"Ecumeny and Law" 2015, Vol. 3: Welfare of the Child: Welfare of Family, Church, and Society

red. Andrzej Pastwa

Kolejny tom rocznika „Ecumeny and Law” stanowi owoc refleksji ekumeniczno-prawnej, podejmowanej – w  formule interdyscyplinarnej – wokół ważkiej i aktualnej problematyki ochrony/promocji praw dziecka. Ogólnym zamysłem Autorów tomu (głównie prawników, ale i przedstawicieli innych dziedzin nauki) jest afirmacja związanych z tą problematyką paradygmatów aksjonormatywnych, łącznie z identyfikacją postmodernistycznych zagrożeń. Dobrze pokazuje to już pierwszy tekst autorstwa ks. prof. Bortkiewicza. Nierzadko dziś szermuje się argumentem (m.in. w płaszczyźnie bioetyki) o prawie do posiadania bądź nie posiadania dziecka. Jak wywodzi Autor, takie koncepcje ewidentnie naruszają pożądaną symetrię ze szkodą dla najsłabszych – roszczeniom w stosunku do dziecka nie odpowiadają prawa dziecka. Dlatego propagowanie tych idei i ich obecność w aktach prawa stanowionego musi być przedmiotem krytyki Kościoła. W miejsce roszczeń wobec dziecka, Kościół, słowami Jana Pawła II, formułuje kartę praw dziecka. Główną oś problemową tomu wyznacza przedmiotowe prawo konwencyjne, a przede wszystkim kolejne artykuły Konwencji o Prawach Dziecka ONZ z 1989 roku – począwszy od  zabezpieczenia prawa dziecka do życia i tożsamości (T. Gałkowski) po prawną ochronę dziecka przed przemocą (M. Tomkiewicz). W dziale recenzji znajdziemy prezentację interesujących pozycji książkowych, w większości zbieżnych z tematyką tomu.

Edukacja dorosłych na Górnym Śląsku od Wiosny Ludów do wybuchu I wojny światowej

Beata Matusek

Książka składa się z 4 rozdziałów. Rozdział pierwszy ukazuje wpływ sytuacji polityczno-społecznej Górnego Śląska na rozwój edukacji dorosłych. Rozdział drugi zawiera teoretyczne podstawy rozwoju edukacji dorosłych na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX wieku. Rozdział trzeci prezentuje początki pracy oświatowej z człowiekiem dorosłym oraz przybliża sylwetki jej inicjatorów. Rozdział czwarty natomiast to spojrzenie na edukację dorosłych od strony popularyzowanych na przełomie XIX i XX wieku treści edukacyjnych. Treść rozważań stanowią trzy kierunki: edukacja ogólnokształcąca, społeczno-moralna (w tym religijna) oraz promocja zdrowego stylu życia i upowszechnianie treści zdrowotnych.

