Świat emocji. Jak tworzyć relacje w wielokulturowym społeczeństwie

Batja Mesquita

Ludzie we wszystkich kulturach mają emocje związane z osobami, które są dla nich ważne, wyzwaniami związanymi z ich pozycją społeczną oraz z tym, co uważają za dobre, piękne, wstydliwe lub wulgarne. Jednak czy na całym świecie okazuje się radość czy smutek tak samo? Oczywiście, że nie! W swojej najnowszej książce Świat emocji psycholożka kulturowa Batja Mesquita przedstawia radykalnie odmienny sposób patrzenia na emocje: taki, który wiąże je z naszym miejscem w świecie, naszymi relacjami oraz kulturą, w której się wychowaliśmy. Dzięki nim tworzymy związki, rodziny, grupy znajomych, społeczeństwa. Dlatego dotyczą nie tylko nas, ale wszystkich, którzy z nami przebywają. Jeśli się gniewamy, wpływa to przecież także na nasze otoczenie. Dlatego kluczowe dla budowania relacji międzyludzkich jest zrozumienie, jak czują inni. Co oznacza dla nich radość, spokój, duma, miłość, złość, strach, żal, obrzydzenie, wstyd, zazdrość? Spojrzenie na emocje z takiej perspektywy wzbogaci Twoje życie emocjonalne, sprawi, że lepiej zrozumiesz, jak czują inni ludzie i jak to wpływa na Ciebie i Twoje relacje z nimi.

Tożsamość, narracja i hermeneutyka siebie. Paula Ricoeura filozofia człowieka

Adriana Warmbier

Książka Adriany Warmbier jest obszerną i wnikliwą filozoficzną analizą współczesnego rozumienia podmiotowości, samopoznania i samorozumienia, które przedstawia Paul Ricoeur – jeden z najważniejszych filozofów XX w. Wychodząc od badań dotyczących narodzin nowożytnego paradygmatu myślenia o podmiocie (jego przekształceń i załamania), autorka ukazuje konsekwentne poszukiwanie przez Ricoeura nowego zróżnicowanego języka opisu ontologii bytu ludzkiego. W tym celu szczegółowo omawia m.in. nieznane polskiemu czytelnikowi wczesne dzieło francuskiego filozofa poświęcone strukturom woli i jej uwarunkowaniom oraz wydane pośmiertnie, nietłumaczone na język polski jego liczne teksty. Analizując wewnętrzne przekształcenia stosowanego przez Ricoeura filozoficznego aparatu pojęciowego, autorka nawiązuje do innych współczesnych perspektyw uchwytywania podmiotowości i wskazuje, na ile koncepcja Ricoeura stanowi propozycję lepszego rozumienia najważniejszych zagadnień antropologiczno-etycznych.

Tożsamość osobowa w epoce cyfrowych technologii komunikacyjnych

Grażyna Osika

  „To nie jest książka o książkach" (…), bo chodzi w niej nie tyle o teksty o człowieku, co o niego samego odnajdywanego w sposobach jego bycia, próba śledzenia jak się zjawia i rozumienia, dlaczego tak? (…) Zagadnienia te odsyłają do pojęcia, z którym zwykło się je identyfikować, mowa o tożsamości osobowej (…). Z kolei to, jak o sobie myślimy, jak konceptualizujemy swoje zadomowienie w świecie zależy od narzędzi jakie do tego wykorzystujemy, tj. od tego jak o tym mówimy, jak się na ten temat komunikujemy. (…) Obecnie mamy do czynienia z kolejnym (…) środowiskiem komunikacyjnym, które kształtuje naszą tożsamość osobową jest nim hipertekst. Jeżeli chcemy rozumieć siebie musimy rozumieć specyfikę ekologii hipertekstu, (…) jego antycypowany lub już obserwowany wpływ na życie współczesnego człowieka. fragment Wstępu Bardzo umiejętnie i inteligentnie autorka powiązała zagadnienie filozoficzno-poznawcze, antropologiczne z badaniami medioznawczymi oraz zachodzącymi pomiędzy nimi sprzężeniami zwrotnymi. Dało to niezmiernie ciekawy wynik badawczy z recenzji Ignacego S. Fiuta Grażyna Osika jest adiunktem w Katedrze Stosowanych Nauk Społecznych Politechniki Śląskiej. Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych z pogranicza filozofii i komunikacji społecznej. Do obszaru jej głównych zainteresowań należą takie zagadnienia jak komunikacja interpersonalna, komunikacja medialna, ekologia hipertekstu. W 2011 roku ukazała się jest książka pt.: Procesy i akty komunikacyjne. Koncepcje klasyczne i współczesne, oraz Bunt i reforma, której jest redaktorem. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Jej dorobek  naukowy jest dostępny na Google Scholar oraz w Repozytorium ceON.

