Kamp, glamour, vintage. Współczesne kategorie estetyczne

Wioletta Kazimierska-Jerzyk

Czy w dzisiejszym świecie niezliczonych przedmiotów i wrażeń, mnożących się i coraz szybciej zmieniających się potrzeb kierujemy się wartościami estetycznymi? Czy też w miejsce refleksji i decyzji aksjologicznych na dobre wkroczyły doraźne recepty aplikowane przez świat reklamy i marketingową skuteczność? Terminy „kamp”, „glamour” i „vintage” - choć uchwytne w języku współczesnej estetyki jako jego wyróżniki - nie poddają się prostym wyjaśnieniom, nie dają się sprowadzić do konsumpcyjnych metek. Czy obecne sposoby komunikacji, zwłaszcza internetowej, spłycają te pojęcia? Tak. Ujmują je jako niezrozumiałe odmiany piękna, brzydoty lub kiczu, krótkotrwałe mody. Popularność kampu, glamouru i vintage wynika - jak się wydaje - w znacznym stopniu z ich pozornej niedookreśloności, a więc i podatności na arbitralne użycie. Tymczasem bardziej staranne przyjrzenie się tym kategoriom estetycznym pokazuje nie tylko ich złożoność, lecz także ugruntowuje refleksję estetyczną jako przejaw wybitnie pluralistycznego myślenia i odczuwania, skądinąd właściwego estetyce od początków kształtowania się dyskursu estetycznego. Kamp, glamour i vintage nie są estetyczną rebelią, nie są przeciw pięknu, ale sytuują się wobec niego - obrazują krytyczny stosunek do instrumentalizowania estetyki, sprowadzania jej do reguł, które należy sobie przyswoić. Kamp, glamour, vintage. Współczesne kategorie estetyczne to pierwsza monografia poświęcona tym pojęciom. Autorka najpierw rekonstruuje transdyscyplinarną perspektywę, z której te terminy stają się w ogóle zrozumiałe, a następnie zestawia je ze sobą, wydobywając ich estetyczne znaczenie. Kamp, glamour i vintage wyłaniają się z tej refleksji jako słowa nie tylko mające sens, lecz także mówiące coś ważnego o współczesnych upodobaniach - dzięki temu przestają się one jawić jako przykłady zhomogenizowanej marketingowo-internetowej nowomowy.

Kandyd

Wolter

Kandyd, czyli optymizm oświeceniowa satyryczna powiastka filozoficzna francuskiego filozofa Voltaire'a, po raz pierwszy wydana w 1759 r. Tytułowy bohater, Kandyd, który na początku powiastki żyje w cieplarnianych warunkach ("raju ziemskim") na zamku w Westfalii i jest karmiony przez swojego preceptora Panglossa leibnizowską filozofią optymizmu, na skutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności zostaje wygnany z tego raju i, tułając się po różnych krajach i kontynentach, przeżywa nieprawdopodobne przygody, które nieustannie wystawiają na szwank jego wiarę w dobroć świata. Na końcu powiastki Voltaire odrzuca twierdzenie Leibniza, jakoby ludzie żyli na "najlepszym z możliwych światów" i ustami Kandyda stawia tezę, że "trzeba uprawiać nasz ogródek". (Wikipedia)

Kandyd

Voltaire

Klasyczny tekst w nowoczesnej formie ebooka. Pobierz go już dziś na swój podręczny czytnik i ciesz się lekturą! [Fragment wstępu tłumacza] W pierwszej epoce swojej długiej i bogatej twórczości, Wolter nie tyle troszczył się o to, aby społeczeństwo reformować i ulepszać, ile aby, w takim jak jest, zająć najpocześniejsze miejsce. Prowadziły wówczas do tego celu trzy drogi: talent, majątek i szlachectwo. Pierwszego ma pod dostatkiem i szafuje nim zręcznie, nie wahając się rozmieniać go w potrzebie na drobną monetę salonowej galanterii i igraszki; drugi osiąga rychło, obracając przezornie schedą ojcowską, wyzyskując koneksje i stosunki, i zdobywając już za młodu podstawy materialne, które mu zapewnią na całe życie niezależność, a nawet bogactwo. Trzeci atut, szlachectwo, nim je później nabędzie za gotówkę, uzurpuje sobie, sposobem naówczas dość powszechnym, zmieniając mieszczańskie nazwisko Arouet na fikcyjno-szlacheckie "de Voltaire". Uzbrojony tym potrójnym rynsztunkiem, Wolter wchodzi śmiało w najlepsze towarzystwa Paryża i dociera niebawem do sfer najwyższych, aż do dworu. Dowcipem swoim, ciętością epigramu i łatwością wierszowania opłacał Arouet bez trudu prawo obywatelstwa w tym błyszczącym, żądnym wesela i łatwej uciechy światku Regencji; ale ambicje poety sięgały wyżej. (...) Kandyd jest satyrą na optymistyczną filozofię Leibniza będącą wówczas w modzie; Wolter używa tu bardzo zręcznie argumentu ad hominem, sprowadzając rzecz z wysokości metafizycznych na ziemię i wydobywając siłą kontrastu efekty nieodpartego komizmu. Filozof Pangloss, który wobec walących się dokoła nieszczęść utrzymuje wciąż, że "wszystko jest najlepsze na najlepszym ze światów", stał się przysłowiową postacią. Ale nie tylko przeciw filozofii Leibniza wymierzone jest ostrze satyry; niemniej zwraca się ono przeciw tym, którzy, prawiąc o nieskończonej dobroci Opatrzności, nie tylko głusi są na niedole ludzi, ale jeszcze ich w imię dobrotliwych niebiosów przymnażają. Wolter, jak to podobno lekarze stwierdzili, co rok w rocznicę nocy św. Bartłomieja miał gorączkę! Zaciekłość religijna, zabobon urodzenia, gorączka złota, fanatyzm, okrucieństwo, tysiąc szaleństw, które poruszają człowiekiem, defilują tu przed nami.