Elastyczne formy zatrudnienia. Korzyści dla pracodawcy

praca zbiorowa

W poradniku "Elastyczne formy zatrudnienia" w praktyczny i uporządkowany sposób wyjaśniono, jakie możliwości optymalizacji kosztów zatrudnienia mają pracodawcy. Publikacja ta pomoże w analizie istniejących możliwości, ponieważ przedstawia nie tylko wady i zalety poszczególnych rozwiązań, lecz także przykładowe wyliczenia ich kosztów. W przykładach uwzględniono obowiązujące w 2024 r. regulacje oraz stawki i kwoty wynikające z prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz ustaw podatkowych. Z książki można m.in. dowiedzieć się: ● Jakie składki na ubezpieczenie społeczne od umów zlecenia są obowiązkowe w różnych sytuacjach? ● Na czym polega outsourcing pracowniczy? ● Jakie korzyści daje pracodawcom zatrudnianie pracowników tymczasowych? ● Na jakich zasadach funkcjonują praktyki absolwenckie? ● Na czym polega "wypożyczenie" pracownika? Umowy cywilnoprawne nadal są najbardziej opłacalną formą zatrudnienia dla podmiotów powierzających pracę. W książce wyjaśniono istotne kwestie dotyczące najczęściej zawieranych umów cywilnoprawnych. Są to: ● umowa zlecenia, ● umowa agencyjna, ● umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - np. kontrakt menedżerski, ● umowa o dzieło, ● umowa o pomocy przy zbiorach. Innym sposobem na uzyskanie elastyczności w zakresie zatrudnienia jest korzystanie z pracy przedsiębiorców - osób prowadzących jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie umowy o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy dotyczące zlecenia. Najczęściej jednak zatrudnienie jest realizowane na podstawie umowy o pracę. W książce omówione zostały umowy o pracę: ● na okres próbny, ● na czas określony, ● na czas nieokreślony. Poradnik "Elastyczne formy zatrudnienia" zawiera również wskazówki, jak korzystać z przewidzianych w prawie pracy rozwiązań w zakresie rozkładu czasu pracy. W książce jest wiele praktycznych przykładów - wraz z wyliczeniami wynagrodzeń, składek i zaliczek na podatek dochodowy - obrazujących poszczególne zagadnienia. Zestawienia tabelaryczne oraz wzory dokumentów dodatkowo ułatwiają wykorzystanie w praktyce informacji zawartych w publikacji. To przystępne opracowanie jest merytorycznym wsparciem dla specjalistów ds. kadr i płac. Zainteresuje też pracodawców, dyrektorów działów HR, pozostałych kierowników wyższego szczebla oraz biura rachunkowe, które prowadzą obsługę w tym zakresie. Poradnik pomoże również przedsiębiorcom planującym rozwój firmy i rozważającym zwiększenie skali działalności - z czym wiąże się zazwyczaj konieczność zaangażowania w działalność dodatkowych osób.

Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historycznoprawne

Anna Stawarska-Rippel

Niniejsza praca jest historycznoprawnym studium, które po raz pierwszy w literaturze prawniczej przedstawia obraz zmagań kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej i ich uwarunkowań w Drugiej Rzeczypospolitej i Polsce Ludowej. Monografia traktuje o dziejach kodyfikowania polskiego procesu cywilnego na tle ewolucji tej gałęzi prawa w Europie i w świetle „rewolucji” w Polsce po drugiej wojnie światowej. Rozważania prowadzone są w kontekście zagadnienia elementów prywatnych i publicznych w procesie cywilnym, mających fundamentalne znaczenie dla kształtu i treści ustawy procesowej. Przedstawiono zarówno przebieg dwukrotnie podejmowanych w Polsce prac kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej, jak i dyskusję nad modelem ustawy procesowej w aspekcie wyznaczenia relacji pomiędzy jednostką a państwem. Monografia składa się z dwóch części: elementy prywatne i publiczne w postępowaniu spornym przed sądem pierwszej instancji oraz elementy prywatne i publiczne w systemie środków odwoławczych, które zostały poprzedzone obszernymi wprowadzeniami, zakreślającymi historyczno-polityczne, prawnoporównawcze i teoretyczne tło zasadniczych rozważań. Omówiono w nich ewolucję procesu cywilnego w XIX i XX w. w zachodniej Europie, a także odznaczający się wyraźną specyfiką socjalistyczny proces cywilny, jak też zagadnienie środków odwoławczych w nowożytnym procesie cywilnym w kontekście interesów państwa i jednostki. Studium zawiera elementy porównawcze. W odniesieniu do konstrukcji projektowanych w Polsce Odrodzonej wykraczają one poza dzielnicowe ustawy procesowe. Rozważania dotyczące dekodyfikacji i rekodyfikacji postępowania cywilnego w Polsce po drugiej wojnie światowej prowadzono z uwzględnieniem zmian zachodzących w prawie pozostałych państw demokracji ludowej w Europie oraz ich zasadniczego wzorca – radzieckiego postępowania cywilnego.

English in Law

Jacek Gordon

ENGLISH IN LAW to słownik i leksykon definicji z zakresu szeroko rozumianego słownictwa z dziedziny prawa i administracji, przeznaczony na komputery i tablety. Całość liczy ponad 12 tysięcy haseł słownikowych oraz 5470 definicji opisowych i jest przeznaczona dla osób związanych zawodowo z wykonywaniem zawodów prawnych i administracyjnych oraz dla studentów kierunków prawnych.

