Stawanie się badaczem terenowym według Dziennika Bronisława Malinowskiego

Marcin Kozak

Postać Bronisława Malinowskiego trudno pominąć w dyskursie antropologicznym. Wkład naukowy, jaki do tej dziedziny wniósł badacz, był krokiem milowym, który otworzył nowe perspektywy postrzegania tej nauki i badania innych kultur oraz ukształtował nowe spojrzenie na teren w antropologii. Praca ta jednak nie będzie zsumowaniem dokonań autora Argonautów zachodniego Pacyfiku, lecz próbą spojrzenia na proces stawania się badaczem — nie tylko od strony socjologicznej, ale również psychologicznej. (fragment wstępu)

Śmierć w lesie deszczowym. Ostatnie spotkanie z językiem i kulturą

Don Kulick

Język umiera wtedy, kiedy ludzie przestają nim mówić.  Głęboko w lesie deszczowym w Papui-Nowej Gwinei jest maleńka wioska Gapun, w której mieszka dwieście osób. Tylko czterdzieści pięć z nich mówi rdzennym językiem tayap i z roku na rok jest ich coraz mniej. Antropolog kulturowy Don Kulick postanawia udokumentować proces wymierania tego języka. Zafascynowany światem gapuńczyków, na przestrzeni trzydziestu lat powraca do wioski kilkakrotnie, a jego życie splata się z życiem mieszkańców.  Owocem tych spotkań jest pełna humoru opowieść o ludziach, ich problemach, radościach i smutkach. Autor niczym lokalny przewodnik oprowadza nas po wiosce, pokazując, jak to jest być częścią mikrospołeczności i mieszkać w niedostępnym miejscu, wyciętym niczym szczelina w samym środku tropikalnego lasu deszczowego. Książka Kulicka to otwierające oczy spojrzenie na wpływ zachodniej kultury na najdalsze zakątki naszego globu.  Pasjonująca, niezmiernie wnikliwa, a przy tym bardzo zabawna książka Śmierć w lesie deszczowym wprowadza czytelników w świat, który w obliczu potężnych zmian wciąż trwa, o krok od całkowitego zaniku.    „Jedyny w swoim rodzaju testament historii świata z punktu widzenia osobistych doświadczeń. Nie zdołacie się oderwać od lektury”. Marshall Sahlins, profesor antropologii, Uniwersytet Chicagowski  „Ta książka jest prawdopodobnie najdoskonalszą i najbardziej wnikliwą relacją z terenowych badań i odkryć etnograficznych w literaturze antropologicznej”. The Wall Street Journal „Jeśli pragniesz doświadczyć kultury całkowicie odmiennej od własnej bez konieczności ruszenia się z fotela (nie wspominając o kosztach podróży), to ta książka stanowi doskonały wybór”. The Washington Post    „Niezwykły wyczyn – porywająca opowieść nie tyle o antropologu, ile o pewnym plemieniu, dla którego życie jest zawsze tu i teraz”. Marilyn Strathern, autorka książki Before and After Gender    „Głęboko ludzka opowieść o pozornie egzotycznym, obcym miejscu, które w istocie nie jest wcale takie obce. Kulick bywa zabawny, liryczny, melancholijny, a przy tym zawsze spostrzegawczy i empatyczny”.  Carl Hoffman, autor książki The Last Wild Men of Borneo 

Świat według Hollywood. Jak mądrze oglądać filmy

Brian Godawa

Oglądanie filmów jest często ćwiczeniem polegającym na zawieszaniu niedowierzania. Pozwalamy, aby światła wokół przygasły i dajemy się emocjonalnie unieść biegowi opowieści, która rozgrywa się na naszych oczach. Niestety prowadzi to zwykle do zawieszenia także tego, w co wierzymy – do ulegania filmowemu przesłaniu o tym, jak należy postępować i jak postrzegać rzeczywistość. Nic dziwnego, przecież filmy wyszły od mistrzów opowieści, którzy – świadomie lub nie – przekonują nas do swojego światopoglądu i systemu wartości. Czy wobec tego chrześcijanie powinni zupełnie unikać kinowej rozrywki? Czy może istnieje sposób na mądre oglądanie filmów, pozwalające ocenić ich przesłanie? Brian Godawa w książce „Świat według Hollywood” przekonuje, że przy odpowiednim podejściu oglądanie filmów może być nie tylko dobrą zabawą, ale także okazją do refleksji, a nawet duchowego rozwoju. „Świat według Hollywood” to jedna z tych książek, do których zarówno filmowi anorektycy jak i obżartuchy powinni wracać, by uświadamiać sobie, jak złożonym zjawiskiem jest filmowa opowieść. Brian Godawa kieruje spojrzenie swoje i czytelnika przede wszystkim na twórczość amerykańską, lecz zaproponowana przez niego metoda oglądania i oceniania filmów pozwala na odkrywanie nieoczywistych znaczeń, jakie niosą filmy. Ważne dla czytelnika są nie tylko erudycyjne interpretacje kolejnych filmów dokonywane z perspektywy chrześcijańskiej, lecz także zaproszenie do samodzielnego wchodzenia w swoisty dialog z twórcami filmowych opowieści za sprawą ćwiczeń i zadań, podsumowujących kolejne części książki. ks. prof. dr hab. Marek Lis (Uniwersytet Opolski), filmoznawca, teolog filmu i mediów Każdy chrześcijanin pragnący zrozumieć film z punktu widzenia jego przesłania i wartości moralnych uzna książkę „Świat według Hollywood” za lekturę obowiązkową. Aby oddać sprawiedliwość obrazowi filmowemu, należy na niego spojrzeć z różnych punktów widzenia, jednak zrozumienie prezentowanego w nim światopoglądu jest warunkiem absolutnie koniecznym. Nie ma lepszej książki, która by o tym traktowała. Jack Hafer, producent filmowy, dziekan wydziału filmoznawstwa i mediów  na Biola University To ważna książka. Brian Godawa otwiera nieznane drzwi prowadzące do zrozumienia filmów. Dostarcza mapę poznawczą, dzięki której można zrozumieć, co się dzieje ze sztuką filmową z filozoficznego i teologicznego punktu widzenia. Mówiąc wprost, Brian napisał jak dotąd najlepszą książkę o wizjach świata ukrytych w filmach z Hollywoodu. Polecam ją z całego serca. David Bruce, webmaster, HollywoodJesus.com Najważniejszym efektem specjalnym każdego filmu jest dobra opowieść. Brian Godawa, z zawodu scenarzysta, doskonale to rozumie i zdaje sobie sprawę z elementów leżących u podstaw wciągającej historii. Jego znakomita książka będzie dużą pomocą dla każdego, kto chce oglądać filmy bez zadawania pytania, czy nie zapomniał o swojej wierze przy drzwiach kina. Paul Sailhamer, nauczyciel seminarium, Faith Goes to the Movies   Brian Godawa - Nagradzany hollywoodzki scenarzysta (Droga do wolności) z ponad 15-letnim stażem, bloger zajmującym się tematyką filmu i kultury (www.Godawa.com), znany mówca podejmujący tematy wiary, światopoglądu i opowieści oraz autor powieści biblijnej zaliczanej do bestsellerów Amazona (Chronicles of the Nephilim). Jego wielokrotnie wznawiana książka Świat według Hollywood służy jako podręcznik w wielu szkołach filmowych w Stanach Zjednoczonych. Mieszka niedaleko Los Angeles w Kalifornii z żoną Kimberly.   Summa Nazwa serii nawiązuje do tytułu dwóch wielkich dzieł świętego Tomasza z Akwinu, który koncentrował się na tym, że chrześcijaństwo nie podważa wartości poznania intelektualnego. Proponujemy czytelnikowi publikacje, których autorzy nie boją się rzeczowej dyskusji prowadzącej do wykazania prawdziwości chrześcijaństwa. Mamy nadzieję, że będzie to doskonała lektura i nieocenione źródło wiedzy dla tych, którzy szukają argumentów na rzecz chrześcijaństwa oraz wszystkich wątpiących, a nawet niewierzących. Ci ostatni znajdą okazję, by wypróbować swoją niewiarę.

Transhumanizm. Od przodków do awatarów

Jennifer Huberman

Jakie są potencjalne skutki klonowania umysłu? Ektogeneza to prowokacja czy przyszłość reprodukcji? Jak transhumaniści kreują pokrewieństwo i płeć w post-ludzkiej przyszłości? Transhumanizm jest zjawiskiem tak popularnym, że wydaje się obecny wszędzie. Jego wpływ można dostrzec w serialach telewizyjnych, takich jak Westworld, w programie SpaceX i autonomicznych pojazdach Elona Muska, a także w próbach wykorzystania przez wojsko nowych technologii do zwiększenia zdolności poznawczych żołnierzy na polu walki. Jasne jest, że projekty transhumanistyczne już teraz aktywnie przetwarzają społeczne, materialne i wyobrażeniowe światy, w których żyjemy. A jednak transhumanizmowi poświęcono zaskakująco mało uwagi jako antropologicznemu przedmiotowi badań. [...] * Niniejsza książka zaczyna się od paradoksu. Pod względem etnograficznym koncentruje się ona na futurystycznym ruchu społecznym oddanym idei wiecznej transcendencji. Z akademickiego punktu widzenia dowodzi jednak, że możemy osiągnąć wielką mądrość, wracając do przeszłości. Wsłuchiwanie się w słowa protoplastów naszej dyscypliny może nadal dostarczać ważnych spostrzeżeń na temat światów i ludzi XXI wieku. Dlatego w tej publikacji przyjmuję podejście do transhumanizmu, które nazywam "powrotem do przyszłości". Fragment książki Transhumanizm. Od przodków do awatarów

Warszawska enklawa. Świat społeczny wyścigów konnych na Służewcu

Barbara Bossak-Herbst

Książka daje wgląd w życie niewielkiej społeczności mieszkającej w wyodrębnionej przestrzeni, która przez dziesiątki lat w zmieniających się warunkach zewnętrznych wytworzyła własny społeczny mikroświat. Rzuca światło na złożoną codzienność, rozmaite strategie i taktyki mieszkańców osiedla przy Torze służewieckim na Wyścigach. I jest to jej największa wartość – takich publikacji dotychczas nie było. […] z pewnością usatysfakcjonuje szerokie grono czytelników z zakresu nauk społecznych i humanistycznych (socjologów, antropologów, historyków), a także miłośników literatury varsavianistycznej oraz grono pasjonatów wyścigów konnych. Może być to również ważna lektura dla studentów.                                                                                (Z recenzji Łukasza Smyrskiego) Książka jest kompletną, interdyscyplinarną monografią opisującą złożone zjawisko społeczne, jakim jest środowisko Wyścigów. […] Od pierwszych stron autorka jak gdyby pisała powieść, a nie poważną monografię naukową, uwodzi czytelnika intelektualnie. Nie chodzi tu o warstwę retoryczną tekstu, ale o oryginalność i empiryczne ugruntowanie przedstawianej rzeczywistości. Każdy krok dokłada kolejną warstwę znaczenia, a wnikliwa socjologiczna interpretacja pozwala, by familiaryzacja czytelnika postępowała sukcesywnie. […] Na polskim gruncie jest to publikacja przełomowa. […] Stanowi równocześnie wzorcowy przykład dobrze przemyślanych i zrealizowanych badań antropologicznych w przestrzeni miejskiej. Autorka staje się jednym z głównych autorytetów w dziedzinie studiów nad ekologią społeczną przestrzeni enklaw poddanych restrukturyzacji.                                                                              (Z recenzji Macieja Witkowskiego) Barbara Bossak-Herbst – socjolożka, badaczka, reżyserka. Pracuje jako adiunkt na Wydziale Socjologii (dawniej w Instytucie Socjologii) Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka książki Antropolis. Współczesny Gdańsk w wymiarze symbolicznym (2009), filmu etnograficznego 450 kilo marzeń oraz artykułów, m.in. na łamach „Journal of Urban Affairs”, „Memory Studies” czy „Space and Culture”.

Wszystko dla naszych zmarłych. Opowieści tych, co zostają

Vinciane Despret

W jaki sposób istnieją nasi zmarli? Belgijska filozofka i antropolożka próbuje odpowiedzieć na to pytanie, odrzucając zarówno chrześcijańską, jak i laicką perspektywę. Jej zdaniem pięcioetapowy proces żałoby, nakazujący ostatecznie zerwanie więzów ze zmarłym, nie tylko dla wielu jest trudny do przyjęcia, ale często po prostu nie działa. Ci, którzy stracili bliskich, znajdują inne sposoby radzenia sobie ze śmiercią. Wykorzystując warsztat antropologii nauki, Despret przygląda się temu, jak ludzie pozostają w relacji ze swoimi zmarłymi, ale też sposobom, w jaki zmarli są obecni – lub pojawiają się – w ich życiu. Sny, przywidzenia, zbiegi okoliczności, przeczucia, znaki – wszystko to, co długo ograniczano do subiektywności i lekceważono – stanowi dla Despret materiał badawczy. W trakcie pisania sama poddaje się pewnemu eksperymentowi – wyznając, nad czym pracuje, przez rok stosuje się do zaleceń osób dotkniętych stratą, i bada, jak te „instrukcje” na nią wpływają, do jakich prowadzą wniosków. Sama swoją pracę umieszcza w obszarze ekologii – bo przecież bada środowisko, w jakim istnieją nasi zmarli, i relacje, jakie z nimi tworzymy. Absolutnie niezwykła książka, która burzy mnóstwo stereotypów i pokazuje, jak inaczej można patrzeć na to, co wydawało się oczywiste. Vinciane Despret jest autorką kilkunastu książek poświęconych antropologii nauki, m.in. Que diraient les animaux si… on leur posait les bonnes questions?, Le Chez-soi des animaux, Habiter en oiseau.