Transplantacja serca. Problemy adaptacji psychologicznej

Bożena Gulla

Niniejsza książka jest poświęcona zagadnieniom adaptacji psychologicznej do życia z przeszczepionym sercem. Transplantacja stanowi metodę leczenia krańcowej niewydolności krążenia i jest dla osób ciężko chorych jedyną nadzieją na uratowanie życia i zachowanie zdrowia. W okresie oczekiwania na operację chorzy spodziewają się znacznej poprawy, jednak nie w pełni uświadamiają sobie, że dalsze życie z przeszczepionym sercem stanie się dla nich źródłem wielu problemów. Przez całe życie pozostaną pacjentami i będą korzystać z opieki medycznej, a warunkiem powodzenia leczenia będzie ich staranna współpraca i gruntowna zmiana stylu życia. Różnorodność rezultatów wysiłków przystosowawczych nasuwa pytania o czynniki psychologiczne, od których zależy pomyślna adaptacja, pozwalająca na uzyskanie satysfakcjonującej jakości życia po transplantacji serca. Identyfikacja czynników odpowiedzialnych za przystosowanie jest podstawą formułowania wskazań terapeutycznych, ukierunkowanych na to, by trudne doświadczenia stały się dla osób z przeszczepionym sercem źródłem wewnętrznej siły i osobistego rozwoju, a nie przeciążenia i udręki. Publikacja ta jest przeznaczona dla psychologów i lekarzy pracujących z chorymi z grupy transplantacyjnej, studentów psychologii i medycyny, osób oczekujących na transplantację i żyjących z przeszczepionymi narządami oraz ich rodzin. Jej zadaniem jest również stworzenie klimatu społecznego sprzyjającego transplantologii.

Uwikłani w relacje korupcyjne: perspektywa młodzieży

Zbigniew Gaś, Iwona Czerniec

Książka jest efektem badań skoncentrowanych na analizie obrazów osób uwikłanych w relację korupcyjną, czyli osób skorumpowanych i osób korumpujących oraz ich współzależności z obrazem siebie i celami rozwojowymi nastolatków. Praca przybliża Czytelnikowi istotę zjawiska korupcji, omawiając definicje, formy i klasyfikacje zachowań korupcyjnych, etyczno-prawne aspekty zachowań korupcyjnych, społeczne aspekty zachowań korupcyjnych oraz psychologiczne aspekty zjawiska korupcji. Aktualna wiedza na ten temat to podstawa właściwego zrozumienia istoty prezentowanych badań oraz możliwości ich praktycznego wykorzystania, zwłaszcza w profilowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych. W monografii zaprezentowano specyfikę obrazów siebie oraz obrazów osoby skorumpowanej i osoby korumpującej w ogólnej populacji badanej młodzieży, a także w podgrupach płciowych. Autorzy skoncentrowali się również na identyfikacji wewnątrzgrupowego zróżnicowania obrazów osoby skorumpowanej oraz osoby korumpującej, aby następnie określić ich współzależności z realnym obrazem siebie oraz tendencjami rozwojowymi subgrup młodzieżowych. W końcowej części pracy zostały zasygnalizowane możliwości praktycznego wykorzystania zidentyfikowanych prawidłowości – z jednej strony w kontekście czterech poziomów analiz psychologicznych, a z drugiej w perspektywie trzech obszarów zastosowań w projektowaniu działań profilaktycznych. Możliwości te powinny prowadzić do takiej korekty działań wychowawczych oraz budowania skutecznych programów profilaktycznych, które zwiększą szansę na uczciwe życie.