Estetyka jako źródło refleksji nad prawem

Jędrzej Janicki

W Portrecie Doriana Graya przeczytamy, że każda sztuka jest bezużyteczna. Kusząca to wizja, jednak niekoniecznie prawdziwa. Sztuka może być użyteczna, i to w wielu innych wymiarach niż propagandowy. Estetyka jako źródło refleksji nad prawem ukazuje możliwość traktowania dzieł sztuki jako pewnego początku - w tym przypadku początku namysłu o charakterze teoretyczno- i filozoficznoprawnym. Świat sztuki i świat prawa nie stanowią dwóch wrogich sobie i obcych uniwersów. Wręcz przeciwnie, zachodzi między nimi pewnego rodzaju relacja oparta na podobieństwach, które niniejsza książka stara się zaprezentować. Próba ta może okazać się atrakcyjna zarówno dla filozofów, kulturoznawców, jak i prawników, którzy cenią nieco szerszą niż dogmatyczna refleksję nad prawem i którzy przyjmują, że prawo stanowi jedną tylko ze składowych kulturowego dorobku człowieka. "Książka stanowi oryginalne rozwiązanie problemu badawczego i równocześnie potwierdza ugruntowaną filozoficznoprawną wiedzę Autora. Na uznanie zasługuje również twórcza warstwa refleksyjna charakteryzująca tę książkę, utrzymana w konwencji nieprzekraczalnej ścisłości merytorycznej". dr hab. Anna Rossmanith Jędrzej Janicki (1994) - doktor prawa związany z Uniwersytetem Łódzkim, absolwent filozofii. Badacz estetyki prawa, zwłaszcza związków zachodzących między prawem a kulturą.

EU-Tobacco Industry Agreements and Beyond

Marina Foltea

Nakładem Wydawnictwa Instytutu Nauk Prawnych PAN ukazała się pierwsza elektroniczna monografia z serii: „Frontier Research” – publikacja dr Mariny Foltea pt. „EU-Tobacco Industry agreements and beyond”, będąca efektem realizacji projektu w programie PMI Impact. Szacuje się że dochody fiskalne państw członkowskich UE ze z legalnej sprzedaży tytoniu wynoszą ponad 90 mld EUR rocznie. Jednocześnie nielegalny handel wyrobami tytoniowymi zagraża zdrowiu publicznemu i prowadzi do znacznych strat podatkowych dla rządów w wysokości ponad 10 mld EUR rocznie. Przemyt wyrobów tytoniowych podważa politykę zdrowia publicznego, stanowi główne źródło dochodów przestępczości zorganizowanej. Podejmowane od około 2001 r. próby pociągnięcia do odpowiedzialności międzynarodowych producentów tytoniu za wyroby tytoniowe pochodzące z ich łańcuchów dostaw doprowadziły do zawarcia umów o współpracy z Unią Europejską (UE) i jej państwami członkowskimi. Porozumienia te przyczyniły się do znacznego ograniczenia nielegalnego handlu produktami tytoniowymi w Europie. Dynamika rynku spowodowała jednak zastąpienie produktów tych producentów podobnymi – nielegalnymi wyrobami. W swojej monografii dr Marina Foltea poddała analizie rolę, jaką odegrały porozumienia branżowe w zwalczaniu nielegalnego handlu w UE, jak wygląda rzeczywistość po zawarciu umowy oraz jaka jest i jaka może być w przyszłości rola pozostałych lub podobnych umów na poziomie UE lub państw członkowskich. Wskazując na korzyści dla stron czterech umów branżowych (z Philip Morris International Inc. (PMI) z 9 lipca 2004 r.; z Japan Tobacco International (JTI) z 14 grudnia 2007 r.; z British American Tobacco Holdings (BAT) z 15 lipca 2010 r.; oraz z Imperial Tobacco Limited (ITL) z 27 września 2010 r.), autorka wskazała na ich krytykę oraz ocenę techniczną Komisji Europejskiej. Ramowa konwencja WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC) – zwłaszcza art. 5.3 – i jej późniejszy protokół w sprawie nielegalnego handlu (ITP) miały znaczący wpływ na rozwój współpracy UE i państw członkowskich z legalnym przemysłem tytoniowym. Pojawienie się szeregu nowych instrumentów zwalczania nielegalnego handlu, wymusił przegląd zawartych umów z producentami branży tytoniowej. Dalsze działania zostały określone w unijnej dyrektywie w sprawie wyrobów tytoniowych z 2014 r. Zmiany te rodzą istotne pytania dotyczące dalszych działań: Jaka jest historia i jakie wnioski wyciąga się z umów branżowych? Czy ich korzyści są w pełni uwzględnione w TPD 2014? Czy nadal istnieje możliwość współpracy z legalnym przemysłem tytoniowym i jakie wyzwania należy pokonać w tym obszarze? Analizując obecne trendy dotyczące nielegalnego handlu wyrobami tytoniowymi w Unii Europejskiej, dr Foltea sformułowała zalecenia dotyczące optymalnych relacji między UE a podmiotami z branży przemysłu tytoniowego. Publikacja wydana w modelu Open Access na licencji CC-BY 4.0 jest dostępna w e-Bibliotece Prawniczej. Badania naukowe, których efektem jest prezentowana monografia, zostały sfinansowane przez PMI IMPACT – grantu przyznany przez Philip Morris International (PMI). W trakcie swoich badań autorka zachował pełną niezależność od PMI, a poglądy i opinie wyrażone w publikacji są poglądami zespołu badawczego realizującego grant i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy PMI. Odpowiedzialność za informacje i poglądy wyrażone w publikacji spoczywa wyłącznie na autorze. Ani PMI, ani żaden z jego podmiotów stowarzyszonych, jak też osoba działająca w ich imieniu nie może ponosić odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji zawartych w niniejszym dokumencie.