Karl Jaspers: Filozof - świadek czasu

Czesława Piecuch

Rozprawy zawarte w niniejszym tomie prezentują myśl Karla Jaspersa i innych wybitnych filozofów ukazujących w swych dziełach dylematy epoki i dostrzegających w takim zaangażowaniu swe zadanie. Wedle Jaspersa istnieje ścisły związek filozoficznego myślenia z wyzwaniami epoki, uważa on, że pytania filozofii są odwieczne, ale uwarunkowania epoki zmieniają ich kształt na skutek nowych doświadczeń historycznych. W jego przekonaniu, filozofia nie ogranicza się do samego myślenia, lecz potwierdza się  w praktyce życia jednostek i w ich życiu politycznym. Ci wyjątkowi myśliciele są nie tylko obserwatorami negatywnych zjawisk i autorami dramatycznych diagnoz, wyrazicielami niepokojów trawiących współczesne społeczeństwa, lecz także aktywnymi świadkami epoki, podejmującymi wysiłki w kierunku opracowania filozoficznego remedium na ułomności naszego świata.  Stawiają oni pytania o to,  czym jest człowieczeństwo, na czym polega stawanie się człowiekiem i na jakie zagrożenia ono dzisiaj napotyka. Przedstawiają analizy takich zagrożeń, tak jak na przykład wybitny myśliciel, Otto F. Bollnow, który wskazuje na technikę i racjonalizację życia jako główne w dzisiejszych czasach przeszkody na drodze jego realizacji. Filozofia Emmanuela Mouniera, przedstawiciela współczesnego personalizmu, podobnie jak Karla Jaspersa, szuka rozwiązania problemów współczesnego świata w uczestnictwie jednostek we wspólnocie ogólnoludzkiej, w podkreślaniu tego, że człowiek jest istotą społeczną. Te koncepcje konfrontowane są z filozofami dialogu, a o fenomenologii Świadka, którym może być filozof, piszą autorzy tekstu o Gabrielu Marcel, nazywanym filozofem świadectwa. Zagrożenia rozpatrywane są również z perspektywy politycznej przez przedstawicieli myśli politycznej, do których należy Hannach Arendt. Jednym z celów filozofii politycznej Hannah Arendt i Karla Jaspersa stała się po II wojnie światowej walka z wszelkimi przejawami przemocy, szczególnie wojennej, autorytarnej i totalitarnej. Pragnęli oni polityki opierającej się na komunikacji i dotrzymywaniu zobowiązań. Ale łączyły ich także zapatrywania na temat innych współczesnych niebezpieczeństw, z których największym dla nich wówczas było zagrożenie wybuchem bomby atomowej i wyścig zbrojeń. W tym kontekście wraca na stronach niniejszej książki zagadnienie winy niemieckiej, w nawiązaniu do znanej Jaspersowskiej rozprawy, a także w krytycznym odniesieniu do Michaela Schmidt-Salomona. Zagrożenia analizowane w prezentowanych artykułach mają też swój wymiar społeczny i objawiają się niezadowoleniem, które rodzi nowe filozoficzne zainteresowania, związane z myślą Karola Marksa, a będące przedmiotem krytyki Jaspersa, uważającego ją za ideologię w przebraniu naukowości. Zaangażowanie Jaspersa  w sprawy epoki ukazane jest też w tematach prezentowanych artykułów, z pozoru odległych od bieżących wydarzeń, jak zagadnienie języka, pisma i mowy czy jego ujęcie postaci Jezusa.   

