Umweltschutz

1
E-book

Baza BDO w pigułce. Kompendium użytkownika

Praca zbiorowa

Baza BDO podlega ciągłym zmianom. Co chwila dodawane są kolejne zmiany mające na celu ulepszyć i ułatwić pracę w systemie, a także zapewnić skrupulatną ewidencję odpadów. Od 2023 roku pojawiło się kilka istotnych zmian dla użytkowników. Od 1 stycznia 2020 roku wpisy do rejestru dokonuje się tylko na wniosek elektroniczny. Wszystkie papierowe wnioski są odrzucane. Podmiotem odpowiedzialnym za prowadzenie BDO jest właściwy miejscowo marszałek województwa.

2
E-book

Baza danych odpadowych - w pytaniach i odpowiedziach

Małgorzata Hain-Kotowska

Baza Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami (BDO) została uruchomiona 1 stycznia 2020 r. Natomiast rejestr podmiotów wprowadzających produkty, produkty  w opakowaniach i gospodarujących odpadami, który jest częścią bazy BDO funkcjonuje od 24 stycznia 2018 r. System, jego działanie oraz realizacja ustawowych obowiązków za jego pośrednictwem budzą wiele pytań, mimo iż minęło kilka lat od jego powstania. Przeczytaj koniecznie!

3
E-book

Bezbłędna klasyfikacja odpadów - jak ją przeprowadzić krok po kroku

Danuta Walaszek

Odpady klasyfikuje się na podstawie rozporządzenia ministra klimatu z 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów. Ale co tak właściwie oznaczają kody odpadów? Z czego wynikają? Tego dowiesz się z artykułu na str. 7. Konkretne przykłady klasyfikacji odpadów znajdziesz natomiast w tekście na str. 12. Wiele przedsiębiorstw klasyfikuje odpady na własną rękę i niestety w trakcie kontroli WIOŚ okazuje się, że dzieje się to w sposób nieodpowiedni. Jeżeli chcesz poznać najczęstsze błędy popełniane podczas klasyfikacji, to koniecznie zajrzyj na str. 21.

4
E-book

Chemistry for Environmental Engineering. Laboratory

Agata Piotrowska, Jan Bogacki, Małgorzata Kucharska

This script was created as an auxiliary material for chemistry laboratory classes conducted at Warsaw University of Technology, Faculty of Building Services, Hydro and Environmental Engineering. The intent was to gather and present in the form of a prescript basic information on the principles of preparing and conducting chemical experiments. Script contains descriptions of elementary methods, apparatus and measurement. The script is designed for Environmental Engineering students, as didactic material for @Chemistry laboratory course.

5
E-book

Dokumentacja z zakresu ochrony środowiska w firmie - pozwolenia, zezwolenia, procedury administracyjne, ewidencja odpadów, terminy, sprawozdania

Praca zbiorowa

Działalność każdej firmy wpływa w określony sposób na stan środowiska naturalnego, dlatego przedsiębiorcy powinni zdawać sobie z tego sprawę i mieć stosowną wiedzę na temat obowiązujących przepisów dotyczących ochrony środowiska. W praktyce dotyczy to szerokiego spektrum działań, którym warto przyjrzeć się z różnych perspektyw. W tej publikacji postaramy się szczegółowo omówić obowiązującą przedsiębiorców dokumentację z zakresu ochrony środowiska.