Wrażliwe struny osobowości w związkach romantycznych

Marcin Moroń

Praca jest poświęcona roli temperamentalnej wrażliwości na bodźce przyjemne i nieprzyjemne w zrozumieniu dynamiki reagowania na sytuacje krzywdy w związkach romantycznych. Wykorzystując neuropsychologiczną teorię wrażliwości na wzmocnienia ukazano mechanizmy konstruktywnego i destrukcyjnego reagowania w sytuacji naruszenia przez partnera związku intymnego norm regulujących wzajemną wymianę. Praca wskazuje wrażliwość na bodźce negatywne i konflikty motywacyjne jako czynniki ryzyka unikania i zaniedbywania partnera romantycznego, a także ujawnia mechanizmy tego ryzyka (m.in. trudności w regulacji emocjonalnej, obniżoną samoocenę oraz nadwrażliwość na nagrody i kary w relacji romantycznej).

Wybrane aspekty zrównoważonego rozwoju a jakość życia (red.) Monika Piśniak, Ireneusz Miciuła, Anna Nurzyńska

Monika Piśniak, Ireneusz Miciuła, Anna Nurzyńska

Słowem redaktorów ROZDZIAŁ I. UJĘCIE FILOZOFICZNE POJĘCIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Zrównoważony rozwój stanowi problem wielowymiarowy. Wymaga prowadzenia badań inter- oraz multidyscyplinarnych. Dlatego też jest przedmiotem zainteresowania przedstawicieli wielu dyscyplin naukowych, przede wszystkim nauk ekonomicznych, prawnych, politologii oraz pedagogiki. Prowadzone przez nich badania przyniosły wiele wartościowych opracowań. Odrębnym wymiarem zrównoważonego rozwoju zajmuje się filozofia, ze względu na Inter i multidyscyplinarny charakter problematyki zrównoważonego rozwoju stoi przed nią szczególne zadania: odsłonięcie ukrytych założeń typowych perspektyw badawczych oraz standardowych reguł interpretacji uzyskanych wyników, jakie obowiązują lub dominują w ramach poszczególnych dyscyplin nauki podejmujących tę tematykę. Drugie – na integracji wyników badań opartych na analogicznych przesłankach. Trzecie – na stworzeniu jednorodnej przestrzeni do prowadzenia badań multidyscyplinarnych. Wszystkie one wiążą się z podniesieniem samoświadomości teoretycznej i metodologicznej stron zainteresowanych zrównoważonym rozwojem [Papuziński, 2007, s.28]. Idea zrównoważonego rozwoju jest ideę społeczną oraz polityczną. Stefan Czarnowski, będący pionierem badań zaliczanych dziś do historii idei, przez tę ideę społeczną rozumiany jest „wzór życia dla jednostek, jako członków związku ludzkiego i wzór dla społeczeństwa, jako związku jednostek. Wzór, którego urzeczywistnienie uważane jest za konieczność, wzór będący, przeto nakazem działania” [Czarnowski, 1982, s. 79]. W przypadku zarządzania pojęcie zrównoważonego zarządzania jest jasne i powszechnie stosowane, to nazwa „filozofia zrównoważonego rozwoju” do wszelkich form filozoficznej refleksji, w której centrum stoi to zagadnienie wywołuje pewne wątpliwości. Czasami, bowiem okazuje się, że słowo „filozofia” łączone jest ze słowami „zrównoważony rozwój” nieco sztucznie, jak w pozostałych przypadkach, w których „filozofia” jest tylko zbiorem założeń filozoficznych, jakie dają się wydedukować na podstawie znajomości sposobu posiłkowania się pojęciem „zrównoważony rozwój” w dyskursie ekonomicznym. Co prawda na takie ujęcie pozwala rozumienie filozofii, jako namysłu, który pojawia się wtedy, gdy praktyka staje się samoświadoma [Blackburn, 1997, s. 123-124], to z kolei przeciwstawia się mu pojmowanie filozofii, jako zespołu sądów i wartości tworzących koherentny system – filozofii, jako koncepcji filozoficznej[Papuziński, 