Ewolucja immunitetów mających swoje źródło w prawie międzynarodowym

Izabela Skomerska-Muchowska

Problematyka immunitetów mających swoje źródło w prawie międzynarodowym jest zagadnieniem doniosłym zarówno dla teorii, jak i praktyki prawa międzynarodowego. Instytucja immunitetów, w szczególności immunitetu państwa, znajduje swoje uzasadnienie w podstawowych zasadach systemu prawa międzynarodowego. Jednocześnie immunitety wyznaczają ramy wzajemnych relacji między państwami w zakresie wykonywania jurysdykcji. Zachodzące współcześnie zmiany, takie jak wzmocnienie pozycji jednostki, w szczególności ochrony jej praw podstawowych, czy coraz częstsze wchodzenie państwa w stosunki prywatnoprawne, powodują, że przedmiot niniejszego opracowania jest jednym z najszerzej dyskutowanych zagadnień w doktrynie zarówno prawa międzynarodowego, jak i poszczególnych dziedzin prawa krajowego, w ramach których immunitety te są realizowane. Nie ulega wątpliwości, że różne postaci immunitetów (w szczególności immunitet państwa, funkcjonariuszy państwa, immunitety dyplomatyczne oraz immunitet organizacji międzynarodowych) podlegają obecnie przemianom, co do ich zakresu i możliwych włączeń. Powstaje zatem pytanie, w jakim stopniu i zakresie immunitety muszą pozostać niewzruszalne w interesie utrzymania porządku międzynarodowego i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa lub organizacji międzynarodowej w stosunkach międzynarodowych, w jakim zaś powinny być ograniczone, np. w interesie ochrony jednostki. Niniejsza publikacja jest próbą rozstrzygnięcia tej niezwykle istotnej dla praktyki kwestii. 

E-zdrowie i transformacja cyfrowa placówek medycznych

Praca zbiorowa

E-book omawia zagadnienia e-zdrowia w praktyce placówek medycznych. Jednym z ważniejszych elementów tego procesu jest wdrożenie elektronicznej dokumentacji medycznej. Nie jest to możliwe bez zastosowania standardu HL7 CDA. W e-booku opisujemy również ważne zagadnienia istotne z punktu widzenia wdrożenia systemów komputerowych, które oprócz tego, że gromadzą dane i umożliwiają analizy, są jednym z narzędzi zarządczych menedżera. Ich ważną cechą jest zapewnienie bezpieczeństwa danych, a także stabilność i intuicyjność dla użytkowników.