6
E-book

Emerging pollutants wyzwaniem dla gospodarki wodno-ściekowej

Agata Rosińska

Stan środowiska naturalnego jest jednym z najważniejszych wyznaczników zdrowia ludzkiego i jakości życia. W związku z tym istotnego znaczenia nabiera właściwa ocena i kontrola, a także eliminacja zanieczyszczeń gleb, wód i powietrza; jest to problem ogólnoświatowy, analizowany przez różne organizacje, gremia i stowarzyszenia, wywołujący spory, dyskusje, budzący skrajne  emocje. Rozwój przemysłu, technologii  i chęć podnoszenia standardu życia przyczyniły się do tego, że zanieczyszczenia towarzyszą człowiekowi wszędzie. Trwałe zanieczyszczenia organiczne obejmują szeroką grupę związków chemicznych, które pozostają na stałe w środowisku, gromadzą się w organizmach żywych, mogą być przenoszone za pośrednictwem powietrza, wody lub gatunków wędrownych, docierając do miejsc, w których nie były ani wykorzystywane, ani produkowane. Obecnie coraz więcej uwagi badacze poświęcają nowo pojawiającym się zanieczyszczeniom – tzw. emerging pollutants EP. Literatura specjalistyczna wyróżnia dwie główne klasy EP: mikro- oraz nanozanieczyszczenia. Nanomateriały wykorzystywane są praktycznie we wszystkich gałęziach przemysłu, stosuje się je m.in. w produktach kosmetycznych, farbach, szkle odpornym na zarysowania, różnego rodzaju powłokach, mają one doskonałe właściwości bakteriostatyczne i dezodoracyjne. Jednak rosnące stale zapotrzebowanie na nanoprodukty  może doprowadzić do destabilizacji bioróżnorodności  w skali globu, powstają bowiem  nowe strumienie odpadów, które mogą mieć potencjalny wpływ na zdrowie ludzi i ekologię. Ogromnym globalnym problemem stały się w ostatnich latach tworzywa sztuczne. Wprowadzone na rynek w połowie XX wieku jako „cudowny” materiał – lekki, elastyczny, trwały i mocny – obecnie są uważane za jedno z ważniejszych zagrożeń, zaczęto dostrzegać prawdziwą „spuściznę” tych produktów i ich wpływ na środowisko i na człowieka. W kontekście tych wszystkich zagrożeń niezwykle istotne są działania mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu EP na środowisko, ważna jest więc właściwa implementacja postanowień Zielonego Ładu (Green Deal), wdrażanie zasad gospodarki obiegu zamkniętego GOZ czy odpowiednich dokumentów prawnych wydanych  na poziomie globalnym, krajowym czy regionalnym. Biorąc pod uwagę istotność zagadnień związanych z EP, Autorka, wykorzystując obszerną literaturę przedmiotu, niezwykle wnikliwie omawia zagadnienia związane z obecnością w środowisku różnego rodzaju zanieczyszczeń pochodzących m.in. z farmaceutyków, środków higieny osobistej, perfluorowanych związków alifatycznych, nanozanieczyszczeń czy mikroplastiku. Analizuje źródła ich emisji, drogi migracji w środowisku, losy oraz sposoby ich usuwania. W kontekście doświadczeń związanych z pandemią koronawirusa Autorka podkreśliła rolę i znaczenie monitoringu wód, a także ścieków w wykrywaniu i zapobieganiu zagrożeń mikrobiologicznych, w tym wirusów.

7
E-book

Emisja zanieczyszczeń motoryzacyjnych w świetle nowych przepisów Unii Europejskiej, wyd. 1 / 2012

Jacek Pielecha, Jerzy Merkisz, Stanisław Radzimirski

Monograficzne ujęcie obowiązujących przepisów Unii Europejskiej, dotyczących emisji zanieczyszczeń przez pojazdy samochodowe, które zostały znacznie zmienione w latach 2006-2011. Wyjaśniono strukturę i zakres obowiązywania przepisów, zasady homologacji typu pojazdów lekkich oraz możliwości rozszerzenia homologacji, jak również zasady homologacji typu pojazdów ciężkich. W rozważaniach uwzględniono też samochody o napędzie alternatywnym. Przedstawiono także najważniejsze zagadnienia z zakresu kontroli zgodności produkcji i w eksploatacji oraz pomiary toksyczności spalin w rzeczywistych warunkach ruchu i porównano ich wyniki z toksycznością badaną w warunkach hamownianych. Podano wyniki testów badawczych nie tylko lekkich i ciężkich pojazdów drogowych, lecz także pojazdów pozadrogowych (np. ciągników rolniczych, maszyn do robót ziemnych i leśnych, pojazdów szynowych i kołowego transportera opancerzonego Rosomak). Odbiorcy: inżynierowie o specjalności samochodowej, studenci wyższych uczelni o kierunkach samochody, transport i pokrewnych oraz wszyscy zainteresowani tematyką emisji zanieczyszczeń przez pojazdy samochodowe. 