2006, s.26]. ROZDZIAŁ II. JAKOŚĆ ŻYCIA – DEFINICJA, ISTOTA I METODY POMIARU Społeczeństwa rozwijające się w dobie globalizacji i szybkiego przepływu informacji, czerpią wzorce dotyczące życia z krajów wysokorozwiniętych. Nieosiągalność pewnego stylu konsumpcji budzi poczucie alienacji, niepokoju, a nawet irytacji, które wpływa na odczucia społeczne dotyczące jakości życia. Nawet jeśli podstawowe wskaźniki ekonomiczne np. PKB rosną, społeczeństwo tego nie odczuwa, co podkreśla subiektywność kategorii jakości życia, ponieważ na te specyficzne odczucia składają się m.in.: wiara we własne możliwości, gotowość do budowania kariery, posiadanie celu życiowego, poczucie zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czy brak obaw o sytuację materialną w przyszłości [Gawlikowska – Hueckel i Umiński 1999]. Jakość życia jest kategorią subiektywną i dlatego też trudno mierzalną. Jednakże istnieją próby jej kwantyfikacji. Wśród ekonomistów trwają prace nad skonstruowaniem jednolitego wskaźnika obejmującego różnorodne aspekty wpływające na jakość życia. Jakość życia jest pojęciem bardzo złożonym. W ramach ekonomii podejmuje się liczne próby odpowiedzi na pytania o dobrobyt społeczny. Przykładowo ekonomia dobrobytu ocenia, czy dana gospodarka działa dobrze przez pryzmat efektywności alokacji zasobów oraz sprawiedliwość podziału dóbr i usług między członkami społeczeństwa [Frąckiewicz i Frąckiewicz – Wronka A 2001, s. 18]. Zatem mierniki i wskaźniki jakości życia ukazują stan dobrobytu społecznego i ekonomicznego. Dlatego wskaźniki te powinny być brane pod uwagę przy kształtowaniu polityki społecznej i ekonomicznej państwa. Można stwierdzić, że jakość życia jest ściśle związana ze zrównoważonym rozwojem, dlatego dla charakterystyki jakości życia należy wykorzystać wskaźniki opisujące ekorozwój [Zysnarska 2002, s. 9]. Celem artykułu jest ukazanie metodologii wykonywania badań jakości życia w społeczeństwie oraz wskazanie potrzeby zmian i dalszego rozwoju mierników takiej oceny. Dodatkowym celem artykułu jest wskazanie czynników determinujących wyniki badań jakości życia oraz ukazanie miejsca Polski na świecie wg miernika HDI. Pozwoli to państwom świata na ukierunkowanie rozwoju w celu wzrostu jakości życia społeczeństwa. ROZDZIAŁ III. Bezpieczeństwo oraz zrównoważony rozwój usług kurierskich Powszechnie uznajemy, że bezpieczeństwo może być traktowane jako stan, potrzeba bądź proces, jednak bez względu na sposób podejścia przyjmuje ono znaczenie wartości kardynalnych? R. Kuźniar określa wręcz bezpieczeństwo jako wartością najwyższą, stwierdzając, że: „W powodzi haseł w rodzaju „po pierwsze, gospodarka” lub „po pierwsze, człowiek” szybko zapominamy, że fundamentem tego wszystkiego, co „po pierwsze”, jest bezpieczeństwo. Jest ono pierwotną, egzystencjalną potrzebą jednostek, grup społecznych, wreszcie państw. Idzie przy tym nie tylko o przetrwanie, integralność czy niezawisłość, lecz także o bezpieczeństwo rozwoju, który zapewnia ochronę i wzbogacenie tożsamości jednostki czy narodu. Owo bezpieczeństwo zależy od tego, co dzieje się wokół nas, od środowiska zewnętrznego ale zależy też od nas samych, naszego zdrowia i gotowości sprostania zagrożeniom” (Kuźniar, 1996,7.)W jeszcze innym miejscu R. Kuźniar wskazuje, że współcześnie, bez względu na przedmiot badań naukowych mamy do czynienia z tendencją doszukiwania się w każdym obszarze kwestii bezpieczeństwa. Podobnie jak w