Face threats in interpreting: A pragmatic study of plenary debates in the European Parliament

Magdalena Bartłomiejczyk

Tłumaczenie symultaniczne na wszystkie języki unijne to codzienność w Parlamencie Europejskim, konieczny warunek sprawnego porozumiewania się interlokutorów zarówno podczas debat plenarnych, jak i w innych gremiach. Przed tłumaczami pracującymi dla tej instytucji stoją jednak liczne wyzwania, a jednym z nich są ataki werbalne polityków wobec ich oponentów, często bardzo niewybredne. Co na przykład zrobią tłumacze, gdy Przewodniczący Rady Europejskiej zostaje porównany do mokrej szmaty? Albo gdy Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego określa się mianem faszysty? Innymi słowy, jakie strategie tłumaczeniowe znajdują w praktyce zastosowanie, kiedy oczywistą intencją oryginału jest obrażenie adresata, a formy językowe wybrane w tym celu przez mówcę wybiegają daleko poza standardy tego, co nazwalibyśmy językiem parlamentarnym? Autorka rozważa takie pytania na podstawie autentycznych materiałów z debat plenarnych obejmujących przemówienia brytyjskich eurosceptyków z partii UKIP oraz ich tłumaczenia na język polski. Monografia jest adresowana zarówno do przekładoznawców, jak i do językoznawców zainteresowanych pragmatycznymi aspektami tłumaczenia konferencyjnego. Autorka starała się unikać hermetycznego, ściśle naukowego języka oraz niejasnej terminologii specjalistycznej w nadziei, że książka może również zainteresować praktykujących tłumaczy ustnych oraz adeptów zawodu, chociaż należy podkreślić, że ma ona charakter opisowy, a nie poradnikowy.

Faktury i inne. TOP10 październik 2022

Kinga Jańczak, Andrzej Lazarowicz, Małgorzata Lewandowska, Marcin Sądej, ...

TOP 10 Korekty faktur i inne! Październik 2022 to zbiór najważniejszych tematów z zakresu księgowości i podatków, o których aktualnie się mówi. Artykuły zostały przygotowane przez specjalistów publikujących dla Poradnika Przedsiębiorcy. E-book zawiera merytoryczną wiedzę ważną dla każdego przedsiębiorcy, a także przydatną specjalistom ds. księgowości i podatków w codziennej pracy. W publikacji znajdą Państwo odpowiedzi m.in. na pytania: • W jakim terminie należy dokonać korekty faktury? • Jak stosować ulgę na złe długi? • Jak rozliczyć wykup samochodu osobowego z leasingu? • Jaki wpływ na składkę zdrowotną ma sprzedaż środka trwałego? • Jak rozliczyć dotację z urzędu pracy? • Czy darowiznę mieszkania trzeba zgłaszać w urzędzie?

Financial Law

Jolanta Gliniecka

We place in the hands of readers a publication. Part I of which aims at presenting the financial policy of the European Union and its instruments. Matters of tax policy, customs policy, investment policy and social insurance policy are discussed in it against the background of the broader issue of public finance stability. Part II of the book deals with the EU banking sector and monetary system - the European System of Central Banks and European Central Bank, and the European banking, payment services, and capital market regulations in particular. Some of the matters discussed in the book hove already been dealt with in separate monographs. Considering this fact and due to limitations of space, the themes addressed in this volume had to be carefully selected and treated in a concise manner (albeit with due consideration given each time to the completeness of the discussion). The authors believe that despite such constraints the presented book will answer the pressing questions of all those who take interest in the financial matters of the European Union.