8
E-book

Environmental Issues. Angielski dla studentów ochrony środowiska

Dorota Dziuba

Niniejsza książka powstała w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie młodych ludzi problemami szeroko pojętej ekologii i adresowana jest głównie do studentów kierunku ochrony środowiska oraz uczniów klas o profilu ekologicznym. Materiał został podzielony na pięć działów tematycznych: Air and Climate, Energy, Land, Waste, Water oraz Other Issues. Każdy z nich składa się z serii krótkich artykułów, wprowadzających słownictwo związane z danym tematem oraz towarzyszących im leksykalnych ćwiczeń utrwalających. Poszczególne działy i teksty można przerabiać w dowolnej kolejności, co zapewnia elastyczność pracy i pozwala dostosować książkę do indywidualnych wymogów programu nauczania.

9
E-book

Gospodarka odpadami opakowaniowymi - co musisz o niej wiedzieć

Aleksandra Gembora

Zgodnie z ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, odpadem opakowaniowym nazywamy opakowanie, które usuwamy w celu dalszego zagospodarowania – przetworzenia lub utylizacji. Odpady opakowaniowe są powszechnie wytwarzane zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w ramach działalności gospodarczych. Z ebooka dowiesz się m.in.: jak prawidłowo zagospodarować tego typu odpady i czym jest rozszerzona odpowiedzialność producentów.      

10
E-book

Gospodarowanie ściekami - wszystko co musisz o nim wiedzieć

Anna Sydor

W związku z katastrofą ekologiczną na Odrze, przedsiębiorcy, jak też osoby prywatne, powinni się spodziewać wzmożonych kontroli w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. W e-booku znajdziesz informacje, które pomogą Ci się do takiej kontroli przygotować i wskażą na jakie kwestie powinieneś zwrócić szczególną uwagę. Będzie to szczególnie przydatne dla podmiotów gospodarujących ściekami. W e-booku skupiono się też na zagadnieniach związanych z gospodarką ściekami z punktu widzenia gmin i przedsiębiorców.

11
E-book

Infrastruktura wodno-ściekowa w planowaniu miast, wyd. 1 / 2008

Bohdan Łyp

Praktyczny poradnik poświęcony zasadom opracowywania i prezentowania problematyki technicznej infrastruktury wodno-ściekowej w planach zagospodarowania przestrzennego miast. Opisano zasady zaopatrzenia w wodę jednostek osadniczych, lokalizowania ujęć wody i ich stref ochronnych, usuwania ścieków miejskich, lokalizowania oczyszczalni ścieków i ich stref uciążliwości, odprowadzania wód deszczowych, prognozowania potrzeb wodnych, planowania wyposażenia terenów zabudowy ekstensywnej, uzbrajania ulic, zmian poziomu wód gruntowych oraz zagospodarowania terenów nadwodnych. Książka przeznaczona dla pracowników służb komunalnych miast i gmin, inżynierów projektujących otoczenie ujęć wody lub oczyszczalni ścieków, samorządowców związanych z infrastrukturą miejską, urbanistów i planistów pracujących nad rozwojem miast i gmin oraz ekologów zajmujących się środowiskiem zurbanizowanym. 

12
E-book

Innovations - Sustainability - Modernity - Openness. Środowisko. Tom 45

Redaktorzy: Ewa Szatyłowicz, Iwona Skoczko, Anna Justyna Werner-Juszczuk

Monografia zawiera prace dotyczące badania zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w skali lokalnej jak i całego kraju. Monografia porusza również zagadnienia związane z analizą jakości, analizą tekstury oraz badaniami właściwości węgli aktywnych mających różne zastosowania w inżynierii środowiska. Monografia przestawia także nowatorskie rozwiązania proekologiczne w uczelni wyższej jak i ukazuje komfort pracy w pomieszczeniach z wentylacją mechaniczna. Ponadto w monografii zawarto także aspekty psychologii środowiskowej.

13
E-book

Inżynieria środowiska i biotechnologia - wyzwania i nowe technologie

Agata Rosińska, Beata Karwowska, Magdalena Madeła (red.)

