Wielkie osiedla mieszkaniowe w mieście postsocjalistycznym. Geneza, rozwój, przemiany, percepcja

Ewa Szafrańska

Wielkie socjalistyczne osiedla mieszkaniowe o zabudowie blokowej popularnie określane „blokowiskami” lub „osiedlami z wielkiej płyty” stanowią szczególne środowisko mieszkaniowe obecne w wielu miastach europejskich, ale przede wszystkich w miastach Europy Środkowo-Wschodniej. W książce poddano analizie genezę, rozwój, przemiany oraz percepcję tej formy zabudowy w wybranych miastach postsocjalistycznych. Podjęcie refleksji dotyczącej tej tematyki uznano za ważne, ponieważ osiedla te są najbardziej widocznym i rozległym przestrzennie dziedzictwem socjalizmu we współczesnych miastach i dominującą formą zamieszkiwaną przez niemal połowę ludności tych miast. Ponadto obszary te, mimo swej powszechności, są wciąż stosunkowo mało poznane i postrzegane przez pryzmat wielu stereotypów, które należy weryfikować w badaniach w różnych skalach przestrzennych i przy użyciu różnych metod. Praca ma walory nie tylko poznawcze ale także aplikacyjne. Jej rezultaty są ważnym głosem w toczącej się obecnie dyskusji na temat aktualnego stanu oraz przyszłości wielkich osiedli mieszkaniowych we współczesnych miastach postsocjalistycznych. Stanowi źródło niezbędnej wiedzy w procesach modernizacji i humanizacji tej formy zabudowy, czyli działań zmierzających do zapewnienia takich warunków zamieszkania, które w lepszy niż dotychczas sposób mogą zaspokoić potrzeby ich mieszkańców. 

Wieloletnia zmarzlina w wybranych obszarach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu w świetle kompleksowych badań geofizycznych i analiz klimatologicznych

Wojciech Dobiński

Niniejsza publikacja ma charakter dwudzielny. W pierwszej części przedstawiony został aktualny stan wiedzy na temat wieloletniej zmarzliny w ujęciu krytycznym, natomiast druga część pracy zawiera wyniki badań prowadzonych w wybranych miejscach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu oraz ich interpretację, analizę, a także dostrzeżone prawidłowości. Celem pracy jest detekcja i poznanie prawidłowości występowania wieloletniej zmarzliny w środowisku górskim, subarktycznym i subpolarnym w wybranych miejscach leżących na szerokości geograficznej między 49 a 77 (symbol stopni) z zastosowaniem metod geofizycznych i klimatycznych, a także poznanie jej natury, właściwości i zmienności oraz relacji z lodowcami w warunkach zmieniającego się klimatu.

Wpływ rewitalizacji terenów poprzemysłowych na organizację przestrzeni centralnej w Manchesterze, Lyonie i Łodzi

Jarosław Kazimierczak

Tematyka książki dotyczy kształtowania nowego obszaru centralnego w mieście w wyniku rewitalizacji terenów poprzemysłowych, a w konsekwencji generowania relacji przestrzenno-funkcjonalnych, jakie zachodzą między „nowym” a „starym” centrum miasta. Jest kompleksową pracą podejmującą ten problem zarówno w krajowych, jak i zagranicznych studiach miejskich. Stanowi unikatowe studium porównawcze trzech dawnych wielkich europejskich ośrodków przemysłu włókienniczego Znajdujemy też odpowiedź na kluczowe dla gospodarowania przestrzenią miasta pytanie o skutki, jakie niesie ze sobą rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla organizacji przestrzeni centralnej (proces ten nie zawsze prowadzi do zmian pozytywnych). Zidentyfikowano czynniki determinujące współczesne przekształcenia organizacji przestrzeni centralnej i jej przestrzeni publicznej na przykładzie badanych miast, także w kontekście odmiennych uwarunkowań rozwojowych w Europie Zachodniej i Środkowo-Wschodniej w drugiej połowie XX w. Książka jest głosem w debacie o problemach skoordynowanego i zrównoważonego procesu rewitalizacji terenów poprzemysłowych w odniesieniu do transformacji centrów miast europejskich. Jej wartość naukową podnosi rejestracja zjawisk in situ dokonana przez Autora. Istotnym walorem pracy jest katalog rekomendacji dla sposobu kształtowania przestrzeni centralnej w Łodzi, opracowany na podstawie wniosków płynących z analizy doświadczeń Manchesteru i Lyonu oraz nowatorskiej procedury badawczej. 

Wpływ zrzutów wód kopalnianych na odpływ rzek Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Magdalena Matysik

W pracy przedstawiono wyniki badań nad wpływem działalności górniczej w obrębie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na odpływ rzeczny w dorzeczu Wisły i Odry. Analizy odpływu objęły długie ciągi obserwacji 1961-2013. Ważne znaczenie miało również uwzględnienie przemian gospodarczych, w tym restrukturyzacji górnictwa. Długie serie badawcze pozwoliły na ujęcie statystyczne omawianych zjawisk hydrologicznych. Praca w sposób kompleksowy ocenia znaczenie zrzutów wód kopalnianych na odpływ rzek Górnośląskiego Zagłębia Węglowego z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych. Publikacja oprócz wysokich walorów poznawczych i metodycznych, ma duże znaczenie praktyczne.