micie o Midasie wszystko zamieniało się w złoto tak bezpieczeństwo staje się elementem analiz w różnych dyscyplinach naukowych. (Kuźniar, 2011, 11.). Konfrontując takie poglądy z troską o poziom bezpieczeństwa zawsze prędzej czy później spotykamy się z problemem ograniczoności zasobów, które determinują rzeczywisty stan bezpieczeństwa.Podejmując zatem próbę określenia czy bezpieczeństwo jest lub może być przedmiotem wymiany, należy odnieść się choć w skrócie do istoty bezpieczeństwa oraz do istoty wymiany. W ocenie autora na gruncie nauk o bezpieczeństwie częste próby definiowania bezpieczeństwa inaczej niż immanentny stan podmiotu bezpieczeństwa jest konsekwencją adaptacyjną w podejmowanym procesie badań szczegółowych. Jednak zasadniczo budzą one wątpliwości w zakresie koherentności z istotą bezpieczeństwa pojmowanego kardynalnie. Jeżeli natomiast uznamy za punkt centralny analizy domniemany lub rzeczywisty stan podmiotu stanowiący pochodną zagrożeń i wyzwań, wówczas należy odnieść się do kwestii niebezpieczeństwa. Niebezpieczeństwo jest antytezą bezpieczeństwa, przy czym stanem niepożądanym jest niebezpieczeństwo, a stanem pożądanym jest bezpieczeństwo zwłaszcza bezpieczeństwo rozumiane negatywnie. To ostanie rozumiane jest jako stan danego podmiotu warunkujący jego istnienie, inaczej bezpieczeństwo negatywne to bezpieczeństwo witalne. W literaturze przedmiotu (Czaputowicz, 2013, s. 14 - 16) bezpieczeństwo rozumiane negatywnie określane jest jako podstawowa potrzeba człowieka stanowiąca często nie tylko warunek ale i cel aktywności danego podmiotu. Ponadto wyróżnić można także bezpieczeństwo rozumiane pozytywnie, które uwzględnia możliwości rozwoju danego podmiotu, co wskazuje, że ujęcie negatywne ma charakter ilościowy natomiast ujęcie pozytywne odnosi się do charakterystyki jakościowej funkcjonowania podmiotu bezpieczeństwa. Konfrontując powyższe podejście z zagrożeniami można stwierdzić, że osiągnięcie potencjału zagrożeń przewyższające potencjał bezpieczeństwa negatywnego prowadzi do unicestwienia podmiotu natomiast zastosowanie środków przeciwdziałania zagrożeniom równe lub większe od ich potencjału obniża jakość bezpieczeństwa a tym samym zmienia jego stan w zakresie większym od zera. Wyznaczenia związków między potencjałem zagrożeń a potencjałem możliwości przeciwdziałania im, a tym samym próby wyznaczenia swoistego progu bezpieczeństwa dokonał także K. Ficoń. W przeprowadzonej potencjałowej analizie wielkich systemów prakseologicznych, w której za przykład złożonego podmiotu bezpieczeństwa uznał państwo (Ficoń, 2011, s. 163-187). K. Ficoń w podobnej konwencji założeń przyjął, że stan równowagi jest konsekwencją zrównoważenia potencjału zagrożeń bezpieczeństwa równym co do wartości potencjałowej systemem reagowania(Konieczny,1983, s. 175). Innymi słowy bezpieczeństwo systemu prakseologicznego jest funkcjonałem dwu zagregowanych funkcji tj. realnego potencjału zagrożeń środowiska systemowego i realnego potencjału systemu reagowania. Następnie przekształcając skalarne potencjały zagrożeń bezpieczeństwa i potencjały systemu reagowania na postać miar wektorowych i odwzorowując je na układzie współrzędnych kartezjańskich można dokonać geometrycznej interpretacji, która uwzględnia również charakter potencjału bezpieczeństwa wynikający z tangensa kąta nachylenia wektora bezpieczeństwa. redaktorzy naukowi mgr inż. Monika Piśniak dr inż. Ireneusz Miciuła mgr Anna Nurzyńska

