Obraz, obiekt, narracja. Doświadczenie wizualne Zofii Rydet

Mariusz Gołąb, Stefan Czyżewski

Za podstawę rozważań nad kulturowym znaczeniem twórczości Zofii Rydet autorzy przyjęli „analizę etymologiczną” pojęcia fotografii. Dostrzegają oni w tym rodzaju przekazu istotny czynnik modyfikujący zachowane w tradycji pojęcia tekstu i opowieści oraz związany z nimi przykład szerzej rozumianego myślenia przy pomocy obrazów. Zastosowane ujęcie metodologiczne prowadzi do przedstawienia Zapisu socjologicznego jako aktualizacji znaczeń doświadczenia i rytuału zawartych w tradycji pojęcia fotografii, a odzwierciedlonych w fotograficznym cyklu Zofii Rydet. Autorzy stawiają pytanie o przyczyny rosnącej dziś popularności odkrywanych w nim obrazów świata, podejmując jednocześnie próbę rekonstrukcji fotograficznej poetyki Zofii Rydet. W rozważaniach tych gatunkowe pojęcie cyklu jest rozpatrywane m.in. jako zagadnienie z pogranicza narratologii oraz artystycznych praktyk performance’u. Twórczość polskiej fotografki pełni w książce także funkcję poznawczej inspiracji do szerszych rozważań teoretycznych nad miejscem obrazów fotograficznych we współczesnej kulturze. Aspekt teoretyczny publikacji prowadzi ku propozycji pojęcia „zwrotu fotograficznego”, którego przykładem są prace Zofii Rydet. Teoretyczny kontekst kulturowy nakreślony wraz z podjętą w książce próbą omówienia immanentnej poetyki fotograficznej Zofii Rydet znajdują wspólny punkt w powrocie do korzeni fotografii, prezentując proces kształtowania się ostatecznego pomysłu cyklu fotograficznego jako splotu wartości estetycznej z towarzyszącą jej obserwacją antropologiczną.

Plantas medicinales y comestibles del pueblo asháninka en el Distrito de Río Tambo (Selva Central, Perú)

Monika Kujawska, Joanna Sosnowska, Joaquina Albán Castillo

Este libro es fruto de la colaboración entre las comunidades nativas ashaninkas del rio Tambo (prov. Satipo, dpto. Junin), la asociación ashaninka Tsipana Jampi, las investigadoras de la Universidad de Lodz (Polonia), el Museo Etnografico de Cracovia (Polonia) y el Museo de Historia Natural de la Universidad Nacional Mayor de San Marcos (Peru). Desde 2016 hasta 2022 registramos la etnobotanica ashaninka y es la sintesis de esta colaboración la que se presenta en este libro: mas de 200 especies de plantas junto con sus fotos, sus nombres ashaninkas, sus descripciones, su habitat y sus usos medicinales y comestibles. El libro cuenta con información util para los pobladores ashaninkas y tambien para el publico general interesado en la medicina tradicional y en las plantas del pueblo ashaninka.

Podróż do Ixtlan

Carlos Castaneda

Urodzony w 1925 roku w Peru, antropolog i filozof Carlos Castaneda, to autor 11 książek, napisanych w ciągu 30 lat i sprzedanych w 8 milionach egzemplarzy, przetłumaczonych na 17 języków. Otworzył okno na inny, nieznany świat istniejący równolegle z naszym. W swoich książkach opisuje doświadczenia zdobyte podczas przebywania z don Juanem Matusem, indiańskim czarownikiem i szamanem. W „Podróży do Ixtlan”, trzeciej książce, po „Naukach don Juana” i „Odrębnej rzeczywistości”, Castaneda znowu zanurza się w magiczny świat czarowników, korzystając z dalszych nauk don Juana. Dzieli się nimi z nami, pokazując czym naprawdę jest „zatrzymanie świata” i postrzeganie rzeczywistości, takiej jak widzą ją czarownicy. Teraz, dziesięć lat po pierwszym spotkaniu z don Juanem, autor przeglądając swoje notatki uświadamia sobie, że rośliny psychoaktywne nie są jedynym środkiem do poznania alternatywnych światów.