Wstęp do geoinformacji z ArcGIS

Iwona Jażdżewska, Łukasz Lechowski

Podręcznik Wstęp do geoinformacji z ArcGIS powstał z wykorzystaniem doświadczeń dydaktycznych autorów, które zdobyli w ramach zajęć prowadzonych od 2012 r. na kierunku geoinformacja na Wydziale Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego. Wszystkie opisane w publikacji ćwiczenie i zadania są realizowane z wykorzystaniem pakietu ArcGIS 10.4.1 firmy ESRI. Zakres tematyczny opracowania obejmuje podstawowe informacje niezbędne do lepszego zrozumienia idei geoinformacji oraz przystąpienie do procy z oprogramowaniem GIS. Książkę podzielono na osiem rozdziałów, w których omówiono aplikację ArcGIS Deskop, organizację pracy w ArcMap, pracę na tabelach atrybutów, układy współrzędnych i źródła danych. Bardziej zaawansowane zagadnienia dotyczą zapytań atrybutowych i przestrzennych, a także wizualizacji wyników, w której wykorzystuje się metody kartograficzne. Każdy rozdział rozpoczyna się od przedstawienia celu zajęć, a następnie prezentowane są pojęcia niezbędne do wykonania zamieszczonych ćwiczeń praktycznych. W zakończeniach rozdziałów znalazły się pytania kontrolne oraz dodatkowe zadania do samodzielnego wykonania, dzięki którym Czytelnik może sprawdzić zdobytą wiedzę i umiejętności. Podręcznik jest adresowany do studentów geoinformacji, geoinformatyki, geodezji, geografii, gospodarki przestrzennej oraz innych osób zainteresowanych Systemami Informacji Geograficznej (GIS).

Wybrane zagadnienia hydrogeologiczne oraz różne aspekty związane z eksploatacją wód podziemnych

Ewa Krogulec

Publikacja zawiera aktualnie podejmowaną problematykę badawczą zarówno w zakresie prac naukowych, jak i ich praktycznych zastosowań. Prezentowane zagadnienia stanowią kompendium wiedzy na temat badań nad jakością i ilością wód podziemnych (obejmują także ich poszukiwania i charakterystykę filtracyjną wodonośca), optymalnych technologii ujmowania wód w odniesieniu do wodociągów, odwodnień oraz prawa dotyczącego gospodarowania wodą. […] Bez wątpienia można uznać, że niniejsza monografia stanie się cenną, interdyscyplinarną publikacją z zakresu hydrogeologii stosowanej. Ukazuje bogate doświadczenia środowisk współpracujących hydrogeologów i hydrotechników na różnym stopniu kariery zawodowej. dr hab. Dorota Porowska, prof. ucz. Książka zakorzeniona jest w unikalnym czterdziestoczteroletnim cyklu konferencji Problemy wykorzystania wód podziemnych w gospodarce komunalnej dedykowanym środowiskom hydrogeologicznym i wodociągowym. Monografia stanowi ważny element w dzieleniu się doświadczeniem umożliwiającym rozpowszechnienie specjalistycznej i aktualnej wiedzy, co pozwala na coraz bardziej optymalną, to znaczy ekologiczną i ekonomiczną, gospodarkę wodną. […] Publikacja stanowi bardzo wartościowy zbiór opracowań specjalistycznych (badawczych, inżynierskich oraz prawnych) zawierających doświadczenia szczegółowych analiz oraz innowacyjne rozwiązania, z których wiele stanowi przełomowe projekty w gospodarce wodnej. dr hab. inż. Paweł Popielski, prof. ucz.

Wydmy śródlądowe - środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzkiego

Elżbieta Kobojek, Sławomir Kobojek

W obrębie Niżu Europejskiego występuje szeroki pas piaszczysty, w skład którego wchodzą eoliczne piaski pokrywowe i wydmy śródlądowe. Wydmy są formami wypukłymi o różnych kształtach i znacznych wysokościach względnych, maksymalne do 30 m, dlatego są ważnymi elementami w krajobrazie równinnej części Europy, szczególnie Polski. Europejskie wydmy śródlądowe zostały ukształtowane przez wiatr w zimnych, peryglacjalnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu. W holocenie, w warunkach klimatu umiarkowanego, zostały ustabilizowane przez lasy iglaste. Dopiero wycięcie lasów, głównie w czasach historycznych, spowodowało ponowne ożywienie procesów eolicznych, rozwiewanie, a nawet kształtowanie nowych form wydmowych. Jeszcze w połowie XX wieku aktywne były procesy eoliczne w środkowej Polsce. W obrębie pól wydmowych ukształtował się wyjątkowy ekosystem, o charakterze którego decydują znaczne miąższości piasków kwarcowych, ich duża przepuszczalność, nisko położony poziom wód gruntowych i ubogie gleby. Celem publikacji jest ukazanie specyfiki ekosystemu wydm śródlądowych oraz obecnego użytkowania i zagospodarowania pól wydmowych na przykładzie badań w regionie łódzkim. Przeanalizowano charakter i funkcje lasów na wydmach, przydatność piasków eolicznych dla przemysłu i skutki eksploatacji, przyczyny i skalę rolniczego użytkowania powierzchni wydmowych, lokalizację zabudowy wsi względem wydm oraz pola wydmowe w systemie obszarów chronionych. Szczególną uwagę zwrócono na walory pól wydmowych i ich wykorzystanie w turystyce i rekreacji. Przedstawiono też przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych. Podjęto próbę oceny stabilności i wrażliwości ekosystemów wydmowych, a także wskazano zagrożenia wynikające z ocieplenia oraz antropopresji.