Wystarczająco dobre życie. Konteksty psychologiczne

Monika Kornaszewska-Polak (red.)

Efektem wieloaspektowych i pogłębionych badań nad jakością życia uwarunkowa­ną charakterem relacji rodzinnych, stanem zdrowia oraz czynnikami pracy zawodowej, prowadzonych w różnych ośrodkach akademickich i innych, jest niniejsza monografia zatytułowana Wystarczająco dobre życie. Konteksty psychologiczne. Monografia składa się z trzech części, adekwatnych do eksplorowanych obszarów dobrego życia: rodziny, zdrowia oraz pracy zawodowej. Opisywane trzy obszary tematyczne wskazują wspólny psychologiczny kontekst podejmowanych zagadnień wobec wyzwań współczesnego ży­cia, mianowicie relacje interpersonalne. Ich poziom i jakość wyznacza kształt nie tylko jednostkowego dobrostanu i szczęścia, ale także składa się na sumę międzyludzkich od­działywań, stanowiących podstawy właściwie ukształtowanego społeczeństwa. W części I monografii pt. Uwarunkowania dobrego życia we współczesnej rodzinie podejmowana jest tematyka ról oraz relacji rodzinnych budowanych na przestrzeni całego życia, po­cząwszy od podjęcia decyzji o potomstwie, poprzez relacje pomiędzy poszczególnymi członkami, rozwijane na tle wspólnoty indywidualne kompetencje, po wskazanie na za­grożenia dobrostanu rodziny, jakie płyną ze zjawiska przemocy. Dobrostan życia rodzin­nego jest współcześnie zagrożony poprzez wiele czynników, jednak najpoważniejszym z nich jest fakt dzietności gwarantujący tej wspólnocie istnienie. Jeżeli dzietność w danym kraju spada, następuje brak zastępowalności pokoleń i społeczeństwo stopniowo zaczyna wymierać. Takie konsekwencje czekają Europę, a zwłaszcza Polskę, jeśli będą one kon­tynuowały dotychczasową politykę prokreacyjną w małym stopniu wspierającą rodziny wychowujące dzieci. Dla młodego pokolenia wyrastającego w rodzinach jednym z naj­istotniejszych czynników rozwoju są właściwe wzory osobowe matki i ojca przyczynia­jące się do prawidłowo ukształtowanych postaw życiowych. Jeśli rodziny te przeżywają poważne trudności, a w relacjach pojawia się przemoc, ma to szczególnie destrukcyjny wpływ na młodzież, przeżywającą w związku z tym obniżenie poczucia wartości swojego życia, zadowolenia z niego oraz poczucia sensu. Tracąc nadzieję, młodzi ludzie słabiej radzą sobie z wieloma wyzwaniami, doświadczają depresji, poszukują ryzykownych alter­natyw rozwiązań problemów. Potrzebne jest im wsparcie ze strony dorosłych, aby mogli przezwyciężyć własne trudności. Takiego wsparcia, wzmocnienia samooceny, doskona­lenia kompetencji osobowych powinni udzielić czy nauczyć najbliżsi – rodzice, rodzeń­stwo, dziadkowie, krewni. Rodzina wówczas staje się miejscem sprzyjającym życiu, kiedy jej członkowie wzajemnie sobie pomagają oraz rozumieją własne potrzeby. W takim śro­dowisku troska o drugą osobę kształtuje klimat, w którym nikt nie czuje się nadmiernie przeciążony obowiązkami, prześladowany czy wykorzystywany. Część II pt. Dobrostan w zaburzeniach zdrowia psychicznego i fizycznego – możliwości terapii opisuje wieloaspektowe zależności pomiędzy jakością życia a chorobą, zaburze­niem oraz psychoterapią. Poruszone w niej zostały niezwykle istotne kwestie dotyczące