpływ wojny polsko-sowieckiej (1919–1921) na funkcjonowanie Łodzi i jej mieszkańców oraz udział łodzian w tej wielkiej batalii. Autorzy prezentują ówczesną rolę miasta jako centrum administracyjnego i ośrodka życia społeczno-politycznego, kulturalnego oraz wojskowego. Przedstawiają działania łódzkiej społeczności i lokalnych elit politycznych, intelektualnych i gospodarczych, podejmowane w obliczu wojny z Rosją bolszewicką. Kreślą przy tym wyraziste portrety łódzkich polityków i działaczy społecznych. Równocześnie poszukują śladów tego dramatycznego okresu we współczesnym obliczu miasta, w jego muzeach, archiwach i na wielkich łódzkich nekropoliach. Zadają pytania o miejsce roku 1920 w zbiorowej pamięci pokoleń łodzian.   Ostatnio ukazały się: Niepodległa. Rozważania prawno-ustrojowe w 100. rocznicę odrodzenia suwerennego państwa polskiego, pod redakcją Aldony Domańskiej i Anny Michalak Witold Jarno, Garnizon Wojska Polskiego w Tomaszowie Mazowieckim w latach 1918–1939 Konrad Banaś, Odrodzona Rzeczpospolita na rynkach zamorskich. Handel polsko-arabski w latach 1918–1939 Jędrzej Moraczewski, Wspomnienia. Ludzie, czasy i zdarzenia. Część pierwsza: Młodość i praca inżynierska. Tom 2: Lata 1895–1900, opracowanie, wstęp i komentarz Ilona Florczak Piotr Kędzia, Sport w Polsce międzywojennej. Działalność oświatowa stowarzyszeń sportowych w Łodzi Wkrótce: Małgorzata Łapa, Polska polityka handlu zagranicznego w latach 1918–1939

Miasto na skrzyżowaniu mórz i kontynentów. Wczesno- i średniobizantyński Konstantynopol jako miasto portowe. Byzantina Lodziensia XXIII

Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow

Konstantynopol to miasto szczególne, tak ze względu na wyjątkowe miejsce w dziejach średniowiecznego świata, jak i walory swego geograficznego położenia. Usytuowane malowniczo nad zatoką Złotego Rogu, Bosforem i morzem Marmara od swoich początków, jeszcze jako Bizancjum związane było z morzem. Szczególnie uwidoczniło się to w czasach, kiedy stało się ono centrum państwowości wschodniorzymskiej, wielką aglomeracją, zamieszkiwaną przez setki tysięcy ludzi. Wówczas gros zaopatrzenia żywnościowego, materiałów budowlanych, ale i np. dóbr luksusowych docierało drogą morską i wyładowywanych było w konstantynopolitańskich portach. Drogą morską przybywali do Miasta w różnych celach także ludzie: posłowie, kupcy, duchowni, pielgrzymi, ci, którzy marzyli o zrobieniu kariery i ci, którzy na cesarskim dworze dobijać się chcieli sprawiedliwości. Właśnie związkom Konstantynopola z morzem poświęcona została prezentowana książka.  

Niemiecki czołgista na froncie wschodnim. Dziennik dowódcy

Friedrich Sander

Pamiętnik żołnierza to zawsze wspaniałe źródło historyczne. Możemy dzięki niemu z perspektywy pierwszej osoby dowiedzieć o najważniejszych wydarzeniach z konkretnego konfliktu. Mało tego, pamiętnik pokazuje zwykły, ludzki charakter wojny - stres, cierpienie, strach, ale i radość i wzruszenie. Jak więc wyglądała II wojna światowa oczami jednego z uczestników? Tego dowiecie się z książki "Niemiecki czołgista na froncie wschodnim. Dziennik dowódcy". Jakub Nowak, Zrozumieć historię Front wschodni należał do najkrwawszych teatrów działań II wojny światowej. Młody Oberleutnant Friedrich Wilhelm Sander osobiście doświadczył brutalności toczonych tam walk, gdy służył w 11. Pułku Pancernym podczas operacji Barbarossa i Zimowy Sztorm. W dziennikach, które obejmują okres od kwietnia 1938 do grudnia 1943 roku, szczegółowo opisał swoje przeżycia. Sporządzone podczas walk zapiski przedstawiają realistyczny obraz wojny na froncie wschodnim i pozwalają zapoznać się z codziennością załogi niemieckiego czołgu. W przeciwieństwie do większości wspomnień, autobiografii i pamiętników niemieckich żołnierzy z czasów powojennych, dzienniki Sandera stanowią żywą relację z frontu. Nie zostały napisane ani przeredagowane, tak aby pasowały do konkretnych realiów politycznych czy ideologii, lecz dają nam wgląd w szczerze przemyślenia i nieocenzurowany świat młodego, zaangażowanego politycznie oficera niemieckich wojsk pancernych w pierwszej połowie II wojny światowej - i to czyni je całkowicie unikatowymi. Opublikowane po raz pierwszy dzienniki Friedricha Wilhelma Sandera to pasjonująca lektura dla wszystkich, którzy interesują się historią największego konfliktu w dziejach. Patroni medialni:

Niemieckie działa szturmowe II Wojny Światowej

Thomas Anderson

Dzieje niemieckiej artylerii szturmowej, która zadebiutowała bojowo w kampanii francuskiej w 1940 roku. W 1935 roku w niemieckich wojskach lądowych przystąpiono do tworzenia Sturmartillerie – jednostek artylerii szturmowej złożonych z oddziałów wozów pancernych i piechoty, zdolnych do przełamywania nieprzyjacielskich umocnień. Na ich potrzeby powstały wozy bojowe charakteryzujące się niską sylwetką i silnym opancerzeniem czołowym, które były idealnym typem broni do wspierania oddziałów niemieckiej piechoty i niszczenia dział, gniazd broni maszynowej oraz bunkrów przeciwnika. Thomas Anderson przedstawia szczegółowo dzieje niemieckiej artylerii szturmowej, która zadebiutowała bojowo w kampanii francuskiej w 1940 roku, a następnie przeszła prawdziwy test ogniowy na froncie wschodnim. Opisuje opracowanie i rozwój samobieżnych dział szturmowych (StuG) i innych pojazdów pomocniczych używanych przez jednostki Sturmartillerie. Przedstawia ich charakterystykę techniczną oraz zmiany modernizacyjne. Omawia też taktykę stosowaną przez te formacje w różnych fazach wojny. Oto rzetelnie udokumentowana praca prezentująca rozwój i szlak bojowy innowacyjnych jak na swoje czasy formacji niemieckiej artylerii szturmowej. Thomas Anderson jest znawcą niemieckiej broni pancernej z czasów drugiej wojny światowej i autorem poczytnych książek z dziedziny historii militarnej. W Wydawnictwie RM po polsku ukazały się jego monografie poświęcone słynnym niemieckim czołgom: Tygrys (2017) i Pantera (2018), oraz oba tomy kompendium Niemiecka broń pancerna (2019–2020).