Monografia została opracowana na podstawie materiałow przygotowanych przez pracownikow i doktorantow Katedry Inżynierii Środowiska i Biotechnologii Wydziału Infrastruktury i Środowiska Politechniki Częstochowskiej. Tematyka prezentowana w monografii jest aktualna, istotna i bardzo rożnorodna, ponieważ przedmiot badań autorow obejmował zagadnienia z zakresu występowania w środowisku mikrozanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych, w tym nowo pojawiających się zanieczyszczeń w wodach, ściekach, osadach dennych oraz osadach ściekowych. Omowiono rownież procesy przerobki osadow ściekowych i zagospodarowania odpadow i bioodpadow, procesy prowadzące do rekultywacji terenow zdegradowanych, nowoczesne procesy wzbogacania biogazu, zagadnienia dotyczące implementacji procesow biorafineryjnych w oczyszczalniach ściekow, bioprocesow zachodzących w rożnych elementach środowiska naturalnego oraz możliwości wykorzystania bioindykatorow do oceny jakości środowiska. Wiedza na temat drog transportu i szlakow przemian zanieczyszczeń pojawiających się w środowisku naturalnym, procesow odnowy środowiska i efektywnego wykorzystania dostępnych zasobow, w tym odpadow, jest jednym z podstawowych celow i wyzwań zarowno inżynierii środowiska, jak i biotechnologii, prowadzących do opracowania technologii ich eliminacji lub unieszkodliwienia.

14
E-book

Kompendium wiedzy dla wytwórców odpadów

Praca zbiorowa

Z myślą o wszystkich przedsiębiorcach i pracownikach, którzy borykają się z problemami formalnymi dotyczącymi gospodarki odpadami, a przede wszystkim wytwórcami odpadów, opracowaliśmy niniejszą publikację. Znajdują się w niej szczegółowe informacje na temat tego, jakie wymagania formalne muszą spełnić wytwórcy odpadów, wskazówki dotyczące przygotowania wniosku o wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów, prowadzenia ewidencji, a także przygotowywania sprawozdań odpadowych.

15
E-book

Kompendium wiedzy o kontrolach w zakresie ochrony środowiska

Anna Sydor-Baliga

W e-booku znajdziesz informacje o tym, za co odpowiadają wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska jako główne jednostki kontrolujące. Ponadto dowiesz się jakie są pozostałe organy kontrolne w zakresie ochrony środowiska i jakie są warunki takich kontroli. Pozyskasz też wiedzę o sytuacjach, w których możesz wnieść sprzeciw wobec podjęcia kontroli i poznasz kontrole i kary wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy Prawo wodne czy ustawy o odpadach.

16
E-book

Kompleksowy poradnik dla podmiotów pozyskujących energię z odpadów

Anna Sydor

Odpady, z których można efektywnie pozyskiwać energię, to m.in. biomasa oraz RDF, czyli paliwo alternatywne najczęściej powstające w wyniku przetwarzania odpadów komunalnych. Podmioty działające w obszarze pozyskiwania energii z odpadów muszą przestrzegać ściśle określonych przepisów. O obowiązujących w tym zakresie przepisach, obowiązkach przedsiębiorców, a także grożących im karach, przeczytasz w tym e-booku.

17
E-book

Konspekt flory roślin naczyniowych Wyżyny Śląskiej

Andrzej Urbisz

Głównym celem opracowania było podsumowanie i weryfikacja danych dotyczących roślin naczyniowych występujących na terenie Wyżyny Śląskiej. Na podstawie literatury, zbiorów zielnikowych, dostępnych baz danych oraz własnych badań terenowych, zebrano kilkaset tysięcy danych na temat lokalizacji stanowisk gatunków, odnotowanych na badanym obszarze. Został on podzielony zgodnie z założeniami metodycznymi „Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce” (ATPOL) na kwadraty o boku 2 km, których liczba wyniosła ponad 1000. Monografia zawiera pełny wykaz stanowisk wszystkich bardzo rzadkich i rzadkich gatunków roślin naczyniowych tzn. posiadających na Wyżynie Śląskiej do 25 współczesnych notowań. Uzyskane wyniki stanowią istotne uzupełnienie danych, zawartych w „Atlasie rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce”, są podstawą do dalszych badań florystycznych i fitogeograficznych a także mogą zostać wykorzystane w praktyce np. w trakcie sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego miast i gmin tego obszaru lub przy tworzeniu na jego terenie nowych form ochrony przyrody.