ludzkiego cierpienia, bólu, wstydu oraz możliwości ich zrozumienia i przezwyciężenia. Objawy różnorodnych zaburzeń zdrowia fizycznego i psychicznego w poważnym stopniu obniżają indywidualny dobrostan, a także utrudniają funkcjonowanie psychospołeczne, spada tym samym jakość życia pacjenta, zostaje zachwiana interpretacja rzeczywistości i koncepcji siebie. Niewątpliwie ogromny wpływ we wspomnia­nych przypadkach ma właściwy dobór metod leczenia i terapii, odpowiadający indy­widualnym potrzebom osób zaburzonych i chorych. Osoby doświadczające cierpienia pod różnymi postaciami zazwyczaj subiektywnie oceniają poprawę stanu zdrowia w na­stępstwie procesu leczenia czy psychoterapii i nie zawsze wiążą tę ocenę z obiektywną poprawą zdrowia czy lepszym funkcjonowaniem. Dlatego też tak ważna staje się troska o dobry kontakt osoby chorej z osobą leczącą, kiedy wymagane są nie tyle i nie tylko kom­petencje zawodowe, ale także umiejętność wczuwania się w doświadczenia, uczucia i spo­soby rozumienia świata osób cierpiących. Potrzebują one takiego nabycia kompetencji indywidualnych (umiejętności radzenia sobie), aby w procesie zdrowienia osiągnąć do­bre samopoczucie, pozytywną ocenę sytuacji życiowej oraz wzrost nadziei na przyszłość. Wszystkie te aspekty mogą mieć miejsce we właściwie ukształtowanych relacjach chorego z leczącym, terapeutą czy grupą terapeutyczną, kiedy budowane jest zrozumienie, więź oparta na autentycznej trosce o drugiego człowieka. Na część III monografii pt. Optymalne funkcjonowanie zawodowe – możliwości i ograni­czenia składają się badania dotyczące powiązań pomiędzy dobrostanem pracownika a sprzy­jającymi i niesprzyjającymi warunkami pracy. We współczesnej rzeczywistości bowiem (w Polsce, Europie, czy ogólnie – cywilizacji Zachodu) nie wystarcza już tylko posiadanie jakiejś pracy, konieczne staje się znalezienie pracy wystarczająco dobrze płatnej i odpowiadającej kompetencjom oraz zainteresowaniom poszukującego. Stąd coraz częściej badanym wymia­rem życia zawodowego staje się indywidualne zadowolenie z pracy w znaczącym stopniu wpływające na poziom jakości życia. Istnieją dwa źródła tego zadowolenia: po pierwsze, po­czucie spełnienia indywidualnych potrzeb pracownika oraz po drugie, satysfakcja płynąca z pracy wykonywanej zespołowo i pochodząca stąd akceptacja. Prezentowane badania wy­różniły następujące czynniki sprzyjające dobremu funkcjonowaniu w miejscu pracy: dobre dopasowanie możliwości pracownika do określonego stanowiska pracy (formy zatrudnie­nia), wykorzystanie twórczego myślenia przy rozwiązywaniu problemów zawodowych oraz poczucie realizacji powołania w określonych zawodach związanych z tzw. misją społeczną (jak na przykład lekarz, pielęgniarka, nauczyciel). Poruszony w tej części monografii zosta­nie także ciekawy problem orzecznictwa zawodowego: na ile stosowanie ogólnych wyników i norm osiąganych w testach psychologicznych ma sens w jednostkowych przypadkach i sy­tuacjach. Z jednej bowiem strony pojawia się problem doboru właściwych metod i narzędzi diagnostycznych, z drugiej natomiast umiejętność właściwego posługiwania się nimi oraz zastosowania ich wyników do konkretnych przypadków.