Finansowa analiza występowania szkód dotyczących pacjentów na podstawie wyroków sądów okręgu łódzkiego

Daria Korytkowska-Piaskowska

Jednym z najistotniejszych problemów z jakim zmagają się obok szpitali różne podmioty lecznicze jest problem powstawania zdarzeń niepożądanych, które wywołują szkodę na pacjencie. Szkody te rodzą bowiem różnego rodzaju skutki o charakterze prawnym, medycznym, systemowym, osobistym, społecznym czy też finansowym. Ponieważ problem ten jest dość dobrze rozpoznany z punktu widzenia odpowiedzialności prawnej podmiotów leczniczych za szkody wyrządzone pacjentom w związku z wykonywaną działalnością leczniczą oraz z perspektywy zarządzania ryzykiem w podmiotach leczniczych, celem niniejszej monografii była próba zbadania skutków o charakterze finansowym. W tym celu dokonano oceny dochodzonych oraz zasądzanych świadczeń będących następstwem roszczeń powstałych w wyniku zajścia szkód na pacjentach w szpitalach. Dodatkowym celem stało się również sprawdzenie czy funkcjonujące obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących działalność leczniczą gwarantuje bezpieczeństwo finansowe tym podmiotom czy też nie. Aby tego dokonać przeprowadzono analizę wybranych akt sądowych dotyczących szkód powstałych na pacjentach leczących się w szpitalach w Polsce, zarejestrowanych w repertoriach Sądu Okręgowego (SO) w Łodzi w latach 2005-2011, na podstawie, których określono między innymi: jakie zdarzenia niepożądane najczęściej skutkują powstaniem roszczenia odszkodowawczego oraz jaki mają one wymiar finansowy. Ponadto zweryfikowano w jakim stopniu te roszczenia są realizowane w wyrokach sądowych uznających powództwo w części lub całości. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono między innymi, że szkody na pacjentach, generujące wysokie roszczenia odszkodowawcze, które najczęściej związane są z powstaniem zdarzenia niepożądanego w postaci zakażenia szpitalnego, błędu medycznego czy też zaniedbania w leczeniu a największym składnikiem rekompensaty jest zadośćuczynienie.

Fiscus non erubescit. O niektórych italskich podatkach rzymskiego pryncypatu

Anna Pikulska-Radomska

Książka jest pierwszą w polskiej literaturze monografią dotyczącą rzymskich podatków. To o tyle ważne, że w zakresie wiedzy o daninach publicznych rzymskiego cesarstwa panuje spore zamieszanie, nie tylko terminologiczne. Jest to w znacznej mierze spowodowane charakterem dostępnych dziś źródeł, niemal wyłącznie literackich. Skromną bazę źródłową Autorka wykorzystała w pełni, analizę prowadzi precyzyjnie, nie decyduje się na pochopne wyciąganie wniosków, a te, które formułuje, przedstawia w sposób prosty i uporządkowany. 

Formularz PIT-2 od 1 stycznia 2023 r. - instrukcja wypełniania, odpowiedzi na pytania

Sławomir Liżewski

Od 1 stycznia 2023 r. oświadczenie o zmniejszeniu zaliczek na podatek od wynagrodzeń można złożyć płatnikowi na warunkach, które u niego obowiązują. Płatnik może bowiem wyznaczyć inny sposób przyjmowania oświadczeń i wniosków mających wpływ na wysokość zaliczki na podatek (np. poprzez elektroniczny system kadrowo-płacowy czy opracowane na piśmie wzory takich oświadczeń i wniosków). Z art. 31a ust. 2 ustawy o PIT wynika zaś, że oświadczenia i wnioski o zmniejszenie zaliczek można składać według ustalonego wzoru, w tym przypadku PIT-2.

Formy opodatkowania. Kompendium 2022/2023

Małgorzata Lewandowska

Choć stwierdzenie, że wybór formy opodatkowania ma kluczowy wpływ na powodzenie firmy to za dużo powiedziane, tak z pewnością przyczynia się do jej opłacalności. Zbyt wysokie podatki potrafią zrujnować każdy, szczególnie początkujący biznes. Dzięki opracowaniu poznasz: wszystkie dostępne formy opodatkowania oraz ich wady i zalety; dostępne ulgi podatkowe oraz ograniczenia przy każdej z form. Uzyskasz również odpowiedzi na pytanie: Jakie opodatkowanie zastosować w przypadku kilku działalności? Jak dokonać zmiany wybranej formy oraz kiedy można to zrobić? Po przeczytaniu naszego kompendium nie będziesz miał już żadnych wątpliwości, co do wyboru optymalnej formy opodatkowania dla Twojego biznesu.