Karl Jaspers: w kręgu wielkich myślicieli współczesności

Czesława Piecuch

Prezentowana książka stanowi zbiór artykułów poświęconych twórczości wybitnego współczesnego filozofa, Karla Jaspersa. Problematyka części pierwszej ogniskuje się wokół głównych zagadnień jego myśli filozoficznej; obejmuje ona jego oryginalne ujęcie filozofii i jej roli w kształtowaniu życia osobowego człowieka, pojmowanie przez niego analizy egzystencjalnej jako rozumienia i rozjaśniania egzystencji oraz interpretacje głównych pojęć filozofii Jaspersa, takich jak wolność, sytuacje graniczne, komunikacja egzystencjalna, filozoficzny sens historii i autobiografii. Teksty zawarte w części drugiej przedstawiają w sposób krytyczny analogie i różnice pomiędzy filozofią Jaspersa a koncepcjami innych wielkich przedstawicieli dziewiętnastowiecznej i dwudziestowiecznej filozofii europejskiej, między innymi Bollnowa, Heideggera, Spenglera, Nietzschego i Levinasa. Rozmaitość zagadnień omawianych w niniejszej pracy oddaje bogactwo myśli Karla Jaspersa, zarówno w jej zasadniczym wymiarze filozoficznym, jak i w aspekcie społecznym i politycznym. Myśl ta, w zestawieniu z interpretacjami poglądów innych wybitnych filozofów,  zaprezentowanymi przez autorów prac, ukazuje ścieranie się idei we wspólnocie filozoficznej wybitnych przedstawicieli epoki i daje świadectwo jej ducha.

Kim jest człowiek?

Abraham Joshua Heschel

Abraham Heschel w przystępny, lecz pozbawiony uproszczeń sposób pokazuje, że samo stawianie pytań o człowieczeństwo i cele ostateczne stanowi wartość – „tragedia człowieka współczesnego wynika z faktu, iż jest on bytem, który zapomniał o pytaniu: kim jest człowiek?”. Według niego nie doceniamy faktu, że zajmujemy szczególną pozycję w świecie. O istocie naszego bytu stanowi nie to, kim jesteśmy, ale to kim możemy być, a zatem nasza wyjątkowość polega na ciągłym stawaniu się i rozwijaniu świata wewnętrznego.   „Gdy pytamy o człowieka, problemem nie jest jego niepodważalna zwierzęcość, lecz zagadka, co właściwie on robi z powodu i pomimo swojej zwierzęcości, co robi z nią i co robi pomimo niej”. Fragment książki Kim jest człowiek?   „Seria Kim Jest Człowiek? jest płaszczyzną rozmowy, do której zapraszamy uczonych i myślicieli, przedstawicieli różnych środowisk, a także wszystkich, dla których kluczowe jest pytanie o człowieka”. Katarzyna Wojtkowska

Kłopoty z filozofią

Andrzej J. Noras

Książka stanowi próbę odpowiedzi na pytania o problemy, z jakimi musi się borykać filozofujący. Problemy te towarzyszą filozofii od zarania dziejów, z czasem jednak coraz bardziej się nawarstwiają i prowadzą do kolejnych problemów, co w rezultacie wpływa na zmianę kształtu refleksji filozoficznej. Problemy analizowane w pracy nie są ani najważniejsze, ani też z pewnością najbardziej powszechne. Sam fakt jednak, że są obecne i stwarzają liczne komplikacje w filozofowaniu, jest godny odnotowania i wskazania ich przyczyn. Skoro bowiem, zgodnie z tezą Arystotelesa, klucz do mądrości leży w znajomości przyczyn, to przyczyny te należy wskazać. Taki jest cel niniejszej publikacji.   Recenzja książki ukazała się na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 11 (204) listopad 2015 (recenzja dostępna pod adresem: www.sprawynauki.edu.pl, 21 październik 2015 r.).  Artykuł o książce ukazał się w czasopiśmie „Gazeta Uniwersytecka UŚ” nr 4 (234) styczeń 2016, s. 6–7 (Magdalena Mickielewicz: Kłopoty z filozofią, artykuł dostępny pod adresem: http://gazeta.us.edu.pl/node/281363).

Kondycja współczesnej rodziny - ujęcie interdyscyplinarne

Monika Kornaszewska-Polak, Monika Gwóźdź, Marek Wójtowicz, Leokadia Szymczyk

Koncepcja monografii powstała na podstawie obserwacji współczesnej rzeczywistości i dokonujących się w niej zmian. W ponowoczesnym świecie redefinicji uległy koncepcje natury ludzkiej, rodziny, wspólnoty, miłości, rozwoju, wolności – w obliczu intensywnie zmieniających się zjawisk kulturowych, gospodarczych, politycznych oraz warunków zdrowotnych. Rodzina była od wieków podstawowym źródłem kształtowania się postaw jednostek, jednak obecnie te naturalne procesy uległy degradacji na rzecz postępowych wizji człowieka i społeczeństwa. Zmiany dotknęły struktury rodziny, jej funkcji, zasad postępowania oraz systemów wartości. Monografia prezentuje wieloaspektową analizę zmian dotyczących małżeństwa i rodziny z następujących perspektyw naukowych: filozofii, psychologii, pedagogiki, teologii i prawa kanonicznego.