18
E-book

Krzyk nieśmiertelności

Daniel Sypniewski

Jeleń szlachetny (łac. Cervus elaphus), któremu towarzyszymy od narodzin aż do nieśmiertelności, to bohater tej niezwykłej książki-albumu. Autor starał się tak przedstawić etapy życia jednego z największych ssaków zamieszkujących Polskę, aby zainteresować czytelnika tym wcale nie tak popularnym tematem. Stąd wiele informacji na temat bytowania, zwyczajów i rytuałów tych wspaniałych zwierząt. Towarzysząc jeleniowi szlachetnemu, autor jednocześnie zawraca uwagę na fakt, jak krucha i ważna dla dobrostanu człowieka jest przyroda. Daniel Sypniewski przychodził na rykowisko przez kilka lat, obserwując jelenie. Z czasem zaczęło mu towarzyszyć przekonanie, że zwierzęta te go akceptują i pozwalają się podglądać. Dzięki temu Krzyk nieśmiertelności wzbogacają nietuzinkowe zdjęcia, których trudno szukać w innych czasopismach lub książkach przyrodniczych. W każdy kadr autor włożył mnóstwo serca i czasu.

19
E-book

Lasy przyszłości. Wyzwania współczesnego leśnictwa

Aleh Marozau, Dan Wołkowycki

Monografia „Lasy przyszłości. Wyzwania współczesnego leśnictwa” opublikowana staraniem Oficyny Wydawniczej Politechniki Białostockiej dotyczy różnorodnych aspektów kształtowania, hodowli i ochrony lasów. Lasy i leśnictwo stoją współcześnie wobec wielu wyzwań o skali dotychczas niespotykanej, związanych zwłaszcza z kryzysem klimatycznym, a także przewartościowaniem potrzeb i oczekiwań społecznych dotyczących ich funkcji. Wymaga to modyfikacji zarządzania lasami w wielu obszarach. Młode pokolenie leśników będzie mierzyć się z tego rodzaju wyzwaniami w nieporównywalnie większym stopniu niż ich poprzednicy. Procesom i zjawiskom tego rodzaju poświęcone były konferencje organizowane w Instytucie Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej w latach 2020–2021. Referaty prezentowane wówczas stały się punktem wyjścia dla autorów większości rozdziałów składających się na niniejszy tom.

20
E-book

Magazynowanie odpadów - wszystko, co musisz wiedzieć

Praca zbiorowa

Odpady powinny być magazynowane w sposób uwzględniający ich właściwości chemiczne i fizyczne, w tym stan skupienia, oraz zagrożenia, które mogą powodować te odpady oraz przez określony czas. Na początku 2021 roku weszły przepisy, które wprowadziły zmiany dotyczące zasad magazynowania odpadów, a od 23 września 2021 obowiązują kolejne zmiany. Które przepisy stosujemy obecnie? I jak się w tym wszystkim nie pogubić? Dzięki naszemu e-bookowi nie będziesz już musiał zadawać sobie takich pytań. 

21
E-book

Mechanika płynów w inżynierii i ochronie środowiska

Marek Mitosek

Mechanika płynów jest jednym z kluczowych działów klasycznej mechaniki i jest wykładana na większości kierunków kształcenia na politechnikach. W podręczniku zostały przedstawione podstawowe wiadomości oraz wybrane zagadnienia z mechaniki płynów, szczególnie istotne z punktu widzenia potrzeb studentów i inżynierów zajmujących się problematyką inżynierii i ochrony środowiska. Zawarty w książce materiał obejmuje, między innymi, zagadnienia z zakresu inżynierii sanitarnej (inżynierii komunalnej), budownictwa hydrotechnicznego, melioracji, ochrony wód i inżynierii gazowniczej. Podane przykłady liczbowe powinny przyczynić się do łatwiejszego i bardziej gruntownego opanowania materiału. Podręcznik jest przeznaczony przede wszystkim dla studentów wydziałów inżynierii i ochrony środowiska, na poziomie studiów inżynierskich, licencjackich i magisterskich oraz dla słuchaczy kursów podyplomowych.

22
E-book

Metrologia przepływów

Mateusz Turkowski

W książce zwrócono uwagę na najważniejsze właściwości przepływomierzy, ich zalety, ale też zasadnicze ograniczenia poszczególnych rozwiązań, aby ułatwić optymalny z metrologicznego, energetycznego i ekonomicznego punktu widzenia dobór urządzenia. Nie ograniczano się jednak tylko do praktycznych wskazówek. Autor uważa, że głębsza znajomość podstaw teoretycznych funkcjonowania poszczególnych przepływomierzy może być kluczowa dla prawidłowego zaprojektowania instalacji pomiarowej, przez którą rozumie się nie tylko przepływomierz, ale też przylegające odcinki pomiarowe, zawory odcinające, układy obejściowe, tory pomiarowe wielkości wpływających (najczęściej temperatura i ciśnienie) i w końcu przeliczniki umożliwiające korekcję wpływu tych parametrów. Najważniejsze w ujęciu ogólnym właściwości i parametry przepływomierzy przedstawiono w tablicy zamieszczonej na końcu książki.

23
E-book

Mikroinstalacje fotowoltaiczne przyłączane do instalacji elektrycznych

dr inż. Łukasz Rosłaniec

Dzięki malejącym kosztom inwestycji i rosnącym cenom na rynku energii mikroinstalacje fotowoltaiczne stają coraz bardziej interesujące dla inwestorów, a więc także dla projektantów oraz elektroinstalatorów. W ebooku scharakteryzowano najważniejsze komponenty systemu i podano wskazówki, na jakie parametry elementów składowych mikroinstalacji należy zwrócić szczególną uwagę. Opisano jak dobrać typ oraz model panelu fotowoltaicznego, osprzęt mikroinstalacji oraz falownik. Przedstawiono też układy zabezpieczające mikroinstalację fotowoltaiczną. Wskazano na opłacalność stosowanych rozwiązań.

24
E-book

Nowoczesne metody immobilizacji substancji aktywnych stosowanych w inżynierii chemicznej, materiałowej i środowiska

Sabina Wilkanowicz

Celem powstania niniejszej książki było zestawienie aktualnej wiedzy na temat metod unieruchamiania różnych substancji aktywnych - katalizatorów, enzymów, związków aktywnych o właściwościach antyoksydacyjnych, antymikrobiologicznych, antykorozyjnych, a nawet drobnoustrojów, które mogą być stosowane w różnych procesach przemysłowych opartych na technologii chemicznej, biotechnologii, inżynierii chemicznej czy nanotechnologii. Zestawienie tej wiedzy jest ważne, ponieważ pomaga zobrazować zainteresowanym, jakie są najlepsze możliwości immobilizacji wybranych składników aktywnych, o konkretnych właściwościach i zastosowaniu. W opracowaniu omówiono i porównano najczęściej stosowane techniki immobilizacji mechanicznej, stanowiące największe zainteresowanie naukowców oraz przemysłu (na przykład freeze-drying czy spray drying), a także techniki, które dopiero zaczynają podbijać przemysł (electrospinning, solution blow spinning czy electro-blow spinning). Dokładne przedstawienie tych technik pozwoli nie tylko na zrozumienie zasad ich działania, ale także da możliwość praktycznego rozpatrzenia, która metoda może być wykorzystywana, aby w najlepszy z możliwych sposobów unieruchamiać i ochraniać konkretne związki aktywne czy inne materiały. Książka stanowi, jak dotąd, jedyne źródło informacji o tak szerokim spektrum, opisujące zarówno dostępne i znane techniki immobilizacji, jak i zestawienie materiałów stosowanych jako nośniki substancji aktywnych. Ponieważ większość monografii wydawanych w tej tematyce skupia się albo na poszczególnych technikach immobilizacji, albo konkretnych związkach aktywnych (na przykład tylko na enzymach) i metodach ich unieruchamiania, dlatego opracowanie może ułatwić czytelnikowi nie tylko zrozumienie metod immobilizacji mechanicznej, ale także porównać i wybrać tę, która umożliwi uzyskanie najlepszego efektu prac badawczych.