Praca na wsi. Szkice etnologiczne

Amanda Krzyworzeka, redakcja naukowa

Redakcja Naukowa Amanda Krzyworzeka Praca jest dla większości rolników obowiązkiem, niezbywalną częścią życia; nie służy wyłącznie wzbogaceniu się, jest wartością autoteliczną. Jest to książka etnograficzna o prawdziwie współczesnej wsi. Czytelnik znajdzie tutaj wgląd w ważne problemy, którymi żyją mieszkańcy kilkunastu wiosek w północno-wschodniej Polsce. Dowiemy się, że rolnicy konwencjonalni i ekologiczni kierują się bardzo podobnymi wartościami, lecz inaczej przekładają je na praktykę. Zrozumiemy, jak czują się rolnicy, którzy tracą wpływ na proces produkcji mleka, gdy centrum dowodzenia przenosi się do laboratoriów, gdzie dominuje żargon naukowy. Wczujemy się w mieszkańca wsi, który żadnej chwili nie postrzega jako czasu wolnego, w którego świecie podział na sferę pracy męskiej i kobiecej nie faworyzuje żadnej płci, lecz krzywdzi obie. Zobaczymy, jak w takich okolicznościach wygląda wychowanie dzieci do rolnictwa. Dostrzeżemy ciekawy proces dystansowania się, na razie w sferze narracji,  właścicieli małych gospodarstw wobec rolników wielkoobszarowych. Poznamy także inne problemy, takie jak głód ziemi na wsi oraz przeinwestowanie wielu gospodarstw.  

Przetrwają najżyczliwsi. Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa?

Najpopularniejsza interpretacja teorii ewolucji Karola Darwina głosi, że przetrwają tylko najsilniejsi. Dlatego prześcigamy się w wymyślaniu nowych rodzajów broni, nowych sztuk walki i sposobów obrony. Czy słusznie? Brian Hare i Vanessa Woods rozprawiają się z błędnym rozumieniem myśli Darwina. Wyjaśniają, że z ewolucyjnego punktu widzenia najkorzystniejszą strategią jest przyjaźń. Opisują dotychczasowe odkrycia naukowe i eksperymenty psychologiczne, wyciągają wnioski z własnych badań nad zdolnością współpracy u różnych gatunków zwierząt oraz nad relacjami ludzi z psami. Przyglądają się także mrocznej stronie ludzkiej natury. Analizując przyczyny wojen i ludobójstw, zastanawiają się, jak to możliwe, że jesteśmy najbardziej tolerancyjnym, a jednocześnie najokrutniejszym gatunkiem na Ziemi. Szukając odpowiedzi na to pytanie, należy cały czas pamiętać o tym, co tak naprawdę miał na myśli Darwin: sekret naszego przetrwania leży nie w tym, ilu wrogów pokonaliśmy, lecz w tym, ilu przyjaciół udało nam się zdobyć.

Religijni. Jak ewolucja wierzeń wpływa na historię i kulturę człowieka

Robin Dunbar

Nie ma żadnej kultury, która nie posiadałaby jakiejś formy religii. Religie różnią się pod względem formy, stylu czy rozmiarów, od małych, liczących kilkaset osób kultów, skupionych wokół charyzmatycznego przywódcy, aż po światowe organizacje liczące dziesiątki, a nawet setki milionów wyznawców, mających swoich przedstawicieli w każdym kraju. Również i w świeckich społeczeństwach istnieją ludzie, którzy uważają się za religijnych i praktykują przeróżne rytuały. Dlaczego? Skąd wzięła się w nas potrzeba religijności? Jak z praktyk szamańskich wyewoluowały współczesne religie? Słynny znawca ewolucji, Robin Dunbar, bada pochodzenie religii, jej funkcje w społeczeństwach oraz wpływ na nasze ciało i działanie mózgu. Oferuje wnikliwą, fascynującą analizę typowo ludzkiej potrzeby wiary i związanych z nią praktyk i rytuałów. Każdy człowiek jest religijny, podkreśla Dunbar. Bez względu na to, w co i jak wierzy

Siła empatii. Biznes i życie w wielokulturowym świecie

Gillian Tett

W czasach, gdy świat biznesu zdominowany jest przez technologię i analizę danych, Gillian Tett wzywa do zmiany sposobu myślenia - na antropologiczny (skupiony na człowieku). Po co? Aby lepiej odczytywać zachowania klientów, rynków i organizacji, a także stawić czoła wyzwaniom, z jakimi mierzy się społeczeństwo. Siła empatii uczy, jak odczytywać myśli i emocje innych ludzi, a przez to nie tylko zrozumieć inne kultury, lecz także spojrzeć na własne otoczenie z nowej perspektywy. Pokazuje, jak ta prosta, a zarazem rewolucyjna strategia przysłużyła się firmom takim jak Intel, Nestle, General Motors, Procter and Gamble, Mars, Danica czy wielu innym oraz jak można ją wykorzystać na co dzień zarówno w życiu, jak i w biznesie. Nie wiesz, jak się zachować na spotkaniu z przedstawicielami zagranicznej firmy? Chcesz zrozumieć fenomen ekonomiczny Doliny Krzemowej? A może oglądasz obrady sejmu i zastanawiasz się, czy za chaotycznymi wystąpieniami niektórych polityków kryje się starannie przemyślana strategia? Jeśli chcesz się nauczyć, jak ważna jest empatia w biznesie i w codziennym życiu, ta książka jest właśnie dla Ciebie.

Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka

Marcin Wójcik

Idea tej pracy zrodziła się m.in. w wyniku zainteresowania dyskusją o specyfice badawczej geografii człowieka, zwłaszcza we współczesnych uwarunkowaniach instytucjonalnych, oraz jako potrzeba poszukiwania alternatywy dla panujących powszechnie tendencji dezintegracyjnych w naukach społecznych. W związku z tym, podjęto próbę określenia pola przedmiotowego geografii człowieka, wskazując - jako kluczowe - koncepcje i modele przestrzeni, na które można spojrzeć w kontekście różnych form zamieszkiwania ludzi, ich zmiany w czasie oraz w odniesieniu do przemian cywilizacyjnych. W tym przypadku są to nawarstwiające się w czasie ujęcia teoretyczno-metodologiczne, które można odnieść do trzech zasadniczych typów analizy zjawisk w przestrzeni wyróżnionych przez M. Foucaulta, tj. umiejscowienia, rozciągłości i usytuowania. Poszczególne rozdziały, które odpowiadają trzem przypadkom badan nad osadnictwem wiejskim, prezentują kwestie odnoszące się do wyjaśnienia relacji człowieka z przestrzenią rozumianą jako podłoże jego egzystencji (ziemia). We wszystkich badaniach przeplatają się trzy kluczowe dla geografii człowieka kwestie, tj. problemy określenia stanu i przekształceń krajobrazu kulturowego, tożsamości terytorialnej oraz miejsca człowieka i społeczności lokalnych w przestrzeni. W pracy oceniono możliwości poznawcze przedstawionej problematyki badawczej oraz ich rolę w kształtowaniu podstaw odrębności teoretyczno-metodologicznej geografii człowieka. Wskazano również podstawowe kwestie dotyczące przemian społeczno-kulturowych przestrzeni wiejskiej. Jest to o tyle istotne, że wieś podlega bardzo istotnym przekształceniom, co w tym zakresie wpływa na jej inne cechy osadnicze, zwłaszcza fizjonomiczne